Cuộc đua xe đạp vòng quanh nước Pháp 2014

Trong bài kỳ rồi, tôi có nhắc đến bộ môn thể thao do người Pháp đưa đến xứ ta vào thời kỳ thuộc địa, thế kỷ thứ 19: đua xe đạp. Xe đạp sáng chế bởi người nào trên thế giới: điều này được bàn cãi rất nhiều và bởi vì thiếu bằng chứng rõ rệt (thời xưa chưa có hệ thống phát minh ra bằng sáng chế ghi rõ tên họ xuất xứ tác giả), nên xe đạp coi như có lịch sử bắt đầu từ thế kỷ thứ 15 (1493). Từ hai chiếc bánh xe lăn được và cái sườn cùng với yên ngồi đơn sơ, nó trở thành cầu kỳ và xinh xắn hơn với 3 loại dành cho nam, nữ và trẻ em.
Từ công dụng thường ngày cho đến là trò chơi của đám trẻ con mới lớn đạp xe chạy vòng vòng cùng bạn bè - tôi không hề quên cái sân rộng lớn trước cửa đền thờ Tả quân Lê Văn Duyệt ở Bà Chiểu, tên gọi quen thuộc Lăng Ông, là nơi chiều chiều sau buổi học sáng sớm bọn con nít tiểu học đua nhau chạy tới tối mới chịu rã đám về nhà ăn cơm muộn - rồi trở thành môn thể thao ăn tiền, xe đạp lên ngôi vua không ai thay thế được.
Những buổi sáng sớm khắp nơi trên quê hương miền Nam ngày xưa, người người đều chứng kiến cảnh tượng nữ sinh trường trung học mặc áo dài trắng đạp xe chở cặp trên giỏ đến trường dáng dấp tha thướt, yêu kiều.
Vòng đua Pháp tính theo từng chặng ra mắt năm 1903, do hai viên chủ báo "Xe hơi" tổ chức hàng năm vào hè, tháng 7. Đây là cuộc đua xe đạp hấp dẫn nhất trên thế giới được hàng triệu người theo dõi say mê. Kể từ năm 1903 cho đến nay, cuộc đua đã trải qua nhiều thăng trầm sâu đậm, nhất là vào thập niên 1980-1990 khi nó trở thành quốc tế hóa, với cả thế giới tham dự gồm các cua-rơ nhà nghề.
Người Pháp rất quen thuộc với tên Bernard Hinault đã chế ngự vòng đua khi đó chỉ gồm có 7 nước ở Châu Âu. Vì thế, ban tổ chức mong muốn nới rộng ra khắp Châu Âu (các nước Đông Âu lúc đó, kể cả Đức khi tường Bá Linh chưa sập, bị cấm tham dự vì thể chế chính trị, thật đáng tiếc), không ngờ lại có anh Hoa Kỳ bén mảng tới ngoài sự mong ước và chàng Mỹ đầu tiên là Greg Lemond đã chiến thắng năm 1987.
Thế là từ đó về sau, khi làn sóng Tự Do đã lan tràn tới Đông Âu và Đức, vòng đua Pháp trở thành một guồng máy kinh tế khổng lồ nhờ báo chí thổi phồng, nhờ ngân sách rộng rãi, nhờ tiềm năng thu vốn quảng cáo, và nhờ các mạnh thường quân hảo tâm bỏ vào cả khối bạc, nhờ thu chi phí từ đài truyền hình.
Từ năm 1993 đến nay, hiệu đua "Vòng quanh nước Pháp" đã trở thành chi nhánh của hãng ASO (Amaury Sport Organisation). Điều đáng tiếc là vì giải thưởng quá lớn nên các cuộc đua xe đạp khác bị cạnh tranh thành lu mờ. Các tay đua xúm nhau lao vào món mồi béo bở của Pháp hơn là Ý và Tây Ban Nha, cùng với các cuộc đua thế giới có tính cách quốc gia. Vì thế mà nên chuyện cua-rơ thắng liên tục nhiều năm giải đua này, đến nỗi bị nghi ngờ rồi có điều tra riêng để khám phá thuốc kích thích dùng sai luật định (vụ án Lance Amstrong đã kể).
Sau nhiều lần do dự giữa sự phân biệt ê-kíp vùng, ê-kíp quốc gia, ê-kíp đại diện hiệu sản xuất xe đạp như Peugeot ; ban tổ chức giữ lại ê-kíp hiệu gồm có 22 đội, mỗi đội do 9 cua-rơ thành hình. Những tay đua này được chăm sóc cẩn thận từ đầu đến cuối qua các dịch vụ miễn phí về sức khoẻ, ăn ở, cung cấp xe đạp...
