Dưa hấu và Viagra?

Bài khảo cứu khoa học y khoa (Biomedical): John HT Lương & Tôn Thất Di

 
(Getty Images)

Dưa hấu (Watermelon)

 
Quả dưa đỏ - Bùi Văn Bảo (source: https://www.public.asu.edu/~ickpl/reading/quaduahau2.htm)

Người Việt Nam rất quen thuộc với dưa hấu và câu chuyện cổ tích về Ngài “An-Tiêm” con nuôi của Vua Hùng Vương thứ 17 và quả dưa hấu. Có lẽ Ngài An Tiêm đã phát hiện ra một số lợi ích đáng ngạc nhiên của dưa hấu và đã không chia sẻ thông tin này với chúng ta. Tóm lại, dưa hấu là loại trái cây biểu tượng của mùa hè với tới 90% là nước đúng như tên gọi của nó. Dưa hấu là một nguồn vitamin và khoáng chất dồi dào bao gồm vitamin A, vitamin C, kali (potassium), magiê (magnesium), vitamin B-6, canxi (calcium), sắt và chất xơ (fibers). Tất nhiên, dưa hấu chứa một lượng nhỏ gồm ba loại đường tự nhiên, được gọi là sucrose (disacarit, disaccharide) và hai loại monosacarit-monosaccharides (fructose và glucose). Cứ 100 gram dưa hấu chứa khoảng 7 gram đường.

Tất nhiên, tính chất hóa học không dừng lại ở đây vì khi bạn mở một quả dưa hấu, bạn quan sát thấy màu đỏ hoặc màu vàng. Dưa hấu đỏ có chứa một chất hóa học gọi là lycopene sản xuất trong trái cây và rau quả như cà chua. Việc thiếu lycopene trong dưa hấu dẫn đến màu vàng. Dưa hấu vàng được trồng trước dưa đỏ. Lycopene là một hợp chất hữu cơ được phân loại là tetraterpene và caroten. Lycopene là một hydrocacbon (hydrocarbon) caroten màu đỏ tươi cũng được tìm thấy trong cà chua và các loại trái cây và rau màu đỏ khác (Hình 1).

 
Hình 1. Dưa hấu vàng so với đỏ (trái). Lycopene được cho là nguyên nhân tạo nên màu đỏ của dưa hấu (phải).

Lợi ích sức khỏe chính của lycopene là chức năng chống oxy hóa của nó. Chất chống oxy hóa (antioxidants) là các phân tử chống lại các gốc tự do (free radicals) trong cơ thể chúng ta. Các gốc tự do hình thành một cách tự nhiên để đáp ứng với quá trình lão hóa, nhưng mức độ của chúng tăng lên do các yếu tố môi trường và hành vi như ô nhiễm và hút thuốc. Các gốc tự do gây tổn thương tế bào - ở mức độ cao, tổn thương này có liên quan đến nhiều tình trạng sức khỏe, bao gồm ung thư, tiểu đường và bệnh tim. Bằng cách ổn định các gốc tự do này, các nhà khoa học tin rằng lycopene có thể làm giảm nguy cơ phát triển các bệnh mãn tính. Lycopene cũng làm giảm cholesterol xấu (LDL) trong khi tăng mức cholesterol tốt (HDL). Tiêu thụ lycopene lâu dài cũng có liên quan đến việc ngăn ngừa ung thư da. Lycopene đã được chứng minh là có tác dụng giảm đau ở mức độ tương tự như tác dụng của thuốc ibuprofen [1].

