California: Tình trạng đuổi nhà tăng trước khi luật giới hạn tiền thuê có hiệu lực đầu năm 2020

Người vô gia cư sống ở bãi biển, trong khu vực có nhiều du khách đến chơi, và ngắm mặt trời lặn, tại Santa Monica, Nam California ngày 5 tháng 10, 2019. (Getty Images)

Tại San Diego, theo tin đăng trên trang mạng Times of San Diego, anh Alex Espinoza không biết chắc tháng tới gia đình anh ấy sẽ ra sao - anh sẽ tìm việc ở đâu, vợ anh có tìm được một công việc theo mùa như công việc trước đây của cô ấy với một chiếc xe bán taco địa phương, nơi họ sẽ mua thực phẩm cho con gái 2 tuổi và con trai 10 tháng tuổi của họ.

Tất cả những gì anh biết là trong ba tuần tới, họ sẽ phải rời khỏi căn nhà hai phòng ngủ, một phòng tắm ớ Los Banos mà anh đã sống trong năm năm qua và sẽ chuyển đến sống cùng mẹ vợ ở tiểu bang Utah.
Bởi vì những người chủ mới của Canal Farm Gardens, một chung cư gồm 50 đơn vị 4 căn nhà một, đã cho Espinoza và ít nhất 30 người hàng xóm của anh sự lựa chọn: Trả hơn $1,200 mỗi tháng cho một đơn vị mới được sửa chữa - tăng gần 50% tiền thuê nhà anh đang trả - hoặc phải dọn ra.
Nếu thông báo trục xuất ngày 16 tháng 9 của Espinoza đến sau ngày 31 tháng 12, chủ nhà của anh ta sẽ phải nợ anh một tháng tiền thuê nhà để giúp dọn ra. Và đuổi toàn bộ khu chung cư lúc đó sẽ là một việc đắt đỏ hơn nhiều so với lúc này.

Anh Alex Espinoza cho biết tiền nhà tăng gấp đôi ở California và anh phải đưa vợ con qua Utah để sống với mẹ vợ. (Times of San Diego)

Espinoza, 26 tuổi, nói với Times of San Diego, "Không đáng sống ở đây với số tiền đó. Họ không cần biết chúng tôi sẽ đi đâu. Họ chỉ lo lắng về tiền của họ."
Luật mới, do Thống Đốc Dân Chủ, ông Gavin Newsom, là luật bảo vệ người thuê nhà mạnh nhất trên toàn quốc, giới hạn việc tăng tiền thuê hàng năm ở mức 5% cộng với lạm phát, đồng thời buộc chủ nhà phải đưa ra lý do chính đáng để đuổi người thuê nhà và phải cung cấp tiền giúp dời nhà nếu đuổi không lý do.
Nhưng trong những tháng còn lại cho đến khi luật bắt đầu có hiệu lực ngày 1 tháng Giêng, 2020, các nhóm bênh vực quyền lợi của người thuê nhà đang cố gắng chống lại những gì họ nói là một làn sóng chủ nhà khai thác một kẽ hở tạm thời cho phép họ thoát khỏi những người thuê nhà ngay bây giờ. Bằng cách đó, họ có thể tăng tiền thuê vượt quá giới hạn, tránh phải trả bất kỳ trợ giúp di dời nào cho người thuê nhà và chỉ cần loại bỏ những người thuê mà họ coi là có vấn đề mà không phải vượt qua các rào cản pháp lý được đưa ra bởi luật mới.

Hội đồng thành phố Los Angeles đã thông qua việc ngưng đuổi nhà tạm thời vào thứ Ba để ngăn chặn chủ nhà cố gắng tránh luật mới của tiểu bang. Các nhóm bênh vực người thuê nhà đang kêu gọi các địa phương khác ban hành các biện pháp tương tự.
Thiếu dữ liệu trục xuất kịp thời và đáng tin cậy, cả các nhà hoạch định chính sách và nhóm người thuê nhà đều không biết chính xác có bao nhiêu vụ trục xuất đang diễn ra trước khi luật có hiệu lực.
Các nhóm chủ nhà và một số người ủng hộ luật cho rằng phần lớn chủ nhà không cố gắng trốn tránh nó, và cả nhóm không nên bị buộc tội vì những hành động bất hảo của một số ít. Nhưng những người khác thì thấy trước sẽ có sự gia tăng trong các vụ trục xuất trước ngày 1 tháng 1.
Hiện tại ở California, chủ nhà có thể đuổi người thuê khi hết hợp đồng thuê mà không nêu rõ lý do, miễn là họ thông báo trước 60 ngày hoặc 30 ngày nếu người thuê sống ở đó dưới một năm. Đến đầu năm 2020, chủ nhà chỉ có thể đuổi nhà hợp pháp khi có lý do chính đáng - như người thuê vi phạm các điều khoản của hợp đồng thuê nhà, không trả tiền thuê nhà hoặc gây phiền toái cho hàng xóm.

