Bệnh suyễn, thể thao, và trẻ em

Khi một cầu thủ trẻ chơi đá banh lên cơn khò khè trên sân, bạn có thể đoán chắc rằng có một người cha hoặc mẹ đang hết sức lo lắng trên băng ghế bên ngoài sân. Phụ huynh có thể làm gì khi môn thể thao yêu thích của một đứa trẻ gây ra những cơn hen suyễn? Phản ứng tự nhiên có thể kéo đứa bé ra khỏi đội banh, và cho nó làm một cái gì đó an toàn hơn, chẳng hạn như chơi video game. Nói cho cùng, không có cha mẹ nào muốn nghe tiếng thở khò khè hổn hển của đứa con.

Nhưng trước khi bạn bảo con nộp lại hai miếng đệm vai, hãy xem xét điều này: Các nhà nghiên cứu tại trung tâm Johns Hopkins Children's Center nói rằng trong số những đứa trẻ bị bệnh suyễn, có khoảng 20 % không có đủ mức tập thể dục, một phần là vì cha mẹ nghĩ rằng điều đó quá nguy hiểm. Tuy nhiên, với phương pháp điều trị đúng, hầu hết trẻ em bị bệnh hen suyễn đều có thể vui chơi bất kỳ môn thể thao nào mà các em muốn. Ngoài ra, những bản hướng dẫn mới nhất của chính phủ đều nhấn mạnh rằng việc giữ cho trẻ em được khỏe mạnh gọn gàng, bằng cách duy trì một thể trạng cân đối và tập thể dục, cũng có thể cải thiện việc kiểm soát hen suyễn. Thực vậy, nhiều lực sĩ Olympic mắc chứng hen suyễn. cũng như họ, con bạn có thể vui hưởng thức nhiều lợi ích của thể thao và tập thể dục, mà không gây nguy hiểm cho sức khỏe của nó.

Nguồn gốc thông thường của bệnh hen suyễn

Khi một người có bệnh hen suyễn, các ống phế quản (tức những đường đưa không khí vào phổi) trở nên hết sức nhạy cảm. Nếu họ đang tiếp xúc với một cái gì đó không bình thường, thì những ống ấy có thể đột ngột bóp chặt lại, làm cho không khí khó mà đi qua được. Điều này được gọi là một vụ lên cơn hen suyễn, và nó có thể bị gây ra bởi bất cứ thứ gì, từ không khí lạnh cho đến một hạt bụi, khói thuốc lá và những làn khói do nhà ảo thuật gây ra.

Thật không may, một cơn hen suyễn cũng có thể được gây ra bởi một trong những điều lành mạnh là một đứa trẻ có thể làm: tập thể dục. Thật vậy, nhiều trẻ em có “chứng hen suyễn do tập thể dục,” nghĩa là các em có bệnh hen suyễn chỉ khi đang tập luyện. Ngay cả những đứa trẻ bị bệnh hen suyễn dai dẳng có thể để ý thấy những vấn đề hô hấp chính yếu xảy ra trong việc tập thể dục.

Tập thể dục thì tốt cho phổi, nhưng làm cho đường thở bị mất đi cả nhiệt lẫn độ ẩm, đặc biệt là nếu không khí lạnh và khô. Điều này có thể gây kích thích cho các ống phế quản và làm cho chúng sưng lên, tạo ra một cơn hen.

Nếu con bạn bị suyễn, nó có thể ho, thở khò khè, cảm thấy đau thắt ngực, hoặc trở nên hết sức khó thở ngay sau khi tập thể dục. Thỉnh thoảng, một đứa trẻ sẽ có những triệu chứng trên ngay đang khi tập thể dục.

Những môn thể thao khác nhau, những rủi ro khác nhau

Một số bộ môn thể thao có lẽ đặc biệt gây ra những cơn hen suyễn. Những môn thể thao mạnh được thực hiện trong không khí giá lạnh, chẳng hạn như trượt tuyết điền dã, trượt băng, và khúc côn cầu (golf) trên băng, đều đứng đầu danh sách. Những môn thể thao đòi hỏi nỗ lực cao độ với rất ít hoặc không có lúc nghỉ ngơi đều xếp hạng thứ nhì. Trong số đó, có túc cầu, chạy đường dài, đi xe đạp và đua xe đạp.

Mặt khác, môn bơi lội, được thực hiện trong một môi trường ẩm ướt, ít khi gây ra những cơn hen suyễn. Và môn thể thao ngừng-rồi-đi, như bóng chày, softball, karate, chạy nước rút, và golf, là những bộ môn ít rủi ro cho những người bị hen suyễn.

Ở lại trong trận đấu

Bệnh suyễn không nhất thiết phải giữ con của bạn ở bên ngoài trò chơi. Các phương pháp điều trị đúng thường đều có thể ngăn chặn lên cơn hen suyễn trong bất kỳ môn thể thao nào. Tuy nhiên, nếu căn bệnh của con bạn là nghiêm trọng, thì em có thể cần phải gắn bó với bơi lội, bóng chày, hay những môn thể thao khác an toàn hơn.