Hạt dưa hấu được tiêu thụ như một món ăn nhẹ trên toàn thế giới và được dùng để chế biến dầu ăn ở một số nước, đặc biệt là Việt Nam trong dịp Tết Nguyên đán. Dầu hạt bao gồm 59.6% axit linoleic và 78.4% tổng số axit béo không bão hòa (unsaturated fatty acids). Axit béo (fatty acids) chiếm ưu thế trong dầu là axit linoleic, tiếp theo là axit oleic, palmitic và stearic [2,3]

Lợi ích y tế của dưa hấu

 Trước khi nói về citrulline, một loại axit amin (amino acid) kỳ diệu, xin hãy tìm hiểu một chút về tiếng Latinh (Latin) để hiểu về hợp chất này. Dưa hấu (Citrullus lanatus) được phân loại là thành viên của họ Cucurbitaceae, còn được gọi là họ bầu bí. Dưa hấu chứa Citrulline, còn thường được gọi là L-citrulline, là một axit amin không thiết yếu (non-essential). Nó được coi là không cần thiết vì cơ thể bạn tự tạo ra nó, đặc biệt là ở gan và ruột. Nó cũng có trong một số loại thực phẩm, đặc biệt là dưa hấu, nơi nó được phát hiện lần đầu tiên. Cái tên “citrulline” xuất phát từ tiếng Latin “Citrullus”, có nghĩa là dưa hấu.

Không giống như các axit amin khác, citrulline không tạo ra protein ở người. Thay vào đó, nó đóng một vai trò quan trọng trong chu trình urê (urea), giúp cơ thể bạn loại bỏ các chất độc hại, đặc biệt là ammoniac (ammonia). Vì amoniac độc hại nên cơ thể chuyển đổi amoniac thành urê trong gan, đi qua máu và thận lọc nó ra khỏi cơ thể qua nước tiểu theo các bước sau:

- Carbamoyl phosphate (amoniac) phản ứng với ornithine, tạo ra L-citrulline

- L-citrulline sau đó phản ứng với aspartate để tạo thành argininosuccine

- Argininosuccinate phân hủy thành fumarate và arginine, sau đó phân hủy thành urê và ornithine.

-Quá trình lặp lại với ornithine.

L-citrulline cũng đóng một vai trò quan trọng trong việc mở rộng các mạch máu của bạn (giãn mạch) và có thể đóng một vai trò trong việc xây dựng cơ bắp. Trong khi cơ thể con người tạo ra citrulline, một số người tăng số lượng citrulline bằng cách ăn thực phẩm có chất dinh dưỡng trong đó. Một số người cũng có thể bổ sung citrulline để cải thiện thành tích thể thao. Các chất bổ sung có một số tên khác nhau: L-citrulline và citrulline malate. Citrulline malate là hỗn hợp của citrulline và DL-malate, một hợp chất có thể giúp biến thức ăn thành năng lượng. Citrulline (L-citrulline) cũng được tìm thấy dưới một số tên khác, bao gồm 2-amino-5-(carbamoylamino) axit pentanoic, citrulline malate, L-citrulina, L-citrulline malate và Malate de citrulline (bằng tiếng Pháp).

Có rất ít bằng chứng khoa học ủng hộ các tuyên bố về lợi ích sức khỏe của citrulline, tuy nhiên, chất bổ sung tự nhiên được cho là có một số đặc tính tăng cường sức khỏe và được sử dụng cho các tình trạng sức khỏe, bao gồm:

-Tăng cường vận động thể chất

-Cải thiện hiệu suất thể thao

- Hạ huyết áp cao

-Điều trị bệnh thiếu máu hồng cầu hình liềm (sickle cell anemia, chủ yếu cho người dân châu Phi)

Để nâng cao hiệu suất tập thể dục, liều trung bình là 2 đến 5 gam L-citrulline mỗi ngày. Có thể dùng liều từ 3 đến 6 gam L-citrulline và 8 gam citrulline malate mỗi ngày mà không có tác dụng phụ. Thật vậy, có thể lấy tới 15 gam citrulline hoặc 20 gam citrulline malate.

