Những điều nên biết về thuốc chích ngừa COVID-19

Những thùng đựng thuốc ngừa COVID-19 đầu tiên của hãng Pfizer và BioNTech COVID-19 đang được chuyển từ phi cơ xuống xe phân phối tại sân bay UPS Worldport ngày 13 tháng 12, ở Louisville, Kentucky. Mỗi thùng đều chứa đá khô để giữ cho thuốc được lạnh ở 70 độ âm Celsius và có gắn máy định vị GPS để kiểm soát địa điểm của thùng thuốc vào bất cứ lúc nào. (Michael Clevenger - Pool/ Getty Images)

Cơ quan Quản Lý Thực Phẩm và Dược Phẩm FDA hôm thứ Sáu đã cho phép thuốc ngừa coronavirus đầu tiên được sử dụng khẩn cấp, và việc phân phối thuốc ngừa của hãng Pfizer đã được tiến hành vào cuối tuần qua.

Hãng Moderna cũng đã nộp đơn xin cấp phép sử dụng khẩn cấp cho thuốc ngừa hai mũi của mình và nhiều công ty dự kiến ​​sẽ nộp đơn trong những tháng tới. Trong khi đó, trong tuần này, Canada và nước Anh cũng đã cho phép sử dụng rộng rãi thuốc ngừa của Pfizer.

Khi thuốc ngừa được sản xuất trong thời gian kỷ lục, chúng ta biết gì về những mũi thuốc này? Các tác dụng phụ là gì? Người chích có sẽ được miễn dịch không? Và sẽ phải chích chỉ một lần hay hàng năm?

Có thuốc chủng ngừa coronavirus chưa?

Theo Tổ Chức Y Tế Thế Giới, có hơn 200 ứng viên thuốc ngừa Covid-19 đang được phát triển, 52  đang được thử nghiệm lâm sàng. Theo Trung Tâm Kiểm Soát và Phòng Ngừa Dịch Bệnh Hoa Kỳ CDC, kể từ cuối tháng 11, các thử nghiệm lâm sàng giai đoạn 3 đang được tiến hành hoặc đang được lên kế hoạch cho năm loại thuốc ở Hoa Kỳ.

Hoa Kỳ, Anh và Canada đã cho phép sử dụng thuốc ngừa do các công ty dược phẩm Pfizer và BioNTech phát triển. Trung Quốc và Nga đã bắt đầu đưa ra thuốc của riêng họ trước khi hoàn thành các thử nghiệm lâm sàng giai đoạn cuối.

Thuốc ngừa có an toàn không?

FDA hôm thứ Ba đã công bố một báo cáo dài 53 trang tóm tắt dữ liệu từ cuộc thử nghiệm thuốc ngừa COVID-19 của Pfizer và BioNTech. Dữ liệu phù hợp với các phát kiến trước đó là thuốc an toàn và sẽ ngăn ngừa bệnh cho 95% số người.

Thuốc có an toàn cho trẻ em và phụ nữ mang thai không?

Từ trước đến nay, các loại thuốc ngừa chính không được thử nghiệm trong thai kỳ vì lo ngại rằng cả người mang thai và thai nhi sẽ có nguy cơ bị các biến chứng. Những người mang thai và cho con bú không được đưa vào các nghiên cứu của Pfizer / BioNTech, vì vậy không có dữ liệu cho thấy họ có nên tránh chích ngừa hay không.

Bác Sĩ Peter Marks, người chỉ đạo Trung Tâm Đánh Giá và Nghiên Cứu Sinh Học tại FDA, cho biết hôm thứ Bảy rằng những người mang thai, trẻ em và những người bị suy giảm miễn dịch nên thảo luận về việc chích ngừa với bác sĩ của họ và “sẽ cần phải xem xét theo từng cá nhân.”

Trong một cuộc họp ngày 1 tháng 12 của một nhóm CDC để xác định cách phân phối thuốc ngừa, một số thành viên chuyên gia cho biết họ hy vọng thuốc sẽ an toàn cho các bà mẹ đang cho con bú vì virus dường như không truyền qua sữa mẹ.

Dữ liệu thử nghiệm của Pfizer chỉ gồm trẻ em từ 16 tuổi trở lên, mặc dù sau đó nghiên cứu đã được mở rộng đến 12 tuổi và sẽ gồm trẻ nhỏ hơn ngay khi công ty quyết định liều lượng muốn thử nghiệm trong nhóm này.

Đối với lứa tuổi 16, 17 thì sao?

Mặc dù không có nhiều dữ liệu về nhóm tuổi này nhưng các viên chức tin rằng lợi ích của việc chích ngừa lớn hơn là nguy cơ.

