Dị ứng

BS Nguyễn Thị Nhuận

Từ nhiều năm nay, người Việt không còn xa lạ gì với danh từ dị ứng nữa. Những bệnh lở da, nổi mề đay trước kia vẫn bị cho là do “gan yếu”, nay đã được “chấp nhận” là bệnh dị ứng. Một nguyên nhân khiến bệnh dị ứng không xa lạ gì đối với chúng ta nữa là vì trong vòng hơn 10 năm nay, bệnh dị ứng đã tăng lên rất nhiều, gấp mười lần trước đây, nhất là bệnh suyễn. Ngày nay, không ai còn cảm thấy quá lo sợ khi nghe BS nói con mình bị “suyễn nhẹ” vì bệnh này đã trở thành quá phổ thông. Say đây là 10 câu trắc nghiệm về bệnh dị ứng. Mời bạn đọc trả lời thử xem kiến thức về bệnh dị ứng của mình tới đâu. Câu giải đáp ở cuối bài nhưng mời bạn thử trả lời trước đã rồi hãy đọc phần giải đáp.

1. Người ta bị bệnh dị ứng vì quá căng thẳng, bị “stress” mà thôi
a) Đúng b) Sai

2. Dị ứng có thể làm chết người
a) Đúng b) Sai

3. Trẻ em lúc nhỏ bị dị ứng, lớn lên sẽ hết.
a) Đúng b) Sai

4. Những loại cây có hoa như hoa hồng thường gây ra dị ứng do phấn hoa
a) Đúng b) Sai

5. Những bông gòn bay ra từ cây bông vải thường gây ra dị ứng mũi
a) Đúng b) Sai

6. Nếu bạn dị ứng với phấn hoa, bạn nên sống ở vùng sa mạc vì không có hoa.
a) Đúng b) Sai

7. Thức ăn ít khi gây ra dị ứng
a) Đúng b) Sai

8. Người lớn ít bị dị ứng với sữa
a) Đúng b) Sai

9. Thú vật nuôi trong nhà có lông ngắn thì không gây ra dị ứng. Chỉ có thú lông dài mới làm dị ứng
a) Đúng b) Sai

10. Bị dị ứng thứ gì thì cứ tiếp xúc với thứ đó hoài, ít lâu sau sẽ hết.
a) Đúng b) Sai

Giải đáp

1. Sai
Nếu bạn bị căng thẳng, sức ép tinh thần hay xúc cảm quá nhiều, bệnh dị ứng của bạn có thể trở lại. Nhưng chính xúc cảm ấy không gây ra dị ứng. Dị ứng xẩy ra khi hệ miễn nhiễm của bạn phản ứng “quá độ” đối với một chất nào đó, thường là không gây hại cho cơ thể bạn, thí dụ như phấn hoa, chất mốc hay lông chó mèo. Khi cơ thể bạn tiếp xúc với những thứ này, nó chống lại bằng cách tiết ra những chất hóa học như histamine và leukotrienes. Nếu bạn dị ứng mũi, những chất này gây ra phản ứng viêm nơi màng nhầy của mũi, xoang mũi và mắt khiến bạn bị chảy mũi, hắt xì và chẩy nước mắt.

2. Đúng
Đa số những dị ứng đều chỉ làm cho chúng ta rất khó chịu, nhưng đôi khi dị ứng cũng gây ra phản ứng chết người. Dị ứng với những thức ăn như đậu phụng hay nghêu sò biển có thể tạo nên một phản ứng tên là “anaphylaxis” làm chết bệnh nhân vì khi bị phản ứng này, đường thở của bệnh nhân bị thắt chặt lại và huyết áp sụt giảm rất nhiều. Dị ứng với những chất độc của côn trùng như ong, chất cao su hay những loại thuốc như penicillin cũng có thể gây nên “anaphylaxis”. Những bệnh nhân nào biết rằng mình dị ứng nặng, cần mang theo người sẵn một ống chích có chứa thuốc epinephrine. Khi phản ứng mạnh như trên xẩy ra, bệnh nhân tự chích thuốc này ngay vào người. Chất thuốc này làm mở đường thở và tăng huyết áp lên, cứu sống họ.