Đối với nhiều người, cả người lớn lẫn trẻ em, cách thức bảo vệ tốt nhất chống lại bệnh hen suyễn liên quan đến việc tập luyện là một ống hít chứa đầy một thứ thuốc làm giãn phế quản tác động nhanh, như albuterol hoặc pirbuterol. Nhiều bác sĩ khuyên bạn nên bơm một hai lần cách 15 phút trước khi tập thể dục, để ngăn ngừa các triệu chứng hen do tập luyện gây ra. Nếu những cơn hen cứ tiếp tục, bác sĩ của con bạn có thể kê toa thuốc hít bổ sung, như cromolyn hoặc nedocromil. Nếu con bạn không thể hít thuốc ngay trước khi tập thể dục, hãy hỏi bác sĩ của bạn về salmeterol, loại thuốc làm giãn phế quản có tác dụng kéo dài, có thể giữ cho con bạn khỏi bị lên cơn suyễn trong 12 giờ hoặc nhiều hơn.

Bất luận con bạn dùng thứ thuốc nào trước, trẻ nên giữ sẵn một ống hít trong khi tập thể dục. Nếu nội quy của trường không cho phép trẻ mang theo một bình xịt thuốc, thì một bình như thế phải có sẵn trong văn phòng y tá của trường, hoặc ở một nơi thuận tiện. (Văn phòng y tá nên được mở khóa và mở cửa sau những giờ học, khi các em đang tập luyện thể thao, nếu bạn lo ngại rằng văn phòng ở cách sân chơi quá xa, thì hãy hỏi huấn luyện viên hay giáo viên thể dục xem con bạn có thể cầm bình hít trong tay hay không, phòng khi xảy ra trường hợp khẩn cấp. Và nếu con của bạn đi một chuyến dã ngoại, dự một sự kiện thể thao ở ngoài nhà trường, trẻ cần phải có cách tiếp cận lập tức với một ống hít, nếu cần). Nếu trẻ bắt đầu lên cơn hen, một vài cú bơm a albuterol, hoặc một loại thuốc tương tự, có thể mở đường thở của trẻ ra, và khôi phục lại hơi thở của trẻ. Hãy nhớ rằng: Một cơn hen suyễn không được điều trị có thể gây nguy hiểm, thậm chí gây tử vong.

Con bạn cũng có thể mang một ống đo tốc độ thờ tối đa (peak-flow meter), và hãy đo cả trước khi lẫn và sau khi tập luyện. Thiết bị cầm tay nhỏ này đo lường sức của hơi thở. Khi bệnh suyễn làm hẹp đường thở, mức đo sẽ giảm xuống. Nếu con bạn có một mức đo thấp trước hoặc trong khi tập luyện, trẻ có thể cần thêm thuốc, hoặc có thể ra khỏi trò chơi, trong một khoảng thời gian ngắn. Khi mức đo trở lại bình thường, trẻ có thể tập thể dục với lòng tự tin.

Con bạn không phải là người duy nhất xung quanh những người hiểu được tình trạng của mình. Hãy chắc chắn rằng giáo viên của trẻ, đặc biệt là các huấn luyện viên hoặc giáo viên thể dục, biết cách để xử lý với căn bệnh. Một huấn luyện viên có thể giả định rằng trẻ em bị hen suyễn nên ngồi trên băng ghế bên sân. Nếu thích đáng, hãy bảo đảm với mọi người có liên quan rằng con bạn có thể chơi tốt như những em khác, với các biện pháp đề phòng thích hợp. Bạn cũng nên chắc chắn rằng huấn luyện viên có thể nhận ra được những cơn hen suyễn, và biết nơi cất giữ ống hít của con bạn.

Một vài thay đổi đơn giản trong thói quen tập thể dục của con bạn cũng có thể giúp ngăn chặn những cơn hen. Hãy khuyến khích trẻ làm nóng người lên bằng cách đi bộ, giãn người ra, và chạy một lát tại chỗ trước khi tập thể dục. Khi tập xong, thêm một chút đi bộ và kéo giãn có thể giúp giữ cho đường thở của trẻ khỏi bị siết chặt. Nếu có thể, hãy bảo trẻ tránh tập thể dục ở những nơi mà trẻ sẽ tiếp xúc với những chất kích thích, chẳng hạn như bụi, phấn hoa, lông động vật, hoặc những chất gây ô nhiễm không khí. Và nếu trẻ tập thể dục trong trời lạnh, một chiếc khăn hoặc một chiếc khẩu trang che xung quanh khu vực miệng và mũi của trẻ có thể nhiều hữu ích.

Trên hết, hãy khuyến khích con bạn tiếp tục hoạt động. Tập thể dục thường xuyên là điều tốt cho bất kỳ đứa trẻ nào, bị hen suyễn hay không bị hen suyễn. Và một khi con bạn kiểm soát bệnh hen suyễn của trẻ trên sân bóng rổ hay sân đá banh, trẻ sẽ có lòng tự tin để kiểm soát bệnh suyễn trong phần còn lại của cuộc đời.