Thanh thiếu niên 16 và 17 tuổi hiếm khi bị bệnh nặng với COVID-19, nhưng họ dễ lan truyền bệnh dù không có triệu chứng. Và một số người trong tuổi này thường làm những công việc tương tác với công chúng, chẳng hạn như người thu ngân.

Các tác dụng phụ của vắc-xin COVID-19 là gì?

Người chích có lẽ sẽ bị ít nhất một tác dụng phụ của thuốc ngừa COVID-19, nhưng các bác sĩ nói rằng đó là bình thường và bạn vẫn nên chích. Đối với thuốc ngừa của Pfizer/BioNTech, nhiều người tham gia thử nghiệm đã bị các tác dụng phụ trong một hoặc hai ngày sau khi chủng ngừa, đặc biệt là mũi thứ hai.

Tác dụng phụ được báo cáo thường nhất ở những người dưới 55 tuổi là đau cánh tay, sau đó là mệt mỏi (60% sau khi tiêm mũi thứ hai); nhức đầu (52% sau mũi thứ hai); đau nhức các bắp thịt khác (37%); và ớn lạnh (35%). Khoảng 28% cần uống thuốc giảm đau sau lần chích đầu tiên và 45% sau lần chích thứ hai.

Bạn có thể chích một liều thuốc ngừa và liều thứ hai là một loại thuốc ngừa khác không?

Cả thuốc ngừa Pfizer / BioNTech và Moderna đều cần hai liều, lần lượt được chích cách nhau 21 và 28 ngày. Vì các loại thuốc ngừa khác nhau về thành phần, cách bảo quản và thời gian giữa hai liều nên các chuyên gia cho rằng mọi người phải dùng cùng một loại thuốc cho cả hai liều.

Mức độ miễn dịch sau một mũi chích là bao nhiêu?

Theo một báo cáo gần đây của FDA, thuốc ngừa của Pfizer / BioNTech đã đạt hiệu quả 52% sau liều đầu tiên. Tuy nhiên, bởi vì mọi người đều nhận được liều thứ hai ba tuần sau liều đầu tiên, không có bằng chứng về sự bảo vệ kéo dài hơn một vài tuần sau liều đầu tiên.

Thuốc chủng ngừa COVID-19 sẽ bảo vệ được bao lâu?

Không có dữ liệu về thời gian bảo vệ của thuốc ngừa. Các quan chức FDA dự kiến ​​sẽ cho phép thuốc ngừa Pfizer giữa đại dịch vì nó an toàn và ít nhất là hiệu quả nhất thời, thay vì giữ lại nó trong hai năm để chờ đợi các kết quả lâu dài điển hình cần được phê duyệt đầy đủ. Các công ty thuốc ngừa dự định theo dõi những người tham gia thử nghiệm trong hai năm và nộp đơn đầy đủ khi họ có dữ liệu đó.

Sau khi bạn được chủng ngừa, bạn vẫn có thể bị bệnh hoặc lan truyền virus không?

Có thể lắm. Các loại thuốc ngừa hiện nay không có hiệu quả 100%, vì vậy bạn có thể nhiễm virus và vẫn bị bệnh nhưng khả năng này nhỏ thôi. Cơ thể cũng thường mất “vài tuần” để xây dựng khả năng miễn dịch sau khi chích ngừa, có nghĩa là một người có thể bị nhiễm virus gây ra COVID-19 ngay trước hoặc ngay sau khi chích ngừa.

Ngay cả sau khi chích, vẫn chưa rõ người này có thể nhiễm virus gây ra COVID-19 và truyền nó cho người khác, ngay cả khi họ không bị bệnh. Các nghiên cứu được thiết kế để kiểm tra các thuốc ngừa chỉ kiểm tra các nhiễm trùng có triệu chứng, chứ không phải coi xem những người được chích ngừa vẫn có thể lây cho người khác hay không. Điều này có nghĩa là những người được chích ngừa có thể chắc chắn rằng họ sẽ không phát triển COVID-19, nhưng họ vẫn có thể truyền bệnh cho người khác mà không biết mình đang bị nhiễm bệnh. Các nghiên cứu trong tương lai sẽ khám phá điều này.

Thuốc ngừa có thể làm cho nhiễm trùng sau đó nặng hơn không?

Đã có lo ngại rằng việc chích ngừa chống lại coronavirus có thể gây ra nhiễm trùng COVID-19 sau đó, vì một số thuốc ngừa sốt xuất huyết đã được chứng minh là có thể làm như vậy.

FDA kết luận rằng việc sử dụng thuốc ngừa chưa được phổ biến rộng rãi để biết chắc chắn, nhưng “dữ liệu hiện có không cho thấy nguy cơ mắc bệnh do thuốc ngừa  tăng lên, và ngược lại cho thấy hiệu quả chống lại bệnh nặng trong thời gian theo dõi hiện có.” Theo FDA, nguy cơ vẫn tồn tại theo thời gian khi khả năng miễn dịch chống lại bệnh suy giảm và “cần được đánh giá thêm trong các thử nghiệm lâm sàng đang diễn ra.”

