Bệnh nói láo

Bài NGUYỄN ĐẠT THỊNH

Giáo sư Bella DePaulo, dạy tâm lý học tại UCSB (University of California, Santa Barbara); ngoài việc dạy học, bà còn viết sách và cộng tác với nhiều cơ quan truyền thông; mới đây bà viết bài nghiên cứu về tật nói láo của con người, đăng trên tờ Washington Post.
Bài báo bắt đầu bằng nhận xét, “Tôi nghiên cứu về người nói láo, và chưa từng thấy một người nào nói láo quá nhiều, quá độc, như Tổng Thống Trump. Ông nói láo nhiều hơn mọi người, những điều ông nói láo cũng độc ác hơn."
Bà DePaulo không ý thức được là bà vô cùng may mắn không sinh ra tại Việt Nam hay tại một quốc gia cộng sản nào khác; nếu thiếu cái may mắn đó, bà đã biến mất ngay sau bài báo bà viết.


Giáo sư Bella DePaulo

Bà DePaulo nghiên cứu những sinh viên tình nguyện cộng tác trong nhóm thí điểm của bà và thấy họ nói láo hai lần mỗi ngày; người bình thường nói láo 165 lần trong thời điểm 100 ngày. Quan sát những điều tổng thống nói công khai với quần chúng trong 298 ngày đầu tiên ông vào Bạch Cung, DePaulo thấy ông nói láo 1,628 lần -trung bình 6 lần mỗi ngày.

Những con số bà DePaulo nêu ra không chính xác, vì bà chỉ căn cứ vào những câu tuyên bố chính thức của tổng thống, những điều khác, ông nói trong dinh tổng thống, nói với đệ nhất phu nhân, v.v., bà không ghi nhận được.

Một chi tiết ngộ nghĩnh là nhịp độ nói láo của tổng thống đang mỗi ngày một gia tăng; tính từ tháng 10, 2017 trở đi, mỗi ngày tổng thống nói láo tăng lên từ 6 lần đến 9 lần, nhiều hơn cả những tay đại ba hoa mà bà DePaulo đã gặp.

Chính khách nói láo nhiều hơn người thường.

Một chính khách mắc bệnh nói láo,

Hai chính khách mắc bệnh nói láo,

Và ba chính khách mắc bệnh nói láo.

Người nói láo chủ trương thủ lợi; như cô bán hàng bảo cô khách cái quần jeans cô vừa thử không chật tí nào, mà còn làm nổi bật cặp chân vừa thon vừa dài của cô. Tổng thống cũng vậy, ông nói luật giảm thuế ông sắp ban hành sẽ có lợi cho toàn dân Mỹ, vì ông dồn gần hết lợi tức quốc gia vào giới doanh nhân để những người này đem đầu tư trở lại vào doanh vụ của họ, tăng gia mức sản xuất, tăng gia việc làm cho công nhân.

Tuy nhiên ông không hề ban hành một đạo luật nào bắt doanh nhân phải đầu tư phần lợi tức thặng dư trở vào doanh nghiệp của họ; nếu họ thản nhiên cất số tiền ông tặng họ vào tủ sắt thì việc ông tái phối trí lợi tức sẽ không tạo ra một thay đổi nào cả. Việc ông biết mà dấu chi tiết đó cũng là một hình thức nói láo -hình thức thầm lặng lừa gạt.

Tổng thống còn không nói ra việc giới doanh nhân không muốn khuếch trương, mở rộng thêm doanh nghiệp của họ -như chủ các hãng nhiên liệu; họ đang toa rập với những hãng xăng khác trên khắp thế giới để giảm sản xuất, giữ giá. Đối với những vị tỉ phú đó, thì tỉ bạc tổng thống biếu họ, họ biết làm gì hơn là cất vào trương mục, vì đầu tư thêm nữa, bơm dầu thêm nữa là tự họ giết họ.

Mục đích của việc nói láo là thủ lợi, che dấu sai lầm của mình hoặc làm hại người khác; bà DePaulo định nghĩa việc nói láo là “cố tình làm người khác hiểu lầm”; bà nói là 60% sinh viên nói với bà là họ không cố tình gạt gẫm ai cả, nhiều khi họ nói láo chỉ vì họ không biết đúng một sự kiện nào đó. Họ nói láo ngay tình.
DePaulo khẳng định tổng thống không nói dối ngay tình như vậy, bà xếp hạng những câu nói láo của tổng thống và liệt 65% những câu đó vào loại self-serving (làm lợi cho bản thân mình). Một thí dụ: tổng thống mô tả cảnh dân Việt Nam nghênh đón ông bằng câu, “hàng chục ngàn người đổ ra đứng chật hai bên đường,” câu nói không đi đôi với những đoạn video kèm theo.