Tại Canal Farm Gardens, mọi đơn vị trong khu chung cư này đang được sửa sang, đủ điều kiện cho phép đuổi nhà không lý do, ngay cả dưới luật mới. Suzie Lucero, người quản lý chung cư đã 25 năm, nói, "Sửa nhà rất tốn kém. Tôi nghĩ những căn nhà này xứng đáng với mức giá mà họ sẽ trả."
Nhưng một điều khoản quan trọng trong luật mới buộc các chủ nhà phải trả một tháng tiền thuê nhà để giúp đỡ cho những người phải di dời do sửa nhà hoặc các vụ trục xuất không lý do khác, chẳng hạn như khi chủ nhà chuyển đến sống cùng với một thành viên gia đình. Đó là một khoản chi lớn khi đuổi hơn 30 đơn vị.
Bà Jennifer Trần, một luật sư của Trung Tâm Dịch Vụ Pháp Lý California (Central California Legal Services), cho biết không có người thuê nào mà bà ấy liên lạc đã được đề nghị hỗ trợ tái định cư hoặc đã miễn tiền tháng thuê nhà cuối cùng của họ.


Không chịu nỗi tiền nhà, một người vô gia cư cùng con chó lang thang ở bãi biển đông người để xin tiền tại Santa Monica, 7 tháng 10, 2019. (Getty Images)

Các nhóm người thuê nhà cho rằng nhiều chủ nhà chỉ muốn lợi nhuận tối đa: đuổi những người thuê nhà đang trả tiền thuê dưới mức mà thị trường có thể chịu trả trong khi họ còn có thể.
Luật mới nhằm ngăn chặn chủ nhà tăng tiền thuê vượt quá giới hạn mới trước khi luật mới có hiệu lực: Chủ nhà vẫn có thể tăng tiền thuê bao nhiêu tùy thích trước năm mới, nhưng nếu vượt quá giới hạn, họ sẽ phải trở về mức tháng 3 năm 2019 một khi luật mới có hiệu lực.
Một số nhóm chủ nhà cho rằng các nhà làm luật đã có thể ngăn chặn một số hành vi xảy ra ngay bây giờ nếu luật mới cho phép "bỏ vô nhà băng"- tức cho phép họ tăng tiền thuê trên mức tăng hàng năm cho phép nếu họ không tăng tới mức tối đa từ năm trước.

Các thành phố khác có thể tham gia Los Angeles trong việc thông qua việc đóng băng tạm thời, nhưng những người thuê nhà không nên trông cậy vào chính quyền tiểu bang.
Khi được hỏi liệu chính quyền Newsom có kế hoạch cho bất kỳ hành động khẩn cấp nào trên toàn tiểu bang để ngăn chặn các vụ trục xuất hay không, một phát ngôn viên của thống đốc cho biết trong một email: Những vụ trục xuất không công bằng này chính là lý do tại sao California thông qua luật AB 1482 và chính những tình huống này sẽ bảo vệ họ. Người thuê nhà có quyền và có thể tìm kiếm các dịch vụ pháp lý. Họ nên liên lạc với các phòng trợ giúp pháp lý địa phương nếu họ tin rằng họ đang bị nhắm mục tiêu hoặc bị trục xuất bất hợp pháp hoặc không công bằng.

Một lý do khiến biện pháp giới hạn tiền thuê/đuổi nhà hợp pháp được thông qua là mối đe dọa của một bộ luật đề xuất năm 2020 cho phép các thành phố áp dụng các biện pháp kiểm soát tiền thuê chặt chẽ hơn những gì luật mới của tiểu bang cho phép. Hiệp hội chung cư California, nhóm lợi ích lớn nhất dành cho các chủ nhà lớn ở Tòa nhà Quốc hội, đã rút lại sự phản đối bộ luật này ít nhất một phần để có thể cho rằng đề xuất năm 2020 không còn cần thiết nữa.

Giờ đây, giữa các báo cáo về những vụ trục xuất tăng lên, nhà tài trợ đề xuất đó nói rằng nó đã thu được hơn 700,000 chữ ký cần thiết để bỏ phiếu vào tháng 11 năm 2020 - và 74,000 chữ ký thu được vào tuần trước là tăng hơn 60% so với tuần trước đó.
Nhưng người vận động hành lang cho Hiệp hội chung cư California không nghĩ rằng các báo cáo về việc trục xuất sẽ gây ảnh hưởng: Một phiên bản trước của đề xuất đó đã thua gần 20 điểm vào năm ngoái.