Con cái và trách nhiệm của cha mẹ

LS. Trần Khánh Hưng

Ở Việt Nam, nếu con cái bạn có đánh nhau với con hàng xóm u đầu sứt trán, thì cùng lắm bạn dẫn con qua hàng xóm xin lỗi, đánh con mình một trận cho chừa, rồi kể như xong. Ở California thì khác, nếu sự điều tra cho thấy sự ẩu đả, đánh nhau mà có mưu tính hay có kế hoạch, cha mẹ có thể phải trả đến 10.000 Mỹ kim cho người bị hành hung, và có thể phải trả thêm tối đa 10.000 Mỹ kim cho người bắt nộp thủ phạm.
Như vậy, trẻ em có phải chịu trách nhiệm cho những hành động phá phách hay bất cẩn của mình không? Theo luật pháp của California, trẻ con cũng phải chịu trách nhiệm cho chính hành động của mình, nhưng có những điều lệ có thể được áp dụng để đo lường hay giới hạn trách nhiệm của trẻ em. Nếu trẻ em có hành động bất cẩn (negligence), sự bất cẩn sẽ bị phạt theo quy chế của người lớn. Thông thường, hành động của các em sẽ được so sánh với những trẻ em khác cùng lứa tuổi để đo lường sự bất cẩn, trừ trường hợp trẻ em có những hoạt động của người lớn, như lái xe hơi, đua xe, thì các em sẽ bị phạt như một người lớn. Trách nhiệm chủ phụ huynh còn nặng hơn nếu họ biết trước được về hành động của con mình, mà không ngăn chặn.
Theo luật của California, bạn có thể bị phạt lên đến 25.000 Mỹ kim cho mỗi lần con bạn viết bậy trên tường (graffiti), hay phải giữ nơi đó không bị viết bậy trong vòng 1 năm. Nếu phá hoại những tài sản công cộng, sự bồi thường có thể lên đến 50.000 Mỹ kim. Chính quyền địa phương có quyền đòi cha mẹ hay người giám hộ phải đền bù tất cả những thiệt hại do con cái gây ra.

Nếu những thiệt hại xảy ra quanh nhà thì hãng bảo hiểm nhà có thể giúp để trả những thiệt hại này không?
Tùy theo luật của tiểu bang, tùy trường hợp, và tùy quy luật của hãng bảo hiểm. Thông thường hãng bảo hiểm nhà có thể đền bù những thiệt hại do các em nhỏ dưới 12 tuổi gây ra, vì họ cho rằng các em còn bé, chưa đủ trí khôn để hiểu biết. Nhưng những em nhỏ từ 13 tuổi trở lên thì được coi như đã biết phải trái và cha mẹ các em sẽ phải chịu trách nhiệm cho việc làm của các em.
Ngoài ra, ngay cả khi hãng bảo hiểm có đền cho những thiệt hại do các em gây ra, họ cũng chỉ đền trong những trường hợp bất cẩn chứ không phải vì cố tình phá phách hay và nhất là trong những trường hợp thiệt hại gây ra bởi những hành động phạm pháp, chẳng hạn như trộm cắp.

Trách nhiệm của cha mẹ thế nào khi trẻ vị thành niên phá phách nơi trường học?
Cha mẹ phải đền nếu con mình không trả những vật dụng mượn của trường, phá hoại tài sản trường học, hay đánh nhau, gây thương tích cho những học sinh khác. Bồi thường có thể lên đến tối đa 10.000 Mỹ kim cho nạn nhân, và 10.000 Mỹ kim cho người kiếm được thủ phạm.

Trách nhiệm của cha mẹ thế nào khi trẻ vị thành niên trộm cắp?
Cha mẹ hay người giám hộ phải bồi thường về những thiệt hại vật chất, chi phí y tế, thất thoát lương bổng của nạn nhân.