Rối loạn cường dương (ED - Erectile Dysfunction)

Hóa học của phòng ngủ. Khi não bị kích thích, nó sẽ gửi tín hiệu đến dương vật của người đàn ông. Các tế bào thần kinh trong thể hang (corpora cavernosa) của dương vật bắt đầu sản xuất oxit nitric (nitric oxide, NO), dẫn đến việc tạo ra cGMP. cGMP làm cho các động mạch trong thể hang giãn ra, khiến nhiều máu chảy vào dương vật. Lượng máu chảy vào nhiều hơn khiến cơ quan này phồng lên như một quả bóng, dẫn đến sự cương cứng. cGMP được tạo ra miễn là não đang gửi thông điệp xuống các sợi thần kinh trong động mạch, tạo ra oxit nitric và giữ cho chu kỳ tiếp tục. Khi não ngừng gửi tín hiệu, tất cả cGMP sẽ biến mất vì PDE đang tắt nó. Bằng cách này, não có thể bật và tắt các van bất cứ khi nào nó muốn [4] (Hình 2)

Khi một người đàn ông bị rối loạn cường dương, có thể vì nhiều lý do nhưng một trong những lý do phổ biến nhất, đặc biệt ở nam giới lớn tuổi, là các động mạch trong cơ quan này không giãn ra đủ khi não gửi tín hiệu. Người đàn ông bị kích thích và các dây thần kinh trong cơ quan này đang sản xuất oxit nitric, nhưng lượng cGMP được tạo ra không đủ để duy trì sự cương cứng.

Hình 2. Lưu lượng máu ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng đạt được và duy trì sự cương cứng [5]. NANC= non-adrenergic non-cholynergic; NO = oxit nitric; cGMP = Guanosine monophosphate tuần hoàn; PDE = Phosphodiesterase (PDEs) là siêu họ (superfamily) duy nhất của các enzyme có thể phá vỡ các nucleotide tuần hoàn; GMP = Guanosine monophotphate; GTP = Guanosine-5'-triphotphate.

Dưa hấu so sánh với Viagra

Một nghiên cứu gần đây cho thấy rằng tiêu thụ 14 miligam lycopene mỗi ngày có thể cải thiện khả năng sinh sản ở nam thanh niên khỏe mạnh khoảng 40% [6]. Tuy nhiên, ít người biết rằng dưa hấu còn có một loại axit amin kỳ diệu có thể thay thế Viagra.

Điều ngạc nhiên thú vị nhất đối với nam giới là sự trợ giúp của citrulline đối với chứng rối loạn cường dương (ED) [7]. Dưa hấu là một nguồn citrulline tự nhiên. Citrulline là một loại axit amin có thể hỗ trợ khả năng cương cứng tốt hơn (Hình 3). Viagra, một chất hóa học phức tạp (Hình 3), hoạt động bằng cách tăng lưu lượng máu đến dương vật của người đàn ông, cho phép người đàn ông dễ dàng cương cứng hơn khi bị kích thích. Về mặt thể chất, Viagra hoạt động bằng cách ức chế một loại enzym có tên là phosphodiesterase type 5 (PDE5), enzym này thường phân cắt guanosine monophosphate vòng (cGMP), một hợp chất thúc đẩy thư giãn cơ trơn trong thể hang (corpus cavernosum), do đó tăng cường lưu lượng máu. Điều này làm tăng tác dụng của oxit nitric, một chất hóa học được giải phóng để đáp ứng với kích thích tình dục. Oxit nitric kích hoạt guanylate cyclase, một loại enzyme giúp tăng mức cGMP.

Citrulline có thể làm điều tương tự, mặc dù nó hoạt động khác với Viagra. Hợp chất hữu cơ citrulline là một axit α-amino. L-citrulline được chuyển đổi thành l-arginine bởi thận. L-arginine cải thiện lưu lượng máu. bằng cách tạo ra oxit nitric (NO), một loại khí giúp làm giãn mạch máu. L-arginine đã được chứng minh là giúp ích cho những người mắc bệnh tim hoặc tắc nghẽn động mạch vì khả năng mở rộng mạch của nó.

