Phần Lan bảo đảm 2,000 dân được hưởng lương bất kể có đi làm hay không

HELSINSKI - Phần Lan đã bắt đầu một thí nghiệm có tính cách tiên phong trên thế giới. Đó là chính phủ sẽ bảo đảm 2,000 người dân được hưởng một mức lương hàng tháng, bất kể người đó đang đi làm hay thất nghiệp.

Chương trình ấy sẽ bắt đầu trong tháng Giêng này, và nỗ lực này nhằm thử nghiệm một ý tưởng mới gọi là “mức lợi tức căn bản phổ quát.” Những người tham gia sẽ nhận được 560 euro ($587 Mỹ kim) mỗi tháng. Số tiền này được bảo đảm, bất kể mức thu nhập, tài sản, hoặc tình trạng việc làm ra sao của người được chọn cho cuộc thí nghiệm.

Ý tưởng đằng sau cuộc thí nghiệm là mạng lại sự yên tâm những người làm việc, nhất là trong thời buổi những tiến bộ kỹ thuật đang làm giảm bớt nhu cầu cần sự lao động của con người. Chương trình ấy cũng sẽ cho phép những người thất nghiệp nhận làm những công việc lặt vặt, mà không bị mất đi tiền trợ cấp hàng tháng của họ.

Chương trình sơ khởi sẽ diễn ra trong một khoảng thời gian dài hai năm. Những người tham gia được lựa chọn một cách ngẫu nhiên. Nhưng họ phải đang nhận được trợ cấp thất nghiệp hoặc một loại trợ cấp nào đó bổ túc thêm cho lương của họ. Số tiền họ được trả thông qua chương trình ấy sẽ không bị đánh thuế.
Nếu thành công, chương trình ấy có thể được mở rộng để bao gồm mọi người lớn Phần Lan.

Chính phủ Phần Lan nghĩ rằng sáng kiến này về lâu về dài có thể tiết kiệm được tiền bạc. Hệ thống an sinh xã hội của nước này khá phức tạp và gây tốn kém để điều hành. Việc đơn giản hóa hệ thống ấy có thể làm giảm bớt những thủ chục hành chánh gây tốn kém.

Việc thay đổi ấy cũng có thể khuyến khích thêm nhiều người thất nghiệp đi tìm việc làm, vì họ sẽ không phải lo lắng về việc mất trợ cấp thất nghiệp. Một số người thất nghiệp hiện nay đều tránh việc làm bán thời gian, vì ngay cả một mức tăng thu nhập nhỏ cũng có thể dẫn đến chuyện trợ cấp thất nghiệp của họ bị cắt bỏ.

Bà Marjukka Turunen, người đứng đầu đơn vị pháp lý tại Kela, cơ quan bảo hiểm xã hội của Phần Lan, nói, “Những khoản thu nhập tình cờ không làm giảm bớt mức thu nhập căn bản, vì thế việc đi làm và làm nghề tự do là đáng giá, bất kể là làm gì.”

Sáng kiến này không chỉ mới có ở Phần Lan.
Những người ủng hộ nhắc đến thành phố Livorno ở nước Ý. Thành phố này đã bắt đầu một mức thu nhập căn bản được bảo đảm, cho 100 gia đình nghèo nhất của thành phố trong tháng Sáu. Kế hoạch này được mở rộng tới thêm 100 gia đình, bắt đầu từ ngày Chủ Nhật. Họ nhận được mỗi tháng 500 euro ($525 Mỹ kim).

Các chương trình thí điểm cũng đang được thảo luận ở Canada, Iceland, Uganda, và Brazil.
Trong năm ngoái, Thụy Sĩ xem xét việc cho mọi công dân người lớn một mức thu nhập được bảo đảm là $2,500 một tháng. Nhưng kế hoạch này đã bị bác bỏ trong một cuộc trưng cầu dân ý. Hơn 75% cử tri chống lại biện pháp này.Ví dụ tốt nhất của một chương trình thu nhập được bảo đảm thực sự có thể là ở Hoa Kỳ. Alaska đã được phát nhữn khoản tiền trả hàng năm cho mọi cư dân, từ thập niên 1980. Đây là một cổ tức từ lợi tức dầu hỏa của tiểu bang này.

BIEN, một nhóm vận động cho mức thu nhập phổ quát, mô tả chương trình ấy là “hệ thống thu nhập căn bản chân chính” đầu tiên.