Vòng đua xe đạp năm nay 2014 tại Pháp gồm có 21 quãng hành trình đã định sẵn. Thứ tự của hành trình là:
- 9 đoạn chạy đồng bằng, đường phẳng phiu, thẳng thớm, không dốc: "plaine".
- 5 đoạn "tai nạn" để chỉ đường vòng quanh các thung lũng nhỏ: "accidentée".
- 6 đoạn đường núi với 5 lần tới các cao độ tính trước: "montagne" .
- 1 đoạn duy nhất chống đồng hồ cá nhân: "contre la montre individuelle".
Trong đó có 2 ngày nghỉ ngơi hoàn toàn là ngày 15 và 21 tháng 7.
Diễn tiến của các giai đoạn hành trình này không theo thứ tự đồng nhất mà chúng đan nhau xen kẽ không đồng đều. Bảng ghi tóm lược cho thấy đoạn mở đầu khi đoàn xe phát xuất từ thành phố lớn thứ ba nước Anh mang tên Leeds ((khoảng 2 triệu dân), thuộc vùng Yorkshire và Humber, là một đoạn đường bằng phẳng thật tiện nghi cho các tay đua mở đầu thoải mái.
Viên giám đốc vòng đua tuyên bố rằng ông đã khám phá ra thành phố này thật tuyệt cho cuộc đua và nhất là tổ chức tiếp đón họ thật tươm tất. Đúng ra, Yorkshire đã được chọn cho năm 2016, nhưng rồi ban tổ chức quyết định làm sớm hơn cho năm nay.
Từ Leeds cho đến Harrogate, hoàn toàn thuộc Anh quốc: đoàn xe đã đi được 190,5 cây số. Giai đoạn này còn được gọi là "chuyển tiếp" trên đường bằng với chiến thuật nhóm cua-rơ chạy giỏi bền bĩ cầm đầu cả đoàn để chuẩn bị cho một người phóng nhanh nhất về đầu theo định lý Chapatte.
Những anh chàng này mệnh danh là tay đua chì, có khiếu chạy hay trên đường phẳng phiu vì đến khi leo dốc hay gặp đoạn gai góc họ lại trượt dài thê thảm! Khi mức đến chỉ còn cách nhóm 10 cây số chẳng hạn, thì chỉ cần 2 phút đi trước cả đoàn là nhóm tách ra này sẽ về đầu vì họ có thể gia tốc trong vòng 1 phút đạt 10 cây số.
Tính đến khi tôi viết bài này thì đoàn xe đã chạy được 10 giai đoạn hơn ngàn cây số qua 20 tỉnh lỵ và có 1 ngày nghỉ. Hôm Thứ Tư 16 tháng 7 họ bước vào hành trình "tai nạn". Hành trình "tai nạn" dễ chạy hơn vùng núi, một tay đua chạy nước rút giỏi khó khoe tài nơi đây, cho phép một nhóm cua rơ khoái chạy chỗ khó đến trước.
Vùng núi là vùng leo dốc khó khăn đòi hỏi nhiều sức lực nên các tay đua rất ngán bị về trễ giờ hạn định sẽ bị loại nửa chừng xuân là hết ý đời. Vì vậy, họ thường hay tụm lại thành nhóm rộng tên là "xe buýt". Giai đoạn chống đồng hồ cá nhân khá rắc rối, áp dụng cho nhiều ca và các cua rơ dùng một thứ dụng cụ đặc biệt ấn định bởi luật đua.
Những quốc gia và các thành phố mà đoàn xe đi qua thường là trong khối Châu Âu như Genève thuộc Thụy Sĩ, Berlin của Đức, Hòa Lan ... Từ 100,000 khán giả ở tua đầu tiên, hiện nay có khoảng 12 triệu dọc theo lề đường chào đón cua rơ và trên 3 tỷ rưỡi ngồi xem trên máy truyền hình. Những "tai nạn" xảy ra cũng có nhưng thường khi là nhẹ lúc các tay đua té chùm nhum vào nhau rồi lồm cồm bò dậy ... đạp tiếp nếu không quá ư sứt tai bể trán. Khán giả đứng chụp hình vô trật tự cũng làm cua rơ té bổ nhào vì đâm vào họ.
Giai đoạn cuối đến đại lộ Champs Elysées được tính trước vào ngày Chủ Nhật cho tiện việc tiếp đón trao giải, đặc biệt chỉ có năm 1998 là bị trễ 2 tuần, vì phải tránh thời kỳ tranh giải túc cầu thế giới.
Giới ca nhạc đặt ra nhiều bài cho "Vòng đua nước Pháp", xi-nê-ma cũng nhào vô cạnh tranh với vài phim gay cấn, sách hình cũng in ra bộn bạc chuyện đua xe đạp hàng năm.