Tác dụng tương tự đối với các mạch máu giúp cải thiện các triệu chứng rối loạn cường dương (ED). Chất L-citrulline thành oxit nitric (NO) làm tăng lưu lượng máu đến bộ phận sinh dục của nam giới. Trong một nghiên cứu, sự gia tăng lưu lượng máu này dường như làm giảm các triệu chứng của ED nhẹ và cải thiện khả năng duy trì sự cương cứng. Tuy nhiên, chưa có bất kỳ nghiên cứu nào về việc sử dụng L-citrulline trong các trường hợp ED từ trung bình đến nặng. Điều trị bằng thuốc ED truyền thống - chẳng hạn như thuốc phosphodiesterase loại 5 Cialis, Levitra và Viagra - đã được chứng minh là rất hiệu quả.

Một số nam giới không muốn sử dụng các loại thuốc kể cả Viagra vì những rủi ro hoặc tác dụng phụ có thể xảy ra. Điều này có thể đúng, đặc biệt đối với những người đàn ông chỉ bị ED nhẹ. Trong những trường hợp đó, việc sử dụng L-citrulline có thể được ưu tiên hơn, ít nhất là trong thời gian ngắn. L-citrulline được cho là an toàn, vì các nghiên cứu vẫn chưa tìm thấy bất kỳ tác dụng phụ nào. Không có thử nghiệm lớn nào để đánh giá sự an toàn của L-citrulline trong điều trị ED. Cần lưu ý rằng chẩn đoán và mức độ nghiêm trọng của rối loạn cường dương dựa trên IIEF-5 (Chỉ số quốc tế về chức năng cường dương-International Index of Erectile Function) và nguyên nhân của nó được phân loại là do động mạch (A-ED), ranh giới (BL-ED) và không do động mạch ( NA-ED) với Doppler siêu âm màu cho dương vật ở tình trạng cơ bản (basal condition) và sau khi tiêm prostaglandin E1 vào trong thể hang cuả dương vật (intracavernous or intracavernosal) [8]. 

Hình 3. Hóa học của citrulline, Viagra và Cialis. Tadalafil, được bán dưới tên thương hiệu Cialis cùng với những tên khác, là một chất ức chế (inhibitors) PDE5 làm tăng lưu lượng máu đến dương vật [9].

Các chất bổ sung tự nhiên, chẳng hạn như citrulline, không được Cục Quản Lý Thực Phẩm và Dược Phẩm (FDA) quản lý. Tuy nhiên, điều quan trọng là phải mua sản phẩm hữu cơ và sản phẩm đã được chứng nhận bởi cơ quan thứ ba, chẳng hạn như Dược Điển Hoa Kỳ (The U.S. Pharmacopeia), NSF International và ConsumerLab.com. Các tổ chức này đánh giá và báo cáo về mức độ an toàn, độ tinh khiết và hiệu lực của sản phẩm. Những người đang dùng một số loại thuốc theo toa không nên dùng citrulline, bao gồm:

-Chất ức chế Phosphodiesterase-5 (PDE5-Inhibitors): Chất ức chế PDE5 bao gồm các loại thuốc điều trị rối loạn cường dương như Viagra. Cả hai chất ức chế L-citrulline và PDE5 đều có thể hạ huyết áp và sự kết hợp của hai loại thuốc này có thể gây ra huyết áp rất thấp.

-Nitrates: Dùng thuốc nitrat, làm tăng lưu lượng máu đến tim, cùng với citrulline có thể dẫn đến tăng lưu lượng máu đến tim và có thể gây ra tác dụng phụ. Thuốc nitrat bao gồm Dilatrate-SR và Isordil (isosorbide dinitrate), ISMO (isosorbide mononitrate) và Nitro-Dur, Nitrolingual hoặc Nitrostat (nitroglycerin).

- Thuốc điều trị tăng huyết áp: Thuốc điều trị huyết áp cao như Norvasc hoặc Lotrel (amlodipine), Cardizem CD, Cardizem SR, Dilacor XR hoặc Tiazac (diltiazem), Calan SR (verapamil), HydroDIURIL (hydrochlorothiazide), Lasix (furosemide), v.v. , cùng với citrulline có thể khiến huyết áp xuống quá thấp.