3. Sai
Dị ứng là một chứng rất khó đoán biết và có thể bắt đầu hay chấm dứt bất cứ lúc nào. Tuy nhiên, đa số những dị ứng từ lúc tuổi nhỏ sẽ kéo dài cho đến tuổi người lớn. Đa số các em sẽ không hết bịnh dị ứng mũi hay hết dị ứng với đậu phụng, đồ biển, cá hay những loại hạt. Tuy nhiên, đa số các em khi lớn lên sẽ hết dị ứng với sữa, trứng, đậu nành hay lúa mì. Đa số các em bị dị ứng da từ chứng da khô eczema sẽ đỡ bệnh khi tới tuổi teen. Tuy nhiên, các em vẫn có thể bị da khô, ngứa, dễ bị phản ứng với xà bông và mỹ phẩm suốt đời.

4. Sai
Những loại cây hoa dùng trang trí không gây ra dị ứng với phấn hoa. Thông thường, những loại cây và cỏ trông rất là “vô tội” như cây cedar đỏ, cỏ Bermuda và cỏ phấn hương (ragweed) là thủ phạm gây ra bệnh dị ứng. Cây đực cho ra những hạt phấn nhỏ li ti gây ra dị ứng. Phấn này rất nhẹ và khô để có thể theo gió bay đến cây cái. Trên đường đi, chúng có thể theo hơi thở của chúng ta vào những cơ quan hô hấp khiến chúng ta bị hắt xì liên tục và chảy mũi ràn rụa.
Ngược lại, những cây hoa dùng trang trí lại có phấn hoa rất lớn và dính, khó có thể bay theo gió mà phải nhờ ong hay chim mang đi đến cây cái. Thành ra nếu bạn bị hắt xì khi ngửi hoa hồng, có thể bạn bị dị ứng với một chất hóa học nào đó có trong mùi hương của hoa chứ không phải vì phấn hoa.

5. Sai
Cây bông vải là một loại cây to có ở vùng Bắc Mỹ. Vào mùa Xuân và Hè, cây cho ra những bông vải chứa nhiều hạt bay khắp nơi và đậu lại trên mặt đất. Bông vải này dễ bắt lửa và có thể làm nghẹt máy xe hơi, máy sưởi hồ bơi. . . , nhưng chúng không gây ra dị ứng. Nếu bạn bị chảy nước mắt và chảy mũi khi bông vải bay đầy trời có thể là do một loại cỏ cùng cho phấn ra lúc ấy chứ không phải vì hoa bông vải.

6. Sai
Ngay cả những vùng khô nhất cũng có thể có những loại cây và cỏ sản xuất ra phấn hoa gây dị ứng. Sa mạc là vùng có những loại cây như mesquite, cỏ witch và cây sage, đều là những loại có phấn hoa gây dị ứng. Những người mới đến vùng sa mạc để tránh dị ứng đôi khi lại chính là người mang những cây gây dị ứng đến vùng này như cây olive và cỏ Bermuda. Những cây này sống được ở vùng sa mạc là nhờ nước bơm từ vùng đồng bằng lên. Dọn lên vùng sa mạc có thể làm bạn giảm bớt dị ứng một vài tháng nhưng rồi bạn sẽ bị dị ứng với những chất mới trong vòng vài năm.

7. Đúng
Trứng, sữa và đậu phụng gây ra phần lớn những dị ứng do thức ăn nơi trẻ em. Đậu phụng, cá, nghêu sò, những loại hạt như walnuts, almonds và hạt điều gây ra dị ứng nơi người lớn. Dâu và cà chua ít khi gây r a dị ứng.

8. Đúng
Dị ứng sữa phần lớn xẩy ra nơi trẻ em, ít khi ở người lớn. Nếu một người lớn bị nặng bụng, đau bụng, buồn nôn, đầy hơi hay tiêu chẩy sau khi ăn uống thức ăn có sữa, đa số là do họ bị chứng không tiêu hóa được chất lactose tức một loại đường trong sữa, không phải do dị ứng.

9. Sai
Lông thú vật không gây ra dị ứng nên chiều dài của lông không phải là một yếu tố quan trọng. Đa số thú nuôi trong nhà có những vẩy da hay gàu, nước miếng, và chất nhờn của da. Chính những thứ này mới gây ra dị ứng. Thú không lông như con iguana cũng có thể gây dị ứng.

10. Sai
Cứ tiếp xúc hoài với chất làm dị ứng sẽ không làm giảm bớt hay hết dị ứng được. mà chỉ làm nặng thêm. Do đó không nên ôm chó mèo hoài nếu bị dị ứng với chó mèo, không chất trong nhà những loại cây mình bị dị ứng, cũng không nên ăn đậu phụng nếu mình bị dị ứng với đậu phụng. chẳng những không đỡ mà còn có thể bị anaphylaxis chết người như đã nói ở trên.