Có phải sán từ VN giết chết cựu chiến binh Mỹ?

Hình ảnh do các gia đình cung cấp cho hãng AP cho thấy một số trong hàng trăm cựu chiến binh Mỹ từng tham chiến tại Việt Nam có thể đã chết vì bị sán do ăn cá sông nấu chưa chín.

Sau nửa thế kỷ từ khi tham chiến tại Việt Nam, hàng trăm cựu chiến binh có một lý do mới để tin rằng họ có thể chết vì một kẻ thù thầm lặng. Kết quả xét nghiệm cho thấy rằng một số người có thể đã bị nhiễm một loại ký sinh trùng từ từ gây tử vong, lúc họ đang chiến đấu trong rừng nhiệt đới ở Đông Nam Á.

Trong mùa xuân năm nay, Bộ Cựu Chiến Binh cho thực hiện một cuộc nghiên cứu nhỏ có tính cách thử nghiệm, để tìm mối liên kết giữa những con sán lọt vào trong lá gan, khi người ta ăn cá sống hoặc nấu chưa nấu chín, và một loại ung thư ống mật hiếm thấy. Có thể phải mất hàng chục năm thì các triệu chứng mới xuất hiện. Đến lúc đó, các bệnh nhân thường bị đau đớn khủng khiếp, và chỉ còn sống được mấy tháng mà thôi.

Trong số 50 mẫu máu được giao nộp, hơn 20 phần trăm được xét nghiệm cho kết quả dương tính hoặc gần như dương tính đối với các kháng thể sán trong gan. Ông Sung-Tae Hong, chuyên gia y học nhiệt đới thực hiện những cuộc xét nghiệm tại viện Đại Học Quốc Gia Seoul ở Nam Hàn, cho biết như vậy.

Ông nói với hãng thông tấn AP, “Điều đó gây kinh ngạc,” nhấn mạnh rằng kết quả sơ bộ có thể bao gồm những trường hợp dương tính sai, và cuộc nghiên cứu đang tiếp diễn.

Christopher Goodman, phát ngôn viên của bệnh viện Northport VA Medical Center ở New York, xác nhận rằng bệnh viện này đã thu thập các mẫu máu và gửi tới phòng thí nghiệm. Ông không có ý kiến về những điều được tìm thấy. Ông nói rằng tất cả những người được xét nghiệm cho kết quả dương tính đều đã được thông báo.

Ông Gerry Wiggins, người từng tham chiến tại Việt Nam từ năm 1968 đến năm 1969, đã mất một số bạn bè vì căn bệnh này. Ông là một trong số những người nhận cú điện thoại thông báo.
Ông nói, “Tôi sửng sốt hết sức. Tôi không nghĩ đó là tôi.”

Ông Wiggins, 69 tuổi, sống ở Port Jefferson Station, New York, không có bất kỳ triệu chứng nào khi ông đồng ý tham gia cuộc nghiên cứu, nhưng hy vọng việc ông tham gia của có thể giúp cứu được nhiều mạng sống. Ông lập tức dự trù chịu xét nghiệm thêm, khám phá ra rằng ông có hai u nang trên ống mật có thể phát triển thành ung thư, được gọi là ung thư tuyến tụy. Từ đó hai u nang đó đã được cắt bỏ, và cho đến lúc này ông cũng ổn.

Mặc dù hiếm khi được tìm thấy ở người Mỹ, ký sinh trùng này lây nhiễm sang khoảng 25 triệu người trên toàn thế giới, hầu hết ở Á Châu.

Thường được tìm thấy trong sông ngòi ở Việt Nam, những con sán này có thể dễ dàng sớm bị diệt trừ bằng một ít viên thuốc, Nhưng không được điều trị, chúng có thể sống được hàng chục năm mà không làm cho người bị nhiễm ngã bệnh. Theo thời gian, chứng sưng và viêm ống mật có thể dẫn đến ung thư. Vàng da, ngứa da, sụt ký, và những triệu chứng khác chỉ xuất hiện khi bệnh sang giai đoạn cuối.

