Chiếu khán du học, chiếu khán du lịch

Bài NGUYỄN ĐẠT THỊNH

Anh Leandro Arriaga đến Hoa Kỳ năm 2001 bằng chiếu khán du học, hay chiếu khán du lịch? Cô Vivian Yee, trong bài báo đăng trên tờ The New York Times ngày 19 tháng Tư, 2018, không đề cập đến chi tiết đó. Cô chỉ viết là sau 17 năm sống trên lãnh thổ Mỹ, lấy vợ Mỹ, có con Mỹ, anh vừa bị bắt để bị trục xuất.
 

Anh Leandro Arriaga, chụp chung với vợ anh, cô Katherine, và đứa con gái của họ, Jade. (The New York Times)

Cô Karah de Oliveira -một công dân Mỹ khác- vợ của một người di dân đến từ Brazil, cũng gặp những khó khăn tương tự, mặc dù vợ chồng cô đã trình với Sở Di Trú những bức hình họ chụp chung, đăng trên Facebook từ 8 năm trước, khai sinh của đứa con chung của họ đã 5 tuổi, và nhiều thư của thân nhân, thân hữu khẳng định Fabiano là người tốt, chăm chỉ làm ăn.

Anh Fabiano bị ICE (Immigration and Customs Enforcement - Cảnh Sát Di Dân ) bắt giam một thời gian, cô Karah mướn luật sư trình bày sự kiện và ngày 4/9/2018, anh được trả tự do.

Trở về nhà, anh tuyên bố với phóng viên truyền thông, "bị giam không có gì vui để nói cả, trừ việc thời gian giam giữ giúp tôi ý thức được là tôi rất yêu thương vợ, và nhớ con đến mức ray rứt."


Anh Fabiano de Oliveira và cô vợ Karah (Hình Karah Fabiano cung cấp báo Boston Herald)

Fabiano de Oliveira, 33 tuổi, bị bắt mùng 9 tháng Giêng, 2018, ngày vợ chồng anh dắt nhau đến sở di trú 'phỏng vấn để xin kết hôn' -một cuộc kết hôn hồi tố để hợp pháp hóa cuộc sống chung dài đã 8 năm.
Fabiano bị bắt và bị giam tại Plymouth County Correctional Facility, một nhà tù kiên cố được gọi là maximum security prison; nhiều người di dân khác cũng bị giam trong đó.

Trả lời câu hỏi của phóng viên truyền thông về nội dung những câu chuyện vợ chồng nói với nhau trong ba tháng anh Fabiano bị giam giữ, Karah de Oliveira nói, “Câu hỏi thường xuyên nhất của ảnh là chừng nào ảnh được trở về. Tôi đáp, Anh cùng cầu nguyện với em để ngày vui đó là hôm nay. Ảnh đáp, I can't wait (Anh không còn chờ được nữa), ảnh nói ảnh quá nhớ vợ, nhớ con.”

Cuối cùng, Thượng Đế cũng nghe được lời cầu xin của cặp vợ chồng trẻ -Fabiano được thả vào lúc 2:30 chiều thứ Sáu 4/13/18. Karah nói với truyền thông, “Tôi đến tận khám đường đón ảnh, mừng rỡ nhưng không dám tin là sự thật, cho đến phút ảnh ôm tôi vào ngực ảnh.”

Luật sư Jeff Rubin xin cho Fabiano được tại ngoại để lo thủ tục trở thành công dân Mỹ; Fabiano phải định kỳ và thường xuyên trình diện ICE, và có thể anh phải đeo vòng chân để họ kiểm soát. Karah nói, cô nhờ luật sư, và nhờ cả Dân Biểu Seth Wilbur Moulton can thiệp, xin cho chồng cô được tự do tạm.

Fabiano de Oliveira đến Mỹ từ năm 2005, làm lụng chăm chỉ và dành dụm từng đồng để gửi về Brazil giúp đỡ gia đình. Năm 2010 anh gặp Karah, họ chung sống từ ngày đó, nhưng chỉ chính thực thành hôn năm 2016. Luật sư Rubin lo thủ tục xin quốc tịch cho anh, ông nói thủ tục đó không phức tạp lắm, nhưng lại kéo dài đến vài năm.

