Giải giới nguyên tử kiểu Libya

Bài NGUYỄN ĐẠT THỊNH

Sáng Chủ Nhật, 4/29/18, cố vấn an ninh của tổng thống Hoa Kỳ -ông John R. Bolton- nói trong chương trình truyền hình Fox News Sunday về quan điểm của ông đối với thỏa ước nguyên tử Hoa Kỳ sắp ký với Bắc Hàn; theo ý ông thì thỏa ước này có thể giống, hoặc gần giống thỏa ước Hoa Kỳ đã ký với Libya 15 năm trước, trong thời điểm ông Geoge W. Bush làm tổng thống, và ông Bolton cũng làm cố vấn an ninh quốc gia.
Bolton chống lại cuộc thương thuyết với chính phủ Libya do Đại Tá Moammar Gadhafi cầm đầu, nhằm giải giới nguyên tử Libya, mặc dù ông đã tích cực tham dự giai đoạn đầu của cuộc điều đình.
Trong cuộc điều đình đó có cả người Anh tham dự, và phái đoàn Anh không vừa ý với lập trường quá đáng của Bolton nên phái đoàn Mỹ cũng không để ông có nhiều quyền hạn trong cuộc thương thuyết.
Ông chỉ biết việc thương thuyết thành công, ngày chính phủ công bố “Đại Tá Gadhafi đồng ý lập tức cho phép các kiểm soát viên quốc tế vào chứng kiến việc tháo gỡ những cơ sở nguyên tử của Libya” -ngày 12/19/2003.

Sau đó lại cũng chính Bolton ủng hộ việc NATO (North Atlantic Treaty Organization - tổ chức Hiệp Ước Bắc Đại Tây Dương) can thiệp quân sự vào Libya, đưa đến việc lật đổ chính phủ Libya, và giết chết Moammar Gadhafi.

Nhà độc tài Moammar Gadhafi (Getty Images)

Ký giả Peter Baker viết trên tờ The New York Times, là chắc chắn người Bắc Hàn không thấy kinh nghiệm Libya đáng ca tụng như ông Bolton có vẻ đang ca tụng; và quan điểm cũng như vai trò cố vấn an ninh của ông, làm họ lo ngại cho số phận của Kim Jong-un có thể rồi cũng giống như số phận của Gadhafi -bị giết vì cả tin vào Hoa Kỳ.

Ông Antony J. Blinken, một phụ tá tổng trưởng ngoại giao Hoa Kỳ dưới trào Obama, cũng lên tiếng cảnh cáo, “Dư luận Trung Quốc đang nói là kinh nghiệm Libya không giúp ông Kim tín nhiệm Hoa Kỳ. Tôi e là câu chuyện cũ, và vai trò mới của ông Bolton sẽ gây trở ngại cho cuộc thương thuyết.”
Bolton nói trên đài Fox, “Hoa Kỳ không quên thành công tại Libya; dĩ nhiên Bắc Hàn không hoàn toàn giống Libya, nhưng căn bản cuộc thương thuyết vẫn tương đồng.”
Ngày thứ Hai -30 tháng Tư 2018- ký giả Doug Mataconis viết bài báo “Bolton Sees Libya As Model, North Korea Likely Sees It As a Warning” (Bolton coi Libya là một kiểu mẫu thương thuyết, trong lúc Bắc Hàn thấy đó là một lời cảnh cáo).

Vẻ lạc quan của vợ chồng Chủ Tịch Bắc Hàn Kim Jong-un trong buổi tiếp đón của vợ chồng Tổng Thống Nam Hàn Moon Jae-in trước cuộc gặp gỡ với tổng thống Hoa Kỳ. Lãnh tụ Kim đã lạc quan và tin người đến mức hứa hẹn với tổng thống Nam Hàn một bán đảo Triều Tiên không vũ khí nguyên tử, không ám ảnh chiến tranh. (Getty Images)

Có thể Mataconis nói đúng, Bắc Hàn không thể không nhìn thấy tâm địa của ông Bolton, và nếu Kim có lú thì vẫn còn chú Tập (Cận Bình) rất khôn; ông chú sẽ dạy cậu cháu bài học Gadhafi. Tuy nhiên, cho đến giờ này, chủ tịch Kim vẫn lạc quan, khẳng định ông chỉ đòi Mỹ bảo đảm là sẽ không tấn công Bắc Hàn -lời bảo đảm mà Gadhafi đã nhận được từ những chính khách Mỹ.

