Mới khen, đã té hen

Bài NGUYỄN ĐẠT THỊNH

Mới hôm thứ Năm, 5 tháng Một, tôi viết bài Chưa Cầm Quyền Đã Thành Công Lớn ca tụng tổng thống tân cử Donald Trump trong việc ông bắt ông Mark Fields, giám đốc điều hành hãng Ford, phải bỏ kế hoạch đầu tư tạo dựng một nhà máy ráp xe hơi loại nhỏ tại Mexico, đem vốn trở về xây hãng xe tại Hoa Kỳ, và đem 700 việc về Mỹ, trả lại cho người thợ Mỹ.

Kế hoạch của ông Fiedls là đầu tư $1.6 tỉ vào việc xây dựng hãng ráp xe Ford tại Mễ, nhưng hôm đầu năm ông loan báo thay đổi kế hoạch, không xây dựng nhà máy tại Mễ nữa, mà đem $700 triệu về xây nhà máy tại Michigan để ráp xe tự lái và xe chạy bằng điện.

Truyền thông Mỹ cho là Ford thay đổi địa điểm xây nhà máy ráp xe từ Mễ về Michigan là do lời đe Trump viết trên Tweeter nhắn hãng G.M., “General Motors is sending Mexican made model Chevy Cruze to U.S. car dealers tax-free across the border. Make in U.S.A. or pay big border tax!” (Hãng GM gửi chiếc Chevy Cruze sản xuất tại Mễ về bán trên các bãi xe Mỹ mà không đóng thuế. Họ phải ráp xe tại Mỹ, hoặc phải đóng thuế nặng trên biên giới).

Trong tổng số người Mỹ trưởng thành, có 65,844,954 (gần 66 triệu) người chê Trump không biết viết văn thư cho có đầu, có đuôi, nhưng 62,979,879 (gần 63 triệu) lại cho là viết thế nào cũng tốt, miễn là đạt được kết quả. Cuối cùng phe thiểu số thắng.

Fields nói quanh là Ford thay đổi kế hoạch -bỏ không ráp xe tại Mễ nữa- vì nhiều lý do, nhưng truyền thông vẫn đề quyết lý do chính là Ford muốn tránh tiền thuế biên giới đánh vào xe Mỹ ráp tại Mễ.
Nếu điều đó đúng -nếu việc Trump dùng thuế biên giới đánh vào sản phẩm Mỹ làm tại hải ngoại đem trở về tiêu thụ trên thị trường Mỹ khiến sản phẩm đó cao giá hơn sản phẩm đồng loại, đồng phẩm chất sản xuất tại Hoa Kỳ- thì phải công bằng xác nhận là ông góp một biện pháp cục bộ vào những biện pháp cần tìm ra để bảo vệ việc Mỹ cho thợ Mỹ.

GM đối phó với lệnh tweet của ông Trump bằng cách đem những chiếc Cruze ráp tại Mễ, tại Trung Quốc, và tại Đại Hàn xuất cảng ra những thị trường quốc ngoại; những chiếc Cruze bán tại Mỹ vẫn được sản xuất tại xưởng ráp Lordstown, Ohio.

Lối thoát này khiến Obama bó tay -không bắt được G.M. phải yêu nước Mỹ, yêu thợ Mỹ hơn yêu tiền- mặc dù ông đã dùng tiền thuế của người Mỹ để cứu sống GM năm 2009, trong lúc G.M. -hãng xe hơi lớn nhất Hoa Kỳ- đã khai khánh tận để xin xập tiệm.

GM vẫn sản xuất những chiếc Cruze bán trên thị trường Hoa Kỳ tại nhà máy Lordstown, Ohio

Tính đến giờ này, giải pháp đánh thuế biên giới vào xe Mỹ sản xuất tại quốc ngoại đem trở về bán trên thị trường Mỹ mới chỉ có một hiệu lực giới hạn với hãng Ford, nhưng rồi sẽ có hiệu lực trên nhiều sản phẩm khác của Mỹ sản xuất tại ngoại quốc, vì dù sao thì thị trường Mỹ vẫn lớn nhất thế giới, tiêu thụ mạnh nhất thế giới.

Tình trạng “lạc quan giới hạn” tạm dậm chân tại chỗ, là tình trạng ngày mùng 6 tháng Giêng 2017 -hai tuần trước ngày ông Trump đăng quang; và thái độ khôn ngoan phải khuyên Trump kiên nhẫn chờ.
Nhưng kiên nhẫn không hề là một trong những đức tính làm Trump hãnh diện; là một nhà tư bản trở thành tổng thống, ông năng động, thích làm việc, thích tweet; ngồi không ngứa tay, ông lại gõ máy tweet vài câu, cảnh cáo hãng xe hơi Toyota là ông sẽ đánh thuế biên giới rất nặng trên những chiếc xe Toyota ráp tại Mễ, bán tại Mỹ.

