Bệnh cao huyết áp

Bác Sĩ NGUYỄN THỊ NHUẬN

Trong những chuyến “công tác y tế” ở Việt Nam, chúng tôi nhận ra tỷ lệ người Việt bị cao huyết áp rất lớn. Tuy nhiên, đa số dân Việt, nhất là ở những miền quê nghèo nàn, nơi mà y tế là một nhu cầu “xa xỉ”, đều không biết là mình mắc chứng bệnh này hoặc coi thường nó. Ở hải ngoại, dĩ nhiên người Việt biết về bệnh cao huyết áp nhiều hơn, tuy nhiên vẫn còn rất nhiều những hiểu lầm hoặc thành kiến đã in trí từ nghìn xưa. Sau đây là một bài “đố” về bệnh cao máu. Xin quý vị thử đọc và trả lời.
Câu giải đáp và lời giải thích ở bên dưới. Nhưng trước hết, xin quí vị trả lời những câu hỏi đã rồi hãy đọc phần giải đáp.

1. Nếu bạn là người chẳng bao giờ bệnh và lúc nào cũng cảm thấy khỏe khoắn, bạn không phải lo lắng gì về bệnh cao huyết áp cả.
a) Đúng b) Sai

2. Chỉ có người lớn mới phải lo bị cao huyết áp vì trẻ em không bị bệnh này.
a) Đúng b) Sai

3. Nếu bạn là người ăn lạt, không bao giờ cần rắc thêm muối hay nước mắm vào thức ăn, bạn không cần phải lo bị cao huyết áp.
a) Đúng b) Sai

4. Chỉ có những người lúc nào cũng bực dọc, lo lắng, bị stressed nhiều mới bị cao huyết áp.
a) Đúng b) Sai

5. Nếu không được chữa trị, bệnh cao huyết áp có thể đưa đến:
a) Tai biến mạch máu não (stroke)
b) Suy tim và đứng tim (heart attack)
c) Suy thận
d) Mù
c) Tất cả những điều trên

6. Nguyên nhân chính của bệnh cao máu là:
a) Hút thuốc lá
b) Mập phì
c) Lo lắng, căng thẳng quá độ
d) Không rõ nguyên nhân

7. Nếu bạn là một người lớn khỏe mạnh, không bị cao huyết áp, bạn nên đo huyết áp mỗi
a) Sáu tháng
b) Một năm
c) Hai năm
d) Năm năm

8. Nếu huyết áp đo ở nhà của bạn bình thường nhưng luôn luôn cao ở phòng mạch bác sĩ, bạn không cần phải để ý đến lời khuyên của bác sĩ.
a) Đúng b) Sai

9. Trong những nhóm dân dưới đây, nhóm nào dễ bị bệnh cao huyết áp nhất?
a) Da trắng
b) Da đen
c) Mễ Tây Cơ
d) Da vàng

10. Nếu trong gia đình bạn có người bị cao huyết áp, bạn sẽ dễ bị bệnh này.
a) Đúng b) Sai

11. Nếu huyết áp của bạn dưới 140/90, bạn không cần phải lo lắng về bệnh cao huyết áp. Chỉ những người có số đo cao hơn mới phải lo.
a) Đúng b) Sai

GIẢI ĐÁP

1. Sai
Bệnh cao huyết áp vẫn thường được gọi là “kẻ giết người thầm lặng” vì nó không tạo ra một triệu chứng nào cả, cho đến khi bệnh nhân bị một biến chứng nặng như stroke chẳng hạn. Chỉ có một cách để biết là bạn có bị cao máu không là đo huyết áp. Có tới 1/3 dân Mỹ, tức khoảng 65 triệu người, bị bệnh cao huyết áp.

2. Sai
Người lớn dễ bị cao huyết áp hơn nhưng cũng có nhiều trẻ em bị cao huyết áp. Nếu bạn còn trẻ, cũng đừng nên nghĩ rằng bạn không cần phải lo đi đo huyết áp hoặc cứ ăn uống bừa bãi, hút thuốc. . . Nên nhớ: bất cứ ai cũng có thể bị cao huyết áp.

