Mỹ, Trung Cộng bước sâu hơn vào một cuộc xung đột trên Biển Đông

Thủy Quân Lục Chiến Phi Luật Tân đang đổ bộ trong một cuộc tập dượt chung với quân đội Hoa Kỳ tại một bãi biển ở tỉnh Zambales nằm giáp ranh với Biển Đông, nơi Trung Cộng đã đặt hỏa tiễn vào tháng Năm, 2018. (Getty Images)

Bên lề Hội Nghị Thượng Đỉnh G20 ở Argentina, Hoa Kỳ và Trung Cộng loan báo đình chiến trong cuộc chiến thương mại đang leo thang giữa hai nước, một động thái tạm thời giúp cho thị trường lắng dịu.
Tuy nhiên thỏa thuận hưu chiến đó không mở rộng để bao gồm Biển Đông và những vùng biển lân cận, nơi hai cường quốc này đấu sức trong cuộc đối nghịch ăn miếng trả miếng, mà nhiều người sợ rằng có thể sớm nghiêng về phía xung đột.

Vấn đề Biển Đông đã không được đưa ra trong các cuộc thảo luận của hai nhà lãnh đạo. Điều này là do khoảng cách dường như không thể hòa giải được giữa hai phía. Trong những tháng gần đây, cả hai bên đều gia tăng những cuộc tập trận trong vùng biển bị tranh chấp.

Ngay trước khi hai ông Trump và Tập Cận Bình gặp nhau ở Argentina, Mỹ đã thực hiện cuộc tuần tra tự do hàng hải (FONOP) lần thứ ba, tính từ tháng Bảy năm nay, vào ngày 18 tháng 11 tại eo biển Đài Loan.
Thiếu Tướng Hải Quân Tim Gorman, phát ngôn viên của Hạm Đội Thái Bình Dương Hoa Kỳ, mô tả kỳ diễn tập này là một cuộc biểu dương việc Mỹ cam kết với một khu vực Ấn Độ-Thái Bình Dương tự do và cởi mở. Ông thề quyết rằng “Hải Quân Hoa Kỳ sẽ tiếp tục cho phi cơ bay, thuyền chạy, và hoạt động ở bất cứ nơi nào mà luật pháp quốc tế cho phép.”

Đáp trả lại, phát ngôn viên Bộ Ngoại Giao Trung Quốc Cảnh Sảng kêu gọi Hoa Thịnh Đốn hãy thận trọng và xử lý thích đáng vấn đề Đài Loan, tránh gây tổn hại cho hòa bình và ổn định tại Eo Biển Đài Loan và quan hệ Trung Quốc-Hoa Kỳ, trong khi vẫn cảnh cáo về tình trạng quan hệ song phương đang tệ hơn.
Đồng thời, Hải Quân Quân Đội Giải Phóng Nhân Dân (PLA) cũng gia tăng những cuộc tuần tiễu trong khu vực này. Một quan chức quân sự cao cấp của Trung Cộng, là Đại Tá Dai Xu, tư lệnh không quân PLA, thậm chí còn kêu gọi tấn công các tàu chiến Mỹ ở những khu vực mà Trung Quốc tuyên bố chủ quyền.
Ông nói, “Nếu các chiến hạm Mỹ xâm nhập vào vùng biển Trung Quốc một lần nữa, tôi đề nghị nên cử hai chiếc tàu chiến: một chiếc để ngăn chặn chuyện đó, còn chiếc kia để tấn công. Trong vùng lãnh hải của chúng tôi, chúng tôi sẽ không cho phép các chiến hạm Mỹ gây xáo trộn.”

Trung Quốc nhấn mạnh những lợi ích hàng hải của họ trong những vùng biển đó, trong khi Mỹ đặt tầm quan trọng cho tự do hàng hải. Đây là những khởi điểm khác nhau và không thể dễ dàng dung hòa được.
Vào cuối tháng 11, Mỹ thực hiện một số cuộc tập trận, trong một chương trình biểu dương lực lượng hùng hậu, bao gồm những cuộc diễn tập hải quân ở Biển Đông, với sự tham gia của hai nhóm hàng không mẫu hạm tàu tấn công USS Ronald Reagan và USS John C Stennis, cũng như những chiến hạm hộ tống đi theo hai mẫu hạm này.

Vài ngày sau đó, Ngũ Giác Đài khai triển hai chiếc oanh tạc cơ B-52, ở gần các hòn đảo bị tranh chấp tại Biển Đông, thách thức việc Trung Quốc tuyên bố chủ quyền trên vùng biển và bầu trời, xung quanh các hòn đảo và bãi rain được được xây dựng một cách nhân tạo.

Trong Diễn Đàn An Ninh Quốc Tế Halifax vào ngày 17 tháng 11, Đô Đốc Hải Quân Mỹ Phil Davidson, chỉ huy Bộ Tư Lệnh Ấn Độ-Thái Bình Dương Hoa Kỳ, đã lên tiếng báo động về việc Trung Quốc khai triển một bức tường Vạn Lý Trường Thành gồm nhiều hỏa tiễn SAM [hỏa tiễn đất đối không] trên Biển Đông.
Ông cảnh báo rằng việc Trung Quốc đưa các hệ thống hỏa tiễn tới đặt trên những hòn đảo bị tranh chấp đem lại cho họ “tiềm năng quốc gia kiểm soát được lãnh hải và không phận quốc tế, nới có hơn ba ngàn tỷ Mỵ kim hàng hóa được chở ngang qua.

Hai cuộc nghiên cứu mới đây đã làm nổi bật khả năng đáng chú ý của Trung Quốc thu hẹp khoảng cách về năng lực quân sự với Hoa Kỳ. Một cuộc nghiên cứu mới đây của Rand Corporation đã cảnh báo Washington về chuyện Trung Quốc “bắt kịp một cách nhanh chóng phi thường, xét theo bất cứ tiêu chuẩn lịch sử hợp lý nào.”

Một cuộc nghiên cứu lưỡng đảng khác, do Quốc Hội Hoa Kỳ ủy nhiệm, đã đi xa đến mức báo động rằng thậm chí Trung Quốc có thể vươn lên giành chiến thắng, trong một cuộc xung đột quân sự có thể xảy ra ở Biển Đông.

Không có gì lạ khi thấy một Trung Quốc càng thêm tự tin, trực tiếp thách thức nhiều hơn các hoạt động của Mỹ tiếp cận trong khu vực đó.