Trách nhiệm của cha mẹ thế nào khi trẻ vị thành niên lái xe gây tai nạn?
Những trẻ vị thành niên muốn có bằng lái xe phải có sự chấp thuận của cha mẹ hay người giám hộ. Nếu các em gây thương tích cho người khác thì cha mẹ hay người bảo ho, hoặc người ký giấy cho phép các em có bằng lái xe phải chịu bồi thường cho nạn nhân có thể lên đến 15.000 Mỹ kim cho một người hay 30.000 Mỹ kim cho hơn một người, thiệt hại về vật chất (property damage) là 5.000 Mỹ kim cho một vụ đụng xe. Tuy nhiên, nếu chứng minh được hành động gây thương tích hay thiệt hại là cố tình thì sự bồi thường sẽ lên đến 25.900 Mỹ kim cho mỗi trường hợp, bất kể có sự chấp thuận của cha mẹ hay người giám hộ không.
Ngoài ra, luật pháp còn cho phép sự bồi thường không giới hạn (unlimited liability) trong những trường hợp trẻ em lái xe theo chỉ thị của cha mẹ và gây tại nạn, chẳng hạn khi người mẹ kêu con mình lái xe ra chợ, hay nếu cha mẹ biết về cách lái xe ẩu của con mình có thể gây tai nạn.

Có phải cha mẹ chỉ có trách nhiệm với con cái trong tuổi vị thành niên?
Không hẳn, nếu cha mẹ biết được con mình thường có những hành động bất cẩn như lái xe bạt mạng, hay lái xe khi say rượu, mà vẫn giao xe cho con mình lái, hay giúp con mình mua xe. Trong những trường hợp này, cha mẹ sẽ phải chịu trách nhiệm nếu con mình gây ra tai nạn, bất kể con mình ở lứa tuổi nào.

Trách nhiệm của cha mẹ thế nào khi trẻ vị thành niên sử dụng súng?
Theo luật, cha mẹ hay người giám hộ phải chịu trách nhiệm nếu trẻ em sử dụng súng và gây thương tích cho người khác, không những khi họ cho phép các em xài súng mà ngay cả khi họ để súng ở nơi không an toàn, các em có thể lấy được. Bồi thường của mỗi trường hợp là 30.000 Mỹ kim nếu có một người bị thương tích hay thiệt mạng, hoặc 60.000 Mỹ kim nếu có hơn một nạn nhân.

Cha mẹ có chịu trách nhiệm nếu con cái không đi học không?
Trước đây, nếu trẻ em bỏ học, cha mẹ có thể bị phạt, nhưng không bị vào tù. Theo luật hiện nay của tiểu bang California, nhà trường sẽ liên lạc với gia đình để thông báo về sự vắng mặt của các em, và nếu cha mẹ không hợp tác để đưa các em đi học thì cha mẹ có thể bị phạt, nếu con mình thường xuyên bỏ học, đi học trễ quá 30 phút mỗi ngày trong 3 ngày liền, hoặc bỏ học quá 10% của niên học, nếu không có lý do chính đáng. Tiền phạt từ 100 Mỹ kim cho lần đầu, có thể lên đến 2.000 Mỹ kim, và có thể bị tù với tội tiểu hình. Luật này đã được thống đốc tiểu bang Arnold Schwarzenegger ký và có hiệu lực kể từ đầu năm 2011.

Đây chỉ là một số kiến thức tổng quát về trách nhiệm của cha mẹ với những hành động của con cái, không phải là cố vấn luật pháp. Mọi thắc mắc và tham khảo miễn phí về vấn đề luật pháp, xin liên lạc với văn phòng Luật Sư Trần Khánh Hưng (David K. Tran), số điện thoại (714) 839-4077, hay E-mail tại davidtran@dktran.com, hay gửi thư đến Law Offices of David K. Tran, 15446 Brookhurst St, Westminster, CA 92683.

Viendongdaily.com và tác giả giữ bản quyền bài trên trang này. Xin đừng trích đăng dưới bất cứ hình thức nào.