Tuy nhiên, câu ông nói láo về việc dân Việt Nam nô nức “yêu” ông cũng vô hại (tương đối) so với câu nói dối mà ông và Thượng Viện Cộng Hòa vừa nói sáng thứ Tư, 20 tháng 12, 2017.
Chủ tịch khối đa số Cộng Hòa tại Thượng Viện -Nghị Sĩ Mitch McConnell (Kentucky) - nói, "Quốc Hội đang đứng trước vận hội lịch sử: việc chúng tôi đang làm là đem tiền của Hoa Thịnh Đốn nhét vào túi giới trung lưu Hoa Kỳ."

Câu nói dễ thương đó cũng lại là một lời nói láo thâm độc, một lớp đường bọc vị ngọt bên ngoài viên độc dược Luật Giảm Thuế (LGT) để quần chúng nuốt cho trôi.

Tiền Hoa Thịnh Đốn là tiền của ai? Tiền thuế chính phủ thu của mọi người Mỹ, người giầu đóng thuế nhiều, người nghèo đóng ít; tiền thuế thu vào -ông McConnell gọi là tiền Hoa Thịnh Đốn- được sử dụng để thực hiện những nhu cầu chung cho 315 triệu công dân Mỹ -như quốc phòng, giáo dục, xã hội, giao thông, ...
Số tiền Hoa Thịnh Đốn mà tổng thống và quốc hội đang móc từ ngân sách quốc gia ra là $15,000 tỉ Mỹ kim, để phân phối cho 130 triệu người Mỹ; 99% tổng số dân Mỹ -giới trung lưu và giới nghèo- nhận được 1/10 số tiền Hoa Thịnh Đốn đó; trong lúc 1% người Mỹ cự phú nhận 99% tổng số.

Trong cuộc thi đua nói láo, Chủ Tịch Hạ Viện Paul D. Ryan (Cộng Hòa-Wisconsin) qua mặt Nghị Sĩ McConnell, với câu tuyên bố trơ trẽn, “LGT là đạo luật quan trọng nhất mà quốc hội viết ra được trong khoảng thời gian vài thập niên vừa rồi; quan trọng đối với những gia đình sống bằng lương tháng, tháng nào cũng túng, cũng thiếu. Ngày hôm nay là good day cho mọi công nhân, và là great day cho việc phát triển kỹ nghệ.”

Thượng Viện thông qua LGT vào lúc 1 giờ sáng hôm thứ Tư với tỉ lệ 51 phiếu thuận, 48 phiếu chống; không một nghị sĩ Cộng Hòa nào chống, không một nghị sĩ Dân Chủ nào thuận; hai nghị sĩ Cộng Hòa từng tuyên bố chống -ông Marco Rubio (Florida) và ông Bob Corker (Tennessee) từng tuyên bố “chống,” nhưng sau khi được vuốt ve, lại bỏ phiếu thuận.

Tại Hạ Viện, trong 12 dân biểu Cộng Hòa chống LGT, thì 11 vị đại diện cho cử tri New York, New Jersey và California -những tiểu bang phát triển nhất Hoa Kỳ.

Dân biểu Darrell Issa (Cộng Hòa-California) than thở, “Nhiều cử tri bầu tôi sắp phải đóng thuế nặng hơn; họ ủy thác cho tôi bênh vực họ, tôi phụ lòng tin của họ; LGT sẽ làm cho thuế khóa vốn đã nặng, lại càng nặng hơn.”

Nặng hơn, vì chưa kịp lãnh $50 tiền giảm thuế, họ sắp phải trả $5,000 tiền bảo hiểm y tế, tiền mua baby food cho những đứa con còn nhỏ, tiền học phí cho những đứa con đang theo đại học; Issa đã từng lao khổ trong quân ngũ với cấp bực đại úy; ông nói ngày đó ông không có gì buồn phiền, vì không ai bắt buộc ông phải đi ngược lại quyền lợi của binh sĩ dưới quyền ông chỉ huy.


Dân Biểu Cộng Hòa Darrell Issa

Trở lại với giáo sư De Paulo, bà nói, “Tôi ngoài 60, đang sống độc thân, và rất thích cuộc sống đó, thích dạy học, thích UCSB, thích nghiên cứu về tật nói láo của con người.”
Tất cả những sở thích của bà đều dễ thương, nhưng nếu bà thích thêm một điều nữa thì bà sẽ trở thành vô cùng dễ thương hơn: thích nghiên cứu nguyên nhân khiến cử tri Mỹ thích bị xí gạt. (ndt)

Tổng Thống Donald Trump đứng giữa Chủ Tịch Hạ Viện Paul Ryan (bên phải) và Lãnh Tụ Đa Số Mitch McConnell (trái) trong buổi họp báo ăn mừng Quốc Hội thông qua luật giảm thuế ngày thứ Tư. Theo nghiên cứu của nữ giáo sư Bella DePaulo, ông Trump nói láo từ sáu đến chín lần mỗi ngày, trong khi một người trung bình nói láo hai lần mỗi ngày. (Alex Wong/ Getty Images)