Vợ chồng Oliveira thương yêu nhau từ 8 năm nay -từ ngày anh còn làm thợ pizza, cô bán hàng tại tiệm bánh Dunkin'Donuts, hai tiệm gần nhau, họ chung sống không hôn thú, có một đứa con trai, khi con được 3 tuổi, họ mới chính thức thành hôn -năm 2016. Lý do chậm chạp là Fabiano ngại mang tiếng 'lấy vợ để bỏ neo quốc tịch', trong lúc anh thật sự yêu thương Karah, và không muốn tình yêu của họ bị diễn dịch khác đi.
Đến năm nay -2018- hai năm sau ngày thành hôn anh mới xin làm marriage interview -phỏng vấn thành hôn- để xin thẻ xanh. Phỏng vấn thành hôn là một điều kiện để trở thành thường trú nhân Mỹ do việc kết hôn với một người có quốc tịch Mỹ -cô Karah-sinh quán của Karah là Massachusetts.

Hôm mùng 9 tháng Giêng, 2018, vợ chồng Oliveira đưa nhau đến Sở Di Trú để xin phỏng vấn thành hôn; họ đã chính thức là vợ chồng có hôn thú hợp pháp, và quan niệm cuộc phỏng vấn này chỉ là một thủ tục xin nhập tịch; nhưng ngay hôm đó Fabiano bị bắt.

Karah ngỡ ngàng nói với truyền thông, “Họ bắt ảnh trong lúc chúng tôi đến đó chỉ để hợp pháp hóa tình trạng cư trú của ảnh. Quả là một cuộc gài bẫy."

Fabiano không có án tích, chưa hề bị cảnh sát bắt, có vợ, có con mang quốc tịch Mỹ; trước ngày Tổng Thống Trump lên cầm quyền, anh và những người cư trú bất hợp pháp, nhưng không phạm pháp, được chính quyền 'ngó lơ', tuy nhiên với chính sách di dân hiện nay gắt gao hơn, chính quyền chủ trương trục xuất mọi người cư trú bất hợp pháp -dù có hay không có án tịch.

Theo chính sách của chính quyền Trump, hầu hết những người bị bắt có triển vọng rõ ràng về việc đạt được tư cách pháp lý, qua hôn nhân với một công dân. Anh Fabiano là người có đầy đủ điều kiện nhất -anh đã có vợ Mỹ, có con Mỹ, và có hôn thú hợp pháp.

Bắt đầu từ năm 2013, những di dân bất hợp pháp bị trục xuất trước, rồi mới được làm thủ tục phỏng vấn thành hôn; trong lúc đơn xin của họ được cứu xét, họ không được sống trên đất Mỹ, thời gian chờ đợi có thể tính bằng thập niên.

Chính quyền Obama tạo ra biện pháp 'waiver' (bãi miễn) để rút ngắn thời gian chờ đợi; hiện nay waiver đã bị gạt bỏ, và mọi thủ tục xin cư trú lại nghiêm khắc như trước.

Tuyệt đại đa số người gốc Việt chúng ta không gặp khó khăn cư trú, trừ một thành phần rất nhỏ mới sang Hoa Kỳ bằng chiếu khán du học, du lịch, rồi kết hôn với một người Mỹ gốc Việt, hoặc bất cứ gốc nào khác, mà chưa qua thủ tục định cư phỏng vấn thành hôn.

Hợp thức hóa tình trạng di trú có thể khó khăn đối với họ; một thí dụ: họ vẫn phải qua những thủ tục kiểm tra an ninh, rồi còn phải chứng minh là việc họ bị trục xuất sẽ gây khó khăn đáng kể cho một công dân Mỹ -vợ, con họ.

Năm 2016, chỉ có 35 người gốc Việt bị trục xuất, đa số vì phạm tội hình sự. Những người cư trú bất hợp pháp vì thành hôn với một người có quốc tịch, có thể bị trục xuất như trường hợp anh Fabiano , tuy nhiên nếu được một nhân viên di trú xác nhận cuộc hôn nhân của họ là có thật thì mọi việc sẽ giản dị hơn.
Trước nguy cơ bị trục xuất, nhiều người chọn biện pháp tạm 'ở ẩn' với người phối ngẫu, chứ không xin phỏng vấn thành hôn, thủ tục có thể đe dọa chấm dứt cuộc sống chung của gia đình họ hiện nay, vì lệnh trục xuất.
Hoàn cảnh anh Fabiano là điển hình cho một gia đình có thật và hợp pháp, chỉ trừ tình trạng cư trú của chính anh; nhưng anh đã trả cái giá ba tháng tù, và vài chục ngàn mỹ kim tốn kém tiền luật sư và mọi chi phí khác để được phỏng vấn thành hôn.

Vì những bất trắc tương tự như bất trắc anh Fabiano đã gặp, nên giờ này không ai dám khuyên người khác chọn con đường 'ở ẩn' hay hợp pháp hóa tình trạng cư trú của mình. Ngay cả luật sư cũng dè dặt, vì việc áp dụng luật pháp không nhất thiết đồng dạng cho mọi hoàn cảnh.
(ndt)