Chữ Tweet có nghĩa là tiếng ríu rít của loại chim; nhưng hậu quả tiếng líu lo, ríu rít của Trump lại làm mất giá cổ phần của hãng Toyota và nhiều hãng xe Nhật khác.

Ông Yoshihide Suga, chánh văn phòng của thủ tướng Nhật Shinzo Abe, phải vội vàng lên tiếng, khẳng định, "Cho đến ngày hôm nay, Toyota lúc nào cũng tận tụy chứng tỏ họ là một công ty có thành tích tốt trong xã hội Hoa Kỳ."

Trong bản liệt kê những chiếc xe ráp tại Hoa Kỳ, chiếc Camry, ráp tại Georgetown, Ky., và tại Lafayette, Ind. đứng hạng đầu:
1 Toyota Camry Georgetown, Ky., or Lafayette, Ind.
2 Honda Accord Marysville, Ohio
3 Toyota Sienna Princeton, Ind.
4 Honda Odyssey Lincoln, Ala.
5 Honda Pilot Lincoln, Ala.
6 Chevrolet Traverse Lansing, Mich.
7 GMC Acadia Lansing, Mich.
8 Buick Enclave Lansing, Mich.

Yoshihide Suga

Qua một góc nhìn khác, Trump cần khen Toyota về thành tích sử dụng nhiều công nhân Mỹ, tạo ra nhiều job Mỹ, bằng một sản phẩm không phải là sản phẩm Mỹ.
Toyota hiện đã có sáu xưởng ráp xe lớn tại Hoa Kỳ:
1. Tại Blue Springs, chuyên ráp xe Corolla.
2. Tại Georgetown, chuyên ráp xe Camry, Hybrid Camry, Avalon, Avalon Hybrid, Venza, và Lexus ES.
3. Tại San Antonio, chuyên ráp xe Tundra & Tacoma.
4. Tại Princeton, Indiana, chuyên ráp xe Sequoia, Sienna, Highlander & Highlander Hybrid.
5. Tại Huntsville; chuyên sản xuất máy xe hơi.
6. Tại Buffalo, cũng chuyên sản xuất máy xe.
Đáng lẽ Trump phải tweet khen, để khuyến khích Toyota tiếp tục dùng nhiều thợ Mỹ hơn những hãng xe Mỹ.
Daily Gendai, một trong những tờ nhật báo hài hước hàng đầu của Nhật viết tít lớn, “Trump tries to smash Toyota,” (Trump tìm cách đập nát Toyota); và tờ Evening Fuji, viết headline, “Trump chống Toyota.”

Dĩ nhiên hai tờ báo đó không ca tụng tiếng “líu lo, ríu rít” của Trump, và cũng dĩ nhiên lối “phát âm” đó không tạo uy tín cho Trump trong dư luận Nhật; Trump không quan tâm đến việc phân tách, tìm hiểu tại sao ông mới chỉ đe G.M. mà Ford đã sợ, và tại sao ông đe Toyota mà dư luận Nhật lại bất bình.
Ông không có nhu cầu tìm hiểu điều gì nên nói, và điều gì không nên nói; kinh nghiệm tranh cử dạy ông là cứ tự do nói văng mạng, cứ nói sai, nói đi rồi nói lại, nói kiểu khác, mà vẫn cứ vô hại, cứ hiên ngang đắc cử.

Ký giả mạng Mark Davis viết trên Tweeter nhận xét là ông Trump không hành xử như một tân tổng thống, mà lại rất giống với một tổng giám đốc vừa được hội đồng quản trị bầu lên: đứng trên bục thuyết trình, ông “gầu” như viên chức có quyền sa thải mọi người. Ông ngang nhiên chỉ thị chi tiết cho General Motors, Toyota và Ford những gì cần làm, và những gì cần tránh để thúc đẩy thị trường mồ hôi Mỹ tăng số jobs, giảm thất nghiệp.

Nữ giáo sư Diane Lim, dạy kinh tế học tại Penn State University, Trachtenberg School of Public Policy and Public Administration at George Washington University, và dạy McCourt School of Public Policy at Georgetown University, nhận xét, "Ông Trump đang áp dụng một phương thức làm tổng thống rất mới."
MỚI? đồng ý; nhưng có kiến hiệu không?