Cuộc nghiên cứu của Bộ Cựu Chiến Binh, cùng với lời nghị sĩ Charles Schumer của New York, lãnh tụ khối thiểu số thượng viện, kêu gọi nghiên cứu sâu rộng hơn về sán lá gan và các cựu chiến binh bị ung thư, bắt đầu sau khi hãng tin AP nêu ra vấn đề này trong một bài báo năm ngoái. Theo bản tin cho biết, khoảng hơn 700 cựu chiến binh bị ung thư tuyến tụy đã được Bộ Cựu Chiến Binh phát hiện trong 15 năm qua.

Trong số đó, chưa tới một nửa đã nộp đơn xin các khoản phúc lợi liên quan đến việc phục vụ trong quân đội, hầu hết là vì họ không biết mối liên quan có thể có với Việt Nam. Bộ Cựu Chiến Binh đã bác bỏ 80 phần trăm trong tổng số đơn xin. Nhưng các quyết định thường có vẻ ngẫu nhiên hoặc mâu thuẫn, tùy theo chuyện đơn của họ nộp vào văn phòng nào, theo AP cho biết.

Số lượng đơn được nộp đã lên tới mức 60 trong năm 2017, nhiều hơn so với 41 đơn trong năm trước đó. Cứ bốn trường hợp nộp đơn thì có gần ba trường hợp bị từ chối, mặc dù trong năm nay chính phủ đã đăng một cảnh báo trên trang web riêng nói rằng những cựu chiến binh nào từng ăn cá nước ngọt còn sống, hoặc không được nấu chín, ở Việt Nam đều có thể gặp phải nguy cơ. Bộ Cựu Chiến Binh không thúc giục họ đi chụp siêu âm hoặc làm những cuộc xét nghiệm khác. Cơ quan này nói rằng hiện thời không có bằng chứng nào cho thấy các cựu chiến binh có tỉ lệ nhiễm bệnh cao hơn so với dân số nói chung.

Curt Cashour, phát ngôn viên của Bộ Cựu Chiến Binh, nói với AP, “Chúng tôi đang xem điều này một cách nghiêm túc. Nhưng cho đến khi có thêm nghiên cứu, không thể đưa ra một khuyến nghị nào cả.”

Cựu chiến binh Mike Baughman, 65 tuổi, từng xuất trong bản tin AP trước đây, nói rằng đơn xin của ông đã được chấp thuận vào đầu năm nay, sau khi bị từ chối ba lần. Ông nói rằng việc chấp thuận xảy ra ngay sau khi bác sĩ của ông viết một lá thư nói rằng ung thư ống mật của ông “hầu chắc bị gây ra” bởi sán trong gan từ cá không được nấu chín, mà ông và đơn vị ông ở Việt Nam ăn khi hết sạch thức ăn trong rừng rậm. Lúc này ông nhận được chừng $3,100 mỗi tháng. Ông nói ông cảm thấy nhẹ nhõm khi biết rằng vợ ông sẽ tiếp tục nhận được các khoản phúc lợi sau khi ông qua đời. Nhưng ông vẫn tức giận vì chuyện những ngày cuối đời của các cựu chiến binh khác bị tiêu hao bởi việc tranh đấu với chính phủ, mà vì chính phủ họ đã tham chiến vào thời trai trẻ.

Baughman là một người gầy yếu sống trong căn nhà gỗ ở West Virginia. Ông mong muốn Bộ Cựu Chiến Binh sẽ làm nhiều hơn nữa, để gây ý thức về sán trong lá gan và khuyến khích các cựu chiến binh Việt Nam đi chụp siêu âm có thể phát hiện chứng viêm.

Ông nói, “Riêng tôi, tôi có được những điều tôi cần. Nhưng nếu bạn nhìn vào bức tranh lớn hơn với tất cả các cựu chiến binh khác, họ không biết nhất thiết phải làm gì. Không ai trong số họ trước đây thậm chí có nghe nói về thứ sán đó. Nhiều người nhìn tôi thắc mắc, “Ông có được cái gì vậy?”