Con yến vàng chết trong mỏ than

Bài NGUYỄN ĐẠT THỊNH

Cái tựa của bài báo này dịch từ câu "Canary in the Coal Mine" -một châm ngôn trong cái túi khôn kinh nghiệm của người thợ mỏ Mỹ hai thế kỷ trước, ngày ngày vác cuốc xuống mỏ than, đối diện với mối nguy cơ chết ngộp vì hầm mỏ sâu thăm thẳm, thiếu dưỡng khí. Do đó mỗi toán thợ xách theo một lồng chim hoàng yến.
Yến là loại chim có bộ hô hấp rất nhạy cảm, thiếu dưỡng khí là chết; con người dĩ nhiên cũng cần dưỡng khí, và cũng sẽ chết, nhưng nếu thấy chim chết mà vội ra khỏi mỏ than; bỏ chạy để sống còn.
Dân biểu cấp tiểu bang, ông Scott W. Taylor, thuộc hạ viện Virginia báo động là con yến vàng đã chết, và quả quyết là thuyết "chia để trị" của Tổng Thống Trump giúp ứng cử viên Dân Chủ Ralph Northam, thắng ứng cử viên Cộng Hòa Ed Gillespie trong cuộc bầu thống đốc Virginia- thắng tới 9 điểm -54% trên 45%.

Con yến trong mỏ than

Con yến đã chết

Và người báo động là Dân Biểu Scott Taylor, đảng viên Cộng Hòa

Dĩ nhiên nhiều người không đồng ý với ông Taylor, nhưng cũng nhiều cuộc họp địa phương được chính khách Cộng Hòa tổ chức để tìm hiểu nguyên nhân thảm bại của ông Ed Gillespie. Tổng thống giải thích sự thất cử của Gillespie là "vì ông ta không tin tưởng tôi, và không tin tưởng chính sách của tôi." Ông tweet như vậy, trong lúc đang Á du, để giải thích sự thất thế của ứng cử viên Cộng Hòa tại Virginia.

Thật ra, ứng cử viên Cộng Hòa -ông Gillespie- chỉ yêu cầu tổng thống đừng xuất hiện tại Virginia, đừng tuyên bố gì về Virginia cả, trong lúc ông đang vận động tranh cử, nhưng ông ta vẫn trung thành với chính sách "divisive rhetoric" (thuyết chia rẽ) của tổng thống.

Taylor khẳng định điều này để quy trách cho chính sách "chia để trị" -chia rẽ người da trắng với người da mầu, người công dân với người di dân, người giầu sang với bọn bạch đinh; ông cho là "chia để trị" chưa toàn hảo, vì tỉ phú cũng chỉ có một lá phiếu như bạch đinh để bầu từ tổng thống đến nghị viên thành phố.
Trận động đất chính trị xảy ra qua cuộc bầu cử hôm thứ Ba, 7 tháng 11, 2017 đang đặt quý vị chính khách Cộng Hòa trước nhu cầu khó thực hiện là tìm cho ra phương cách để minh định cho cử tri hiểu chính sách và tư cách của tổng thống không nhất thiết là chính sách của Đảng và tư cách của các chính khách Cộng Hòa khác.

Gần 40 nghị sĩ, dân biểu Cộng Hòa đã tuyên bố rũ áo, từ quan -không tái ứng cử nhiệm kỳ tới- để bảo vệ nhân cách của họ; thái độ này có thể hơi thụ động. Quý vị chính khách Cộng Hòa đang hội họp sau ngày địa chấn 7 tháng 11, nỗ lực tìm một lối thoát tích khác cực hơn.

Thử thách sắp tới của họ là đạo luật thuế mà họ phải thông qua trong năm nay, để tổng thống ký ban hành trước lễ Giáng Sinh, hầu làm quà Christmas cho quý vị cự phú Hoa Kỳ.

Chiến lược gia kỳ cựu của đảng Cộng Hòa Mike Murphy nhận định, "Cái neo của Đảng ta là ông Trump. Và cuộc thảm bại tại Virginia là tiếng chuông cảnh báo lớn nhất đã gióng lên: con hoàng yến trong mỏ than không chỉ chết ngộp thôi, mà còn chết thảm nữa -đầu nó bị nổ tung."

Mike Murphy

Có thể nhiều chính khách Cộng Hòa đang hốt hoảng quá đáng về việc cả hai ứng cử viên Cộng Hòa tranh chức thống đốc tại Virginia và New Jersey đều thất cử, rồi khuếch đại hiện tượng này như sự thất bại của chính sách "chia để trị" của tổng thống.

