Ngọc trong ngọc

Dàn dựng vở opera Thị Kính (kỳ 2)

Anvi Hoàng/Viễn Đông

Nếu bạn muốn lái xe từ 5 đến 15 phút là tới chỗ làm, rồi về nhà sớm trên những con đường không kẹt xe để chơi với chồng con thì bạn sẽ thích Bloomington. Nếu bạn muốn mở toang cửa trong nhà cho mát mẻ, thoáng đãng mà không sợ người lạ lẻn vào cuỗm đồ; hoặc muốn để cho con, cháu chạy chơi loanh quanh trong xóm và tha hồ la hét mà không sợ nguy hiểm gì thì bạn sẽ thích Bloomington hơn nữa. Nếu bạn chỉ muốn tốn 10, 15 phút là tìm được một tiệm ăn Thái, Mễ, Nhật, Đại Hàn, Tibet, Ấn Độ, Afghanistan, hoặc Thổ Nhĩ Kỳ tươm tất thì bạn cũng sẽ thích Bloomington. Nếu bạn trên 80 tuổi mà vẫn muốn lái xe mà không bị người ta bấm còi vì chạy chậm quá thì bạn sẽ mê Bloomington. Kể sơ sơ là thế.


Nói chung ở Bloomington rất yên tĩnh và yên ổn. Người dân địa phương xem Bloomington là “ngọc trong đá”, và họ muốn giữ nó như thế chứ không muốn nó phát triển thành một thành phố đông đúc, nhộn nhịp, phức tạp. Người trẻ tới đây để học thì ít có cơ hội đua đòi vì cửa hàng mua sắm và môi trường “ăn chơi” ở Bloomington không có gì đặc sắc. Bù lại, nếu muốn đi nghe thuyết trình và dự hội thảo không tốn tiền; xem kịch, phim nghệ thuật, các chương trình Broadway nổi tiếng; nghe nhạc jazz, nhạc cổ điển hoặc thính phòng hiện đại, xem opera, v.v. thì quanh năm suốt tháng lúc nào cũng có – mươi mười lăm phút là tới nơi, không xa xôi gì.
Tại sao phải nói nhiều về Bloomington như thế? Là vì ở Bloomington có trường nhạc Indiana University Jacobs School of Music và Nhà Hát Opera nơi vở "Chuyện Bà Thị Kính"/"The Tale of Lady Thị Kính" sẽ được dàn dựng với quy mô thật lớn. Rất ít người có thể tưởng tượng được là trường nhạc Jacobs School of Music nổi tiếng nhất nhì nước Mỹ lại nằm ở Bloomington. Chỉ riêng trường nhạc đã có hơn 170 giáo sư và hơn 1.600 sinh viên đến từ hơn 55 nước khác nhau trên thế giới. Ngày càng nhiều người trong cộng đồng Việt Nam bắt đầu chú ý đến ngành âm nhạc nhưng không phải ai cũng biết đến trường nhạc ở Bloomington, đặc biệt là nhà hát opera thật lớn ở đây. Đó là điều đáng tiếc vì nó là viên ngọc nằm trong Bloomington.

Ít hơn, nhưng không thua ai!
Theo ông Tim Stebbins, Giám Đốc Điều Hành về Sản Xuất của Nhà Hát Opera IU Opera Theater (sẽ gọi tắt là IU Opera), thì nhà hát ở Bloomington được tổ chức theo mô hình y như một công ty opera chuyên nghiệp lớn để tạo ra môi trường tốt nhất cho sinh viên nhạc ở đây. Nhiều người hay so sánh IU Opera với Nhà Hát Lớn Metropolitan (Met) ở New York. Điều này không sai bởi vì nhiều chuyện Met làm IU Opera cũng làm. Ông Tim Stebbins cho biết sự khác biệt giữa hai nơi là ca sĩ opera của Met là chuyên nghiệp; Met cũng có thể bỏ ra cả triệu Mỹ kim cho việc thiết kế ánh sáng và vì vậy họ có thể làm được nhiều điều kỳ diệu hơn về mặt kỹ thuật. Nhưng nếu chỉ xét về mặt thiết kế cảnh và khả năng thực hiện một vở opera quy mô lớn thì cả hai ngang ngửa nhau.
Không những IU Opera có thể thực hiện những vở diễn với phẩm chất và quy mô được xem như ngang ngửa Met mà họ còn có thể dàn dựng chúng ít tốn kém hơn nhiều. Đây chính là điều đặc biệt về IU Opera. Làm được như vậy là vì họ không phải trả tiền lệ phí công đoàn, và tiền lương cho sinh viên trong trường thì không cao như trả cho nhân viên bình thường bên ngoài. Ông Tim Stebbins nói ở IU Opera, chi phí trung bình để thực hiện một vở opera là từ 150 đến 200 ngàn Mỹ kim. Vở tốn kém nhất tới nay là khoảng 260 ngàn. Tuy nhiên, nếu vở opera này mà được một công ty opera chuyên nghiệp ở ngoài dàn dựng thì chi phí ít nhất là một triệu đô la. Phải nói thêm, 260 ngàn là chưa tính tới khoản tiền đặt hàng cho một vở opera mới.
Đối với một vở opera, không chỉ có phần dựng phông, cảnh là xong, phải trả tiền thuê chuyên gia và lo nhà ở cho họ, rồi tiền bản quyền cho nhà xuất bản, tiền thuê hoặc mua bản nhạc, và hàng chục thứ linh tinh khác phải lo trong quá trình thực hiện. Do đó việc chuẩn bị dàn dựng một vở opera phải được lên lịch trước ít nhất một năm. Một vở opera mới như "Chuyện Bà Thị Kính" thì cần nhiều thời gian hơn thế nữa. Với chương trình làm việc như vậy, mỗi năm IU Opera thực hiện 6 vở opera, trong đó 3 vở là mới tinh. Đây là thành tích mà rất ít công ty opera chuyên nghiệp bên ngoài làm được. Có nhiều công ty chỉ kham nổi 3 vở opera mỗi năm.
Một điều đặc biệt khác về chính sách của IU Opera giúp họ giữ vững phẩm chất không thua ai cho các vở diễn của mình là thường xuyên mời những nhà Thiết Kế Sân Khấu và Trang Phục, các Nhạc Trưởng, và Đạo Diễn Sân Khấu chuyên nghiệp bên ngoài về làm việc với sinh viên. Những người như Robert OHearn, Robert Perdziola, Doug Fitch, v.v., là những người đã từng làm việc với Met hoặc Chicago hoặc nổi tiếng và được nhiều người biết đến. Tên tuổi họ cũng gắn liền với IU Opera. Đây sẽ tiếp tục là môi trường làm việc của IU Opera khi họ dàn dựng vở "Chuyện Bà Thị Kính"/"The Tale of Lady Thị Kính" của nhà soạn nhạc P.Q. Phan vào đầu năm 2014.

Kỳ 3 sẽ bàn đến chuyện bên trong và phía sau sân khấu của IU Opera như thế nào.

Viendongdaily.com và tác giả giữ bản quyền bài trên trang này. Xin đừng trích đăng dưới bất cứ hình thức nào.