Không có đủ nghiên cứu khoa học để chứng minh sự an toàn của citrulline trong thời kỳ mang thai hoặc cho con bú.

Kết luận

Thị trường thuốc điều trị rối loạn cường dương toàn cầu được định giá $2.30 tỷ USD vào năm 2021 và ​​sẽ tăng trưởng hàng năm (CAGR) là 8.5% từ năm 2022 đến năm 2030. Viagra và Levitra có hiệu quả trong khoảng bốn giờ, Cialis trong 36 giờ [10]. Tác dụng phụ (side effects) của chúng cũng khá giống nhau cho người dùng: nhức đầu (16%), khó chịu ở dạ dày (7%) và nghẹt mũi (4%). Bạn có thể ngạc nhiên khi biết có rất ít đàn ông lớn tuổi sử dụng bất kỳ loại thuốc cường dương nào. Các nhà sản xuất tuyên bố các loại thuốc này có hiệu quả từ 70% đến 85%, nhưng nghiên cứu cho thấy hiệu quả của chúng khoảng 50% đến 60% ; đối với nam giới mắc bệnh tiểu đường, bệnh tim, cholesterol cao hoặc huyết áp, nó có thể còn thấp hơn.

Dưa hấu không có tác dụng phụ và không tốn kém. Do đó, cần phải khám phá thêm về liều L-citrulline tốt nhất (optimal doses) gồm định lượng khả dụng sinh học (bioavailability) của oxit nitric (NO) và citrulline sau khi uống L-citrulline. Các nghiên cứu cần được kiểm soát tốt hơn nữa bằng cách sử dụng các giao thức (protocols) có khả năng lặp lại chính xác (repeatable)  là điều cần thiết để đánh giá các cơ chế (mechanism) liên quan đến L-citrulline một cách thích hợp. Cho đến khi những nghiên cứu như vậy được hoàn thành, hiệu quả của L-citrulline để cải thiện rối loạn chức năng cường dương vẫn còn mơ hồ. Tuy nhiên, một bạn học cũ thời đại học của tác giả, một doanh nhân rất thành đạt ở vùng Quận Cam ăn vài cân dưa hấu mỗi ngày và ông có 7 người con.

Tại Quận Cam, có nên trồng dưa hấu (vitamin “V” ?) tại nhà thay vì trồng cây cam?

Bài viết này được tham khảo với 10 tài liệu khoa học – 10 References

1. https://www.webmd.com/diet/health-benefits-lycopene 

2. El-Adaway TA, Taha K. Characteristics and composition of watermelon, pumpkin, and paprika seed oils and flours. J Agric Food Chem 2001a;49:1253-9. 

3. El-Adaway TA, Taha K. Characteristics and composition of different seed oils and flours. Food Chem 2001;74:47-54. 

4. https://cen.acs.org/articles/83/i25/Viagra.html#:~:text=Physically%2C%20Viagra%20works%20by%20inhibiting,cavernosum%2C%20thus%20enhancing%20blood%20flow 

5. Brain M,  Katie Lambert K. How Viagra Works. https://science.howstuffworks.com/viagra5.htm

6. Durairajanayagam D, Agarwal A, Ong C, Prashast P. Lycopene and male infertility. Asian J Androl. 2014 May-Jun;16(3):420-5. 

7. https://www.medicalnewstoday.com/articles/320440

8. Barassi et al.  Levels of l-arginine and l-citrulline in patients with erectile dysfunction of different etiology. Andrology  2017; 5(2); 256-261. 

9. Tadalafil Monograph for Professionals". Drugs.com. American Society of Health-System Pharmacists. Retrieved 8 April 2019. 

10. https://www.aarp.org/home-family/sex-intimacy/info-12-2013/sex-erection-viagra-castleman.html