Chi tiết mà những người la hoảng nêu lên là cư dân ngoại ô -đa số là những người da trắng, trung lưu và trí thức- cũng bỏ phiếu chống Ed Gillespie; họ coi đó như một chỉ dấu bất bình của khối cử tri trung kiên nhất của đảng Cộng Hòa.

Thống Đốc tiểu bang Ohio, ông John Kasich - Cộng Hòa - cho là chính sách quá cứng rắn và ngôn từ "nảy lửa" của nhân vật đang lãnh đạo chính phủ Cộng Hòa đã khiến khối cử tri có lập trường hòa hoãn, thoải mái, cảm thấy bất mãn -và chính sự bất mãn của đối tượng này đang làm thay đổi cuộc diện chính trị Hoa Kỳ.
Ông Kasich nói thêm, "Cử tri không chấp nhận chính sách hẹp hòi, ngôn ngữ giận dữ, mặc dù trước đó -trong một thời gian ngắn- họ đã chấp nhận."

Có thể ông Kasich thiếu chính xác trong lúc chỉ trích tổng thống, vì ông không để ý đến cách phát ngôn mới của tổng thống trong chuyến Á du -giọng tổng thống đang dịu hẳn xuống, ổng còn ca tụng Trung Quốc nữa.
Nhiều chính khách Cộng Hòa cũng không bi quan -như ông Robin Hayes, chủ tịch phân bộ Đảng Cộng Hòa tại North Carolina chẳng hạn; ông Hayes nhận định, "Bọn Dân Chủ diễn dịch cuộc bầu cử tại Virginia như thái độ ruồng bỏ Cộng Hòa của cử tri. Đừng tưởng lầm như vậy: tại nhiều nơi quần chúng vẫn say mê chủ trương Make America Great Again của tổng thống."

Ông Hayes không để ý đến một công dân Mỹ kiều diễm -bà Melania Trump; đồng hành với ông, nhưng bà lại đội mũ mang chữ Texas, vì bà đến thăm nạn nhân bão lụt Texas. Tuy nhiên đó cũng chỉ là một chi tiết nhỏ không liên quan gì đến con hoàng yến Virginia chết trong mỏ than.

Chiếc mũ nổi tiếng Make America Great Again của tổng thống.

Đệ nhất phu nhân Melania Trump đội mũ Texas đến thăm nạn nhân bão lụt

Dân biểu Ryan Costello (Cộng Hòa-Pennsylvania) nhìn nhận cuộc thất cử của hai ứng cử viên Cộng Hòa tranh chức thống đốc tại Virginia và New Jersey tháng 11 năm nay sẽ là một thử thách lớn cho ông trong tháng 11 năm tới. Tuy nhiên ông vẫn tin là cử tri sẽ công bằng đánh giá ứng cử viên theo thành tích làm việc của mỗi người, chứ không vì liên quan đảng phái, không vơ đũa cả nắm.
Ông Costello nói, "Tôi sẽ không lo nếu diễn biến Virginia đừng trở thành một phong trào ồ ạt; trong một cuộc bầu cử bình thường -cử tri đánh giá cá nhân từng ứng cử viên một- tôi tin là tôi sẽ được chọn, vì tôi tận tụy đến 110% trong trách nhiệm của tôi."
Có thể Chủ Tịch Hạ Viện Paul Ryan cũng tin là ông ta đang phục vụ cử tri trên 100% như ông Costello, trong lúc viết dự luật tha thuế $1.5 ngàn tỷ cho giới doanh nhân tỉ phú.
Cử tri Virginia giải thích lá phiếu của họ bằng 3 chữ THÔI -no more- trong tấm bích chương bên dưới: THÔI hận thù, THÔI gian dối, và THÔI chia để trị


THÔI hận thù, THÔI gian dối, và THÔI chia để trị

Một năm nữa có còn đủ dài để thực hiện cuộc cải cách 3 THÔI đó không? Nếu không đủ hay không kịp thì liệu Dân Biểu Costello có được cử tri giữ lại một nhiệm kỳ nữa không?
Dù sao thái độ tự tin vào sức làm việc của mình cũng khiến ông đáng nể hơn -so với gần 40 dân biểu, nghị sĩ Cộng Hòa đã tuyên bố tháo chạy ra khỏi mỏ than, chỉ vì con yến vàng thiếu dưỡng khí chết ngộp.