Cuộc nội chiến Cộng Hòa

Hai chữ Civil War (nội chiến) đang được truyền thông Hoa Kỳ dùng để mô tả những va chạm mang tính chất thù nghịch giữa những chính khách tên tuổi thuộc giới lãnh đạo đảng Cộng Hòa.
Va chạm xẩy ra giữa ông Donald Trump một bên, bên kia là những chính khách Cộng Hòa khác đang tham chánh hoặc không còn trong guồng máy quyền lực nữa.

                                                     Đấu trường Quicken Loans Arena,                                         

Những người này bất bình về thái độ và ngôn ngữ của Trump -bất chấp và đôi khi đi ngược lại với lập trường bảo thủ của Đảng; điều khó xử cho đảng Cộng Hòa là Trump toàn thắng trong cuộc tranh tuyển nội bộ Đảng, loại 16 ứng cử viên khác.

Với thành tích "toàn thắng" đó, đúng ra ông phải được đảng Cộng Hòa cử làm đại diện chính thức của Đảng, tranh cử chức vụ tổng thống Hoa Kỳ chống ứng cử viên của đảng Dân Chủ, nhưng vì không đồng quan điểm với ông, nhóm lãnh tụ Cộng Hòa muốn tìm cách thay đổi.

Thay đổi có thể đến trong nghi thức đề cử chính thức được thực hiện trong Đại Hội Đảng -năm nay tổ chức vào 3 ngày -từ 18 đến 21 tháng Bẩy 2016 tại đấu trường Quicken Loans Arena, ở Cleveland, Ohio.
Tổng số đại biểu tham dự đại hội là 2,472, và ông Trump phải đoạt được phiếu bầu của 1,237 đại biểu (nửa tổng số + 1) để trở thành đại diện chính thức của Đảng. Giờ này ông vẫn còn là presumptive nominee (người coi như được chỉ định).

Chủ tịch Hạ Viện -dân biểu Paul Ryan - đóng vai trò đồng chủ tịch buổi đại hội Đảng; Ryan tuyên bố với CNN, “Tôi chưa ủng hộ ông Trump; ngay lúc này, tôi thấy tôi chưa thể ủng hộ ông ta.”

Đối đáp lại, Trump cũng tuyên bố, "Tôi cũng không sẵn sàng để ủng hộ kế hoạch của ông Ryan."
Trong cuộc tổng tuyển cử tháng 11/2016, vai trò lãnh đạo Quốc Hội của Ryan là kêu gọi đảng viên Cộng Hòa đoàn kết để cùng nhau ủng hộ ứng cử viên đại diện Đảng, nhưng, như ông nói, chính bản thân ông cũng chưa sẵn sàng để ủng hộ Trump, nên ông sẵn sàng thoái vị, không làm chủ tịch Đại Hội Đảng nữa.
Dĩ nhiên đảng Cộng Hòa không thể để chủ tịch Đại Hội Đảng thoái vị, họ dàn xếp để Ryan tiếp Trump vào thứ Năm 5/12/2016. Ryan nói ông tiếp Trump để thảo luận về việc “làm cách nào thống nhất đảng viên Cộng Hòa để lấy lại Bạch Cung vào tháng 11 năm nay.”

Trả lời ký giả Gerald Seib, trong cuộc phỏng vấn cho tờ nhật báo The Wall Street Journal, Ryan nói, “Chúng tôi sẽ không nói là Đảng chúng tôi đã thống nhất, khi tình trạng thống nhất chưa đạt được. Cuộc bầu 'đảng tuyển' mới kết thúc tuần trước với nhiều cay đắng và chia rẽ; không dễ gì hàn gắn, kết hợp đảng viên lại chỉ trong một tuần lễ."

Seib là trưởng văn phòng Washington của tờ The Wall Street Journal, và cuộc phỏng vấn diễn ra tại văn phòng chủ tịch hạ viện.