3. Sai
Chúng ta ai cũng biết rằng nên ăn ít muối để tránh bị cao huyết áp. Nhưng dù bạn không rắc thêm muốn, xịt thêm xì dầu hay chấm thêm nước mắm khi ăn, có thể là bạn cũng đang ăn khá nhiều chất muối rồi đó. Mỗi người chỉ nên ăn khoảng 2. 4 g muối (sodium) tức khoảng 1 muỗng cà phê muối mỗi ngày. Số lượng muối trong việc nêm nếm thức ăn, có thể cao hơn con số này, nhất là trong những thức ăn bán sẵn, thức ăn để lâu được như xúc xích, lạp xưởng hay thức ăn đóng hộp. Người Việt mình còn hay ăn nhiều thứ mắm có rất nhiều muối. Nên đọc nhãn hiệu những thức ăn bán sẵn để tìm hiểu xem mình đang ăn bao nhiêu muối.

4. Sai
Bất cứ ai cũng có thể bị cao huyết áp, không cứ phải là người hay lo lắng, stressed. Dù bạn là người luôn bình tĩnh, điềm đạm, bạn vẫn có thể bị cao huyết áp. Tuy nhiên, bạn vẫn nên tránh những trạng thái suy nghĩ lo lắng quá nhiều, vì việc thường ở trong những hoàn cảnh này có thể khiến huyết áp bạn tạm thời tăng cao lúc đó. Lâu dần, với thời gian, sự lo lắng và huyết áp cao này có thể đưa đến những tai hại cho tim, óc, thận, mạch máu, và mắt của bạn.

5. Tất cả
Áp xuất cao đặt trên thành các động mạch lâu ngày sẽ tạo nên những nguy hại cho các cơ quan chủ yếu trong cơ thể chúng ta. Càng để lâu ngày không chữa, tai hại của sự cao huyết áp càng nhiều. Do đó, bạn nên đi đo huyết áp. Tìm ra bệnh để chữa càng sớm, càng dễ tránh được những biến chứng nguy hiểm.

6. Không rõ nguyên nhân
Có nhiều yếu tố làm cho tăng huyết áp mà chúng ta biết được như stress, thuốc lá . . . nhưng có nhiều yếu tố như giống dân, tuổi tác, tiền sử gia đình. . . , ta không biết tại sao lại gây ra bệnh này. Dĩ nhiên ta không thể thay đổi được những yếu tố này nhưng ta vẫn có thể thay đổi lối sống, cách ăn uống, vận động. . . để tránh bị mắc căn bệnh hiểm nghèo này.

7. Mỗi hai năm
Nếu bạn là người khỏe mạnh và có số đo huyết áp dưới 120/80, bạn chỉ cần đo huyết áp mỗi hai năm hoặc vào những lần đi khám tổng quát. Nếu bạn từng bị cao huyết áp, bị tiểu đường, bệnh tim hay bệnh thận, bạn nên được đo huyết áp thường hơn.

8. Sai
Trường hợp này, có thể là bạn bị tăng huyết áp tạm thời tại phòng mạch vì bạn cảm thấy hồi hộp lo lắng khi gặp bác sĩ. Tuy nhiên, bác sĩ cần tìm hiểu rõ xem có đúng như vậy không hay là bạn bị cao huyết áp thực sự. Có thể bạn phải đo huyết áp ở nhà nhiều lần hơn và ghi lại để bàn với bác sĩ. Dù sao đi nữa, bạn cũng nên ngưng hút thuốc, ăn bớt chất mỡ, tránh lo lắng và vận động nhiều hơn để tránh bị cao máu.

9. Người da đen
Người da đen thường bị cao máu trẻ hơn và nặng hơn. Người sắc dân này càng nên đi đo và theo dõi huyết áp của họ thường xuyên hơn.

10. Sai
Không hẳn là bạn sẽ bị cao máu nếu trong gia đình bạn có người bị cao máu. Bạn vẫn có thể tránh bệnh này bằng cách giữ cân nặng vừa phải, ăn ít mỡ và muối, nhiều trái cây và rau, vận động thường xuyên, không lo lắng quá nhiều. .

11. Sai
Tiêu chuẩn cao huyết áp đã được thay đổi vào năm 2003. Hiện nay, huyết áp phải dưới mức 120/80 mới được coi là bình thường, nếu huyết áp của bạn cao hơn 120/80 nhưng thấp hơn 140/90, bạn sẽ được coi như bị tiền cao máu (prehypertension). Bạn cần phải năng nổ hơn nữa trong những biện pháp đề phòng cao máu kể trên.