Nhiều người trách Bolton lạc quan, nhưng trong thâm tâm, đa số chính khách Hoa Kỳ mong mỏi chủ tịch Bắc Hàn Kim Jong-un cũng nhắm mắt tin tưởng vào lời hứa của Mỹ, như Gadhafi đã tin, và đã trả giá vô cùng đắt cho thái độ thiếu thận trọng của ông ta.

Mong mỏi thành công trong bài toán Bắc Hàn khó khăn, khiến Tổng Thống Trump nôn nóng thúc đẩy việc gặp Kim; ông nói có thể ông cũng đến Bàn Môn Điếm, như Tổng Thống Nam Hàn Moon Jae In đã đến đó và đã dễ dàng thành công trong việc tiếp xúc với Kim.

Trump giải thích là ông muốn tránh cho Kim cái ngượng vì nghèo, không có máy bay riêng để đi phó hội, nếu ông chọn địa điểm hội đàm là Nhật, hay Tân Gia Ba. Thiện chí và lòng tốt của Trump sẽ là một đóng góp mới vào sự thành công của cuộc thảo luận giải giới nguyên tử Bắc Hàn, vì Kim đã sẵn sàng tin tưởng và sẵn sàng nhượng bộ lắm rồi.

Đi xa hơn việc ký thỏa ước giải giới nguyên tử Bắc Hàn, Thủ Tướng Do Thái Benjamin Netanyahu đang tiếp tay vào việc xé thỏa ước giải giới nguyên tử Iran: hôm thứ Hai, 30 tháng Tư, 2018, ông Netanyahu tổ chức một buổi nói chuyện về đề tài Iran Nói Dối' -nói là đã tháo gỡ hết mọi cơ cấu nguyên tử, trong lúc vẫn ngấm ngầm tiếp tục cuộc tìm kiếm mọi yếu tố cần thiết cho việc làm bom nguyên tử.

Thủ Tướng Do Thái Netanyahu

Ông Netanyahu đón gió, và đón đúng lúc tổng thống Hoa Kỳ đang muốn xé bỏ hòa ước Iran, nên lời tố cáo của ông được Hoa Kỳ niềm nở đón nhận; ít nhất ông cũng giúp ông Trump biện minh quyết định xé hòa ước.
Việc Netanyahu đồng minh với Trump để tấn công Iran, còn giúp dư luận Do Thái tạm gác tội tham nhũng của ông để ông có thế chống Iran -kẻ thù của dân tộc Do Thái. Netanyahu bị cảnh sát Do Thái điều tra về tội tham nhũng từ tháng Giêng 2017; ông bị cáo buộc nhận nhiều 'tặng phẩm' đắt giá của giới doanh thương Do Thái, của hai nhà làm phim Mỹ Arnon Milchan và James Packer, và của hệ thống truyền thông Yediot Ahron.

Trump bác bỏ đề nghị 'Mỹ đừng xé thỏa ước nguyên tử Iran' của Tổng Thống Pháp Emmanuel Macron, và nữ thủ tướng Đức Angela Merkel, nhưng lại tỏ ra có thiện cảm với thái độ tiếp tay của Netanyahu.

Thứ Trưởng Ngoại Giao Abbas Araghchi của Iran, người đại diện chính phủ Iran thảo luận giải giới nguyên tử với Hoa Kỳ và năm cường quốc Nga, Trung Quốc, Anh, Pháp và Đức năm 2015, phê bình cuộc dàn dựng của Netanyahu là trò trẻ con, và là một màn hài kịch không làm ai cười.

Trong những người không cười được với màn hài kịch của thủ tướng Netanyahu, chắc chắn phải có vợ chồng ông Kim. Hai nhân vật Bolton và Netanyahu, có cảnh cáo họ là giá trị thỏa ước nguyên tử họ đang muốn ký với Tổng Thống Trump sẽ không dài hơn ba năm như thỏa ước Iran, và cũng không an toàn hơn Hiệp Ước Libya không?
(ndt)