Giới Thiệu vở opera mới toanh “What The Horse Eats” (Trong Bụng Ngựa)

Bài ANVI HOÀNG
 

Trong Bụng Ngựa là vở opera viết bằng tiếng Anh kể một câu chuyện có thật xảy ra thời Nhật chiếm đóng Việt Nam năm 1945. Ở những làng quê miền Bắc, những cái xác trơ xương nằm vất vưởng ngoài đường. Người ta, cũng là những bộ xương còn sống còn đi được, gom xác chết chất lên xe cun cút đem chôn tập thể. Cả làng tiêu điều như  thành phố ma. Hơn hai triệu người Việt Nam đã chết đói. Dân số vào thời đó là 18 triệu.

Chiến tranh, nạn đói, chế độ thực dân dồn ép con người ta phải lựa chọn giữa sự sống và cái chết, giữa danh dự và tình thương cho con. Một anh chăn ngựa lo lắng cho gia đình, đặc biệt là đứa con mới chào đời. Anh phải nhận lời làm không công cho viên Đại Uý Nhật, chăm nom con Ngựa Trắng quý của ông ta, cùng lúc anh mang trong đầu một tính toán táo bạo. Người vợ của anh thì đang vật lộn với trách nhiệm và tình thương của người mẹ, chỉ biết gắng gượng nuốt rễ cây. Hai vợ chồng cố gắng sống mòn trong danh dự. Cuối cùng, cùng đường, họ đành chấp nhận cái nhục nhã và tàn khốc của thực tế, là lấy trộm ít thóc trong phần thức ăn của ngựa để nuôi sống đứa con mới đẻ của mình. Anh giã thóc lấy gạo, rồi đem trấu trộn với phần thóc còn lại cho ngựa ăn. Với kinh nghiệm nuôi ngựa nhiều năm, anh biết việc này không ảnh hưởng đến sức khoẻ của ngựa. Không may, con ngựa lăn quay ra chết.

Viên Đại Uý Nhật cai quản làng quê đó đem anh ra xử trước dân làng. Hắn cho lính mổ bụng con ngựa ra xem. Thấy bên trong có phần trấu chưa tiêu, hắn cho rằng đây là thứ giết chết con ngựa yêu quý của mình. Dựa vào điều lệ danh dự, tên Đại Uý xử anh chăn ngựa tội chết: nhét anh vào bụng ngựa và may lại.
 

Mầm mống câu chuyện 

Nhà sáng tác P.Q. Phan nhớ lại câu chuyện thuở nhỏ về con ngựa như ở trên. “Ba tôi đã kể cho tôi nghe câu chuyện này nhiều lần. Mục đích của ông là dạy tôi không nên ăn cắp. Câu chuyện này tôi mang trong lòng 50 năm nay. Bây giờ tôi muốn kể lại nó như là một câu chuyện về sự tàn bạo và huỷ hoại cuộc sống do chế độ thực dân gây ra, hy vọng rằng chúng ta học được bài học để ngăn chặn tội ác thực dân dưới bất kỳ hình thức nào trong thời hiện đại.”
 

Cấu trúc của tuần bản (phần lời ca của vở opera)

Xã hội đa dạng của chúng ta ngày nay cần có những vở opera với chủ đề phong phú hơn, cần sự hiểu biết về văn hóa hợp thời hơn, cần sự ‘góp mặt’ đầy đủ hơn của mọi người. Là những người mang trong mình cảm nhận của hơn hai nền văn hóa khác nhau, P.Q. Phan và vợ là bà Anvi Hoàng đã nhận lấy phần trách nhiệm viết tuần bản bằng tiếng Anh cho vở opera Trong Bụng Ngựa (tựa đề tiếng Anh là What the Horse Eats). Anvi Hoàng là nhà văn, tác giả của cuốn sách Why Do You Look at Me and See a Girl? mới được nhà xuất bản Guernica Editions phát hành vào tháng 6 năm 2021.

Một mặt, tuần bản của họ miêu tả các nhân vật trong đúng bối cảnh xã hội và chính trị vào thời điểm 1945. Mặt khác, họ muốn kể lại câu chuyện dưới nhiều góc cạnh khác nhau để người xem có thể thấy được những dằn xé trong mỗi nhân vật khi họ phải quyết định và lựa chọn giữa cuộc sống và cái chết, giữa danh dự - trách nhiệm - tình thương cho con, hoặc giữa công lý và tình người.

Cuối cùng lại, kể chuyện là một công cụ giao tiếp hiệu quả và hai nhà sáng tạo này muốn qua câu chuyện trên vừa lột tả nguồn gốc Việt Nam trong bản thể Mỹ của mình, vừa  miêu tả hành vi xã hội nhân bản trong thế giới chúng ta đang sống ngày nay.