Loại thuốc ngừa nào sẽ chỉ cần chích một mũi?

Johnson & Johnson đang phát triển thuốc ngừa một liều. Nhà khoa học trưởng của công ty cho biết vào tháng trước rằng công ty dự kiến ​​sẽ có tất cả dữ liệu cần thiết để nộp đơn xin phép trước tháng Hai hoặc sớm hơn.

Nếu bạn đã từng bị COVID-19, bạn có nên chủng ngừa?

Theo CDC, những người đã bị nhiễm COVID-19 “có thể được khuyên” nên chích ngừa “do những rủi ro sức khỏe nghiêm trọng liên quan đến COVID-19 và thực tế là họ có thể tái nhiễm COVID-19”.

Nếu bạn đã bị COVID-19 và hồi phục, bạn sẽ có miễn dịch tự nhiên. Các nghiên cứu đã cho thấy khả năng miễn dịch tự nhiên đối với COVID-19 có thể kéo dài hàng tháng đến hàng năm. Miễn dịch từ thuốc ngừa được gọi là miễn dịch do thuốc gây ra, và không rõ có thể kéo dài bao lâu.

'Thành phần' của thuốc ngừa COVID-19 là gì?

Các chuyên gia cho biết các thành phần trong vắc xin COVID-19 do Pfizer / BioNTech phát triển giống như các thành phần của các loại thuốc ngừa khác. Chúng có thể được sắp xếp thành bốn loại cơ bản: thành phần hoạt tính (trong trường hợp này là RNA thông tin), chất béo, đường và muối.

 Không có thuốc ngừa nào đang được phát triển ở Hoa Kỳ sử dụng virus “sống” gây ra COVID-19, theo CDC. Hầu hết các loại thuốc ngừa đang được phát triển đều dùng protein “nhọn” được tìm thấy trên bề mặt của virus. Chúng huấn luyện hệ thống miễn dịch để nhận ra loại protein này và tấn công trong trường hợp bị nhiễm trùng. Nhưng cả thuốc ngừa Pfizer và Moderna đều phụ thuộc vào một công nghệ chưa từng được sử dụng trong vắc xin thương mại: mRNA, hoặc messenger ribonucleic acid.

Điều gì sẽ xảy ra nếu tôi đã từng bị dị ứng trước đây?

Marks cho biết, khoảng 1.6% dân số có phản ứng dị ứng nghiêm trọng với thực phẩm hoặc thứ gì đó trong môi trường, nhưng họ vẫn đủ điều kiện để chích thuốc ngừa Pfizer / BioNTech. Chỉ những người đã có phản ứng dị ứng nghiêm trọng với chính thuốc ngừa Pfizer / BioNTech trước đó hoặc một trong các thành phần của vắc-xin mới không nên chích. Marks cho biết các nơi chích thuốc ngừa Pfizer / BioNTech sẽ có thể điều trị các phản ứng dị ứng.

Hai người Anh bị dị ứng nghiêm trọng dường như đã phản ứng với thuốc ngừa của Pfizer / BioNTech trong tuần này. Phản ứng dị ứng không phải là một vấn đề đáng kể trong thử nghiệm ở Hoa Kỳ, trong đó hơn 20,000 người đã được tiêm hai liều thuốc. Các thử nghiệm của Hoa Kỳ đã loại bỏ những người bị phản ứng dị ứng nghiêm trọng.

Thuốc ngừa Pfizer và Moderna được sản xuất ở đâu?

Pfizer có hai nhà máy sản xuất thuốc ngừa COVID-19, một ở Kalamazoo, Michigan và một ở Puurs, Bỉ. Công ty có một địa điểm phân phối ở Pleasant Prairie, Wisconsin, nơi thuốc của họ đang được lưu trữ.

Moderna đã bắt đầu sản xuất thuốc ngừa tại nhà máy của mình ở Norwood, Massachusetts và sẽ tăng cường sản xuất trong tháng tới với sự trợ giúp từ nhà sản xuất theo hợp đồng Lonza Biologics, có cơ sở ở Portsmouth, New Hampshire.

Thuốc ngừa sẽ được vận chuyển như thế nào?

Wes Wheeler, chủ tịch Global Healthcare tại UPS, cho biết việc vận chuyển thuốc ngừa Pfizer / BioNTech gồm có việc nhân viên Pfizer lấy các lọ thuốc chứa 5 liều ra khỏi tủ đông lạnh và đóng gói vào các thùng vận chuyển được thiết kế đặc biệt.

