Cháy rừng, nhà quá mắc: California đang trở nên khó sống

Ông bà Miguel và Mabel Ramos, cả hai đều 73 tuổi, đang đau khổ trước hậu quả do trận cháy rừng Blue Cut Fire gây ra cho nhà của họ tại Oak Hills, Nam California năm 2016. (Getty Images)

Cháy rừng đang thiêu rụi hàng chục ngàn mẫu Anh ở California, làm nghẹt không khí bằng khói, làm mất điện trên diện rộng ở nhiều thành phố và buộc hàng trăm ngàn người phải tản cư.

Khoảng 130,000 người dân California là người vô gia cư, và hàng triệu người đang bỏ tiền thuê nhà nhiều hơn mức họ có thể chi trả, đi làm phải di chuyển từ vùng ngoại ô và thị trấn xa xôi vào các thành phố đắt đỏ, hoặc phải sống trong nhà hoặc cư xá chật chội, đông gấp đôi.
Cháy rừng và thiếu nhà ở giá phải chăng, đây là hai trong số những cuộc khủng hoảng có thể nhìn thấy được và cấp bách nhất mà California phải đối mặt, chính điều này đặt ra câu hỏi liệu tiểu bang mộng mơ nhất, lạc quan nhất này có nhanh chóng trở thành một nơi không thể ở.
Hiện tượng biến đổi khí hậu đang biến nó thành một chảo lửa; chi phí sinh hoạt tăng cao đang buộc cả những gia đình giàu có rơi vào tình trạng bấp bênh về tài chính. Và, nhìn theo một số cách, hai cuộc khủng hoảng này là một: Cuộc khủng hoảng nhà ở tại các trung tâm đô thị đã đẩy việc xây dựng đến các khu vực ngoại vi rẻ hơn, nơi có nguy cơ cháy rừng lớn hơn.
Cuộc khủng hoảng nhà ở ở California và cuộc khủng hoảng hỏa hoạn của nó thường đụng nhau tại nơi giao nhau của giới hữu sinh và đô thị, hay WUI (wildlife-urban interface), nơi các công viên xe kéo và các cabin đường cụt ngoại ô mọc lên giữa vùng đất bụi rậm, rừng thông và các rặng cỏ. Gần một nửa số nhà ở được xây dựng ở California từ năm 1990 đến năm 2010 là trong khu vực Wui, nơi đã mở rộng khoảng 1,000 dặm vuông. Kết quả là, 2 triệu ngôi nhà, hoặc một phần bảy số nhà trong tiểu bang, có nguy cơ cao về hỏa hoạn, theo một ước tính từ Trung tâm Nghiên cứu và Chính sách Bảo hiểm, nhiều hơn 3 lần so với những tiểu bang khác.
Phần lớn các vụ cháy rừng ở California xảy ra trong khu vực WUI. Ngọn lửa Kincade đã thiêu rụi hơn 75,000 mẫu Anh - gấp khoảng năm lần diện tích Manhattan - ở các vùng nông thôn và WUI phía Bắc Santa Rosa. Năm ngoái, đám cháy Camp Fire đã giết chết 85 người và xóa sổ hơn 10,000 ngôi nhà ở Paradise, một thị trấn nằm trong WUI. Năm trước đó, ngọn lửa Tubbs Fire đã giết chết 22 người và phá hủy hơn 5,000 công trình, một số ở Santa Rosa và một số trong WUI xung quanh nó.
Mặc dù phần lớn WUI là dễ tự nhiên bị cháy, nhưng hành vi của con người mới chủ yếu là nguyên nhân của sự hủy hoại. Con người bắt đầu hơn 9 trên 10 vụ cháy, theo một ước tính đáng tin cậy. Các nhà nghiên cứu đã tìm thấy cây khô và những đống củi khô trong WUI có thể hoạt động như một loại mồi lửa tự nhiên, nhưng các cấu trúc được xây dựng như nhà cửa, xe hơi, bệnh viện, cột điện, chuồng trại… đóng vai trò là nhiên liệu mạnh nhất. Một ngôi nhà cháy nóng hơn rất nhiều so với một bụi cây; một thùng nhiên liệu bắt lửa hơn nhiều so với một đám cỏ.
Nếu việc xây dựng trong WUI rất nguy hiểm, vậy tại sao phải làm điều đó? Một phần vì xây dựng nhà ở mới rất khó khăn ở nhiều khu vực đô thị ở California, do sự phản đối của chủ nhà hiện tại và quy tắc xây dựng nghiêm ngặt. Số người sống trên đường phố ở San Francisco và Los Angeles có liên quan đến chi phí thuê nhà cực cao ở những thành phố đó có liên quan đến tình trạng thiếu nhà ở trên toàn tiểu bang có liên quan đến áp lực tràn vào ngoại vi.
Vì vậy, nhà ở ngổn ngang vào khu vực ngoại vi. Và mỗi lần xảy ra hỏa hoạn lớn - trong WUI, cũng như ở các khu vực không có dân cư và khu vực đô thị - cuộc khủng hoảng nhà ở của bang lại trở nên tồi tệ hơn một chút. Giá cho thuê phát sinh. Những gia đình đấu tranh với sự dịch chuyển và vô gia cư. Tỷ lệ nơi trống giảm xuống gần bằng không. Chi phí xây nhà tăng lên. Và cách để xoay sở cho các gia đình không có nhà ở ổn định để kéo dài thậm chí còn mỏng hơn.
Một giải pháp cho các vấn đề sinh đôi của tiểu bang là xây dựng nhà ở dày đặc hơn ở khu vực thành thị: Việc đẩy mạnh xây dựng nhà ở tràn lan sẽ làm giảm giá cho thuê và chuyển dân số tiểu bang sang các khu vực ít cháy, cũng như giúp giảm lượng khí thải carbon. Thống đốc California, ông Gavin Newsom đã ký một số biện pháp để thúc đẩy xây dựng và giữ chi phí nhà ở, và các nhà lập pháp đang thúc đẩy nhiều chính sách đầy tham vọng hơn. Nhưng tiểu bang còn rất xa, không thể đáp ứng nhu cầu về nhà ở và khí hậu ngày càng nóng hơn.
California không làm đủ để ngăn cản việc xây dựng ở những khu vực dễ cháy.
“Tôi không thể nhớ lại là có bất kỳ dự án phát triển nào đã bị từ chối, hoặc nơi nào mật độ giảm đáng kể, vì các mối nguy cháy rừng đã biết,” một giám đốc kế hoạch Hạt Sonoma hiện đã về hưu lưu ý.
Ngay cả khi tiểu bang tái phát triển trong tương lai, hàng triệu người dân California đã sống trong WUI, có nguy cơ bị phá hủy nhà cửa và cuộc sống của họ bị đe dọa bởi hỏa hoạn - và có nguy cơ không thể bảo đảm nhà của họ, hoặc nhìn thấy giá trị nhà ở của họ sụp đổ và an ninh kinh tế của họ lâm nguy.
Cuộc khủng hoảng nhà ở tại California đã làm trầm trọng thêm cuộc khủng hoảng cháy rừng và cuộc khủng hoảng cháy rừng đã làm trầm trọng thêm cuộc khủng hoảng nhà ở. Cái vòng luẩn quẩn đó không nơi nào gần kết thúc.