Ryan nói, “Donald Trump đáng được ca ngợi về thành tích thắng cử, và thành tích vận động được nhiều triệu cử tri tham dự cuộc bầu đảng tuyển; nhưng vấn đề vẫn là làm cách nào kết hợp nhiều cánh của Đảng thành một sức mạnh duy nhất, để toàn thể cùng chèo một con thuyền, cùng tiến về một hướng;” điều này khó thực hiện, vì chính Trump đang lèo lái con thuyền Cộng Hòa đi về hướng khác.
Do đó đoàn kết với Trump -người đã không tuyệt đối bảo thủ, mà lại còn thích công kích mọi người bằng những lời lẽ khiếm nhã- là việc có thể không thực hiện được. Ngay cả 4 ứng viên mới nhất đại diện đảng Cộng Hòa tranh cử tổng thống trong những cuộc tổng tuyển cử vừa rồi -quý ông George Bush, George W. Bush, John McCain, và Mitt Romney- cũng đã tuyên bố sẽ không tham dự Đại Hội để không phải bầu cho Trump.

Dư luận cũng không mấy lạc quan về khả năng hòa giải giữa Ryan và Trump; tờ The New York Time viết, “Câu Ryan nói 'tôi chưa sẵn sàng ủng hộ Trump' có thể đang trở thành lập trường dứt khoát của ông ta.”
Trước nguy cơ thất cử vì chia rẽ, các lãnh tụ Cộng Hòa đang cố gắng hòa hợp với Trump; Ryan nói, “Cộng Hòa là đảng của Lincoln, của Reagan, của Jack Kemp; mặc dù chúng ta không mỗi 4 năm lại tuyển được một ứng cử viên tầm cỡ Lincoln hay Reagan, nhưng tối thiểu ứng cử viên được tuyển cũng phải biết chiêm ngưỡng tinh thần Lincoln, tinh thần Reagan.”

Đem những nhân vật thành công nhất của đảng ra làm thước đo Trump, Ryan đã có ý không chấp nhận người presumptive nominee (người coi như được chỉ định), là người nominee rồi. Tuy nhiên để không làm Trump yếu đi vì thiếu sự ủng hộ của Đảng, Ryan cố gắng nhượng bộ; ông nói với phóng viên của tờ Journal-Sentinel, “Tôi chỉ muốn tìm hiểu tay này (I just want to get to know the guy...”, chúng tôi chưa biết nhau bao giờ."

Trong lúc Ryan dùng những chữ không mấy tôn kính Trump, thì đối đầu lại, Trump vẫn không chấp nhận khép mình vào khuôn khổ Đảng; ông tuyên bố trên chương trình This Week của đài truyền hình ABC, “Tôi sẽ làm những gì tôi cần làm, những điều nhiều triệu cử tri bầu tôi lên để làm. Đúng là tôi theo chủ nghĩa bảo thủ, nhưng đừng quên rằng tôi không phải là đảng viên của đảng Bảo Thủ, mà là đảng viên đảng Cộng Hòa.” Không thể nói câu tuyên bố này chuyên chở ẩn ý nhượng bộ để được đảng chỉ định.
Trump đã không dịu giọng, mà Ryan vẫn cứ găng: sáng thứ Tư 5/11 -một ngày trước cuộc gặp gỡ hứa hẹn nhiều khó khăn- ông lập lại câu tuyên bố, “Tôi sẽ không tìm một vài nhượng bộ của ông Trump để gượng nói là đảng Cộng Hòa đã thống nhất khi đảng chưa thật sự thống nhất.”

Fox News nêu lên một loạt những khác biệt không thể hòa hợp giữa lập trường cố hữu của đảng Cộng Hòa và quan điểm chính trị của Trump như:

Đặc quyền thuế nhẹ của giới doanh gia: Ryan muốn tái xét nhiều khoản miễn, giảm thuế, trong lúc Trump chủ trương không đụng vào quyền lợi của doanh nhân.

Chính sách di dân: Ryan chủ trương cải tiến luật di dân, trong lúc Trump kêu gọi trục xuất toàn bộ người di dân bất hợp pháp.

Lương tối thiểu: Ryan chống tăng lương tối thiểu; Trump chủ trương tăng chút ít, và để các tiểu bang tự quyết định về mức lương tối thiểu của địa phương.

Không giải quyết được nội chiến, hoặc chỉ giải quyết gượng gạo sẽ khiến võ sĩ Trump lên võ đài với một tay cột sau lưng.

Nguyễn đạt Thịnh