Thuốc chủng ngừa COVID-19 của Pfizer đang được vận chuyển trong các thùng cách nhiệt chứa từ 195 đến 975 lọ 5 liều và có kích thước bằng một chiếc vali xách tay. Các lọ được đựng trong các ngăn phẳng, có kích thước như hộp bánh pizza, mỗi ngăn chứa được 195 lọ. Một thùng cách nhiệt đầy thuốc, có thể tái sử dụng, chứa năm ngăn này và nặng khoảng 70 pounds.

Pfizer sẽ vận chuyển thuốc của mình bằng UPS và FedEx. Việc phân phối thuốc của Moderna sẽ do McKesson, nhà phân phối y tế lớn nhất nước. Mỗi thùng sẽ có một bộ theo dõi GPS cho phép định vị nó trong thời gian thực ở bất kỳ đâu trên thế giới, cũng như một bộ theo dõi Bluetooth có thể định vị nó trong vòng 10 feet bên trong cơ sở UPS.

Có bao nhiêu thuốc ngừa?

Khoảng 2,9 triệu liều thuốc ngừa Pfizer / BioNTech sẽ được phân phối ra 50 tiểu bang trong vài ngày tới, tướng Gustave Perna, đồng lãnh đạo của Chiến Dịch Warp Speed ​​phụ trách hậu cần, cho biết hôm thứ Bảy. 2,9 triệu liều khác đang được giữ lại để phân phối sau đó cho mũi thứ hai, cộng với dự trữ.

Nhiều loại thuốc ngừa khác sẽ được tung ra trong những tuần và tháng tới, với Pfizer và Moderna dự kiến ​​sẽ cung cấp tổng cộng 300 triệu liều vắc xin của họ vào giữa năm tới, đủ để tiêm chủng cho gần một nửa dân số Hoa Kỳ.

Lịch phân phối thuốc ngừa

Perna cho biết thuốc ngừa Pfizer / BioNTech sẽ được gửi đến 636 bệnh viện, phòng khám và hệ thống y tế công cộng trên toàn quốc trong tuần này, với 145 điểm nhận liều vào thứ Hai, 425 vào thứ Ba và 66 điểm cuối cùng vào thứ Tư.

Khi các liều ban đầu đã được chuyển đi, hệ thống sẽ bắt đầu phân phối thường xuyên. Mỗi thứ Năm, Chiến Dịch Warp Speed sẽ hỏi các nhà sản xuất xem họ đã sản xuất được bao nhiêu thuốc ngừa trong tuần. Vào thứ Sáu, nhân viên sẽ họp và quyết định có thể phân bổ bao nhiêu liều. Các tiểu bang sẽ đặt hàng vào thứ Bảy và việc giao hàng sẽ diễn ra vào sáng thứ Hai.

UPS, FedEx và McKesson đều có các trang web đường dây nóng 24 giờ có thể gọi nếu có vấn đề về giao hàng. Ngoài ra, các viên chức của Chiến Dịch Warp Speed ​​cho biết họ sẽ có nhân viên tại hai trung tâm hoạt động, một ở Washington và một ở Atlanta, cả hai đều có đường dây nóng 24 giờ.

Làm thế nào để Chiến Dịch Warp Speed ​​theo dõi liều lượng?

Chiến dịch Warp Speed ​​đã tạo ra một nhu liệu có tên Tiberius cho phép các tiểu bang và khu vực pháp lý địa phương đặt hàng và theo dõi thuốc ngừa, ghi lại tất cả việc phân bổ vắc-xin COVID-19 cho các tiểu bang, vùng lãnh thổ, thành phố và các tổ chức liên bang. Tiberius sẽ hoạt động cùng với Hệ Thống Theo Dõi Thuốc Ngừa của CDC, được gọi là VTrckS, đã phân phối vắc xin cho trẻ em trong một thập niên.

Thuốc chủng ngừa giá bao nhiêu?

Cả Moderna và Pfizer đã đồng ý cung cấp cho Hoa Kỳ 100 triệu liều mỗi hãng, đã được tài trợ qua hỗ trợ liên bang về sản xuất và phân phối. Theo CDC, các liều thuốc ngừa được mua bằng tiền thuế của dân Hoa Kỳ sẽ được cung cấp miễn phí cho người dân Hoa Kỳ.

“Tuy nhiên, các nhà cung cấp sẽ có thể tính tiền công chích. Nhà cung cấp có thể được công ty bảo hiểm công hoặc tư của bệnh nhân hoàn trả khoản chi phí này và đối với bệnh nhân không có bảo hiểm, bởi Nhà cung cấp của Cơ Quan Quản Lý Tài Nguyên và Dịch Vụ Y Tế.