Theo cách diễn giải mới, Trong Bụng Ngựa nhằm nêu lên những tình huống khó xử mà con người chúng ta luôn phải đối mặt trong cuộc sống: chuyện đúng phải làm là gì, liệu chuyện đúng cho mình có làm hại người khác không, làm sao cân bằng giữa công lý và tình thương. Câu chuyện Trong Bụng Ngựa là lời nhắn nhủ rằng chúng ta cần phải mở lòng để hiểu những người xung quanh mình và mọi người khắp nơi trên trái đất. 

Ngôn ngữ âm nhạc

Trong Bụng Ngựa pha trộn ngôn ngữ âm nhạc phương Đông và phương Tây: một ít màu của truyền thống Kabuki Nhật Bản, một ít lối hát Sa Mạc của Việt Nam, và nhạc opera phương Tây hiện đại. Ngoài các yếu tố kỹ thuật kể trên, nhà sáng tác P.Q. Phan muốn vở opera có sự hấp dẫn và lôi cuốn cho đối tượng khán giả bên ngoài vòng hàn lâm. Vì lý do đó, Trong Bụng Ngựa tràn đầy những điệu nhạc gợi cảm và đầy cảm xúc.

Dàn nhạc và phân vai

Về mặt thẩm mỹ, Trong Bụng Ngựa là một vở opera lớn (grand opera) nhưng được dựng như một vở opera thính phòng (chamber opera). Làm như vậy để tác phẩm dễ có cơ hội được dàn dựng lại ở những sân khấu khác. Trong Bụng Ngựa gồm năm Màn, và dàn nhạc thính phòng bao gồm sáo flute, kèn clarinet, một người trình diễn dàn nhạc gõ (nhiều loại trống khác nhau), đàn piano, nhóm bốn đàn dây (string quartet: gồm 2 violin, viola, và bass), và năm vai diễn—hai trong số năm vai này có thể được thay thế bởi dàn hợp xướng. Trong Bụng Ngựa dài 60 phút.

Trong Bụng Ngựa được dàn diễn viên rất phong phú, đa tài trình diễn. Brian Areola đóng vai anh chăn ngựa tên Hùng. Brian từng thủ vai Thiện Sĩ và Nô trong vở opera lớn Câu Chuyện Bà Thị Kính (The Tale of Lady Thị Kính) của tác giả P.Q. Phan. Carl DuPont đóng vai Đại Uý người Nhật tên Hakido. Carl từng đảm nhận vai Lý Trưởng, Sư Cụ, và Mãng Ông trong vở Câu Chuyện Bà Thị Kính. Vợ của Hùng là Mai, sẽ do ca sĩ opera Bích Vân đóng. Bích Vân đã thủ các vai Mẹ Mõ, Sùng Bà, và bạn của Thị Mầu trong Câu Chuyện Bà Thị Kính. Alejandra Martinez và Skyler Schlenker đóng vai dân làng.

Trong khâu dàn dựng, P.Q. Phan giữ trách nhiệm Đạo diễn sân khấu và Nhạc trưởng là Henry Hao-An Cheng.
 

Mục đích và ý nghĩa

Trong Bụng Ngựa là một đóng góp quan trọng vào kho tàng nhạc opera hiện đại đang thiếu tính đa dạng cả về mặt số lượng và đề tài. Với khuynh hướng phân vai theo đúng sắc tộc của nhân vật như hiện nay, Trong Bụng Ngựa tạo thêm vai và cơ hội cho nhạc sĩ và nghệ sĩ Mỹ gốc Á góp mặt vào lĩnh vực opera.
 

Trong Bụng Ngựa (What the Horse Eats)

Vở chamber opera gồm một Cảnh năm Màn

Âm nhạc: P.Q. Phan

Tuần bản: Anvi Hoàng & P.Q. Phan

Bối cảnh

Thời gian: 1945

Nơi chốn: một làng quê ở miền Bắc nước Việt Nam

Trình diễn lần đầu tiên: Ngày 21 tháng 8 năm 2021

Tại Sân khấu Buskirk-  Chumley Theater

Thành phố Bloomington, tiểu bang Indiana.

Quí vị muốn xem vở opera Trong Bụng Ngựa có thể vào: http://bctboxoffice.org/event/what-the-horse-eats/ để nhận link xem “livestream” miễn phí vào 7g tối EST tức 4g chiều California ngày 21 tháng 8, 2021.

Khán giả không tham dự lúc 4g được có thể vào trang mạng trên mua vé $5 để xem vở opera lúc nào cũng được trong vòng 48 tiếng.