Pha chế đất cho chậu cây

Vũ Hằng
Như chúng ta đã biết, cây trong chậu sống với những điều kiện khác hẳn cây trong vườn. Vì thế muốn cho cây xanh tốt, đất chậu cũng phải khác với đất vườn: Nó cần nhẹ hơn, xốp hơn và thoáng khí hơn. Để đáp ứng đòi hỏi này, thị trường có bán những bao đất riêng, gọi là Potting Mix, có khi lại được gọi bằng một cái tên không chính xác lắm là Potting Soil. Dĩ nhiên, Potting Mix được đóng bao sẵn như vậy thường là khá đắt. Với vài ba chục chậu cây trong nhà ngoài hè, số tiền bỏ ra để mua Potting Mix cho đúng điệu chắc chắn không nhỏ. Rất may, “pha chế” potting mix không phải là một bí mật gia truyền, mà chỉ là công việc mà ai cũng có thể làm được với một vài mẹo vặt...

Mua potting mix
Ra ngoài cửa hàng để mua potting mix, chúng ta cần đọc kỹ những gì được ghi ngoài bao bì, và tìm những thành phần sau đây, có được càng nhiều càng tốt: Vỏ cây già (bark), perlite, vermiculite, lime, sphagnum peat moss, gypsum, peat humus, compost... Đó là những chất làm cho đất mềm, xốp, thông thoáng, giữ được ẩm độ nhưng không làm úng nước. Những bao đất chỉ ghi chữ “bagged top soil” hoặc “compost” thì rẻ, nhưng đó là chất liệu dùng để nâng cao phẩm chất đất trong vườn, dùng nguyên thứ đó cho chậu cây thì sợ rằng quá “nặng”: Với nước tưới mỗi ngày và rễ cây cần mở rộng để lấp đầy lòng chậu, chúng ta cần một thứ đất nhẹ và xốp hơn.




                                               Hoa lá vẫn tươi vui dù bị o ép trong lòng chậu

…. Hay là tự mix
Tuy nhiên, nếu không muốn tiêu pha quá nhiều vào tiền đất, mình có thể tự pha chế potting mix, miễn là đáp ứng 3 yêu cầu: Thứ nhất giúp cho cây bám rễ và mọc lên, thứ hai giữ được độ ẩm và dưỡng chất, thứ ba dễ dàng thoát nước. Chúng ta có thể làm như sau:
-Trước tiên, mua một bao đất vườn (garden soil): Đất vườn đóng bao giá khá rẻ, nhưng không có mầm bệnh hoặc mầm cỏ dại vì đã được khử trùng.
-Mua một bao Compost, thường gọi là phân xanh, hoặc phân hữu cơ (organic), hóa thân của những cọng rau già, vỏ trái, vỏ cây, cỏ khô, lá vàng, bìa cạc tông, giấy, mạt cưa.... tan rã thành đất. Compost tự ủ lấy là tốt nhất, vì chúng ta có thể thâu thập được nhiều thành phần đa tạp từ trong bếp. Nhưng không tự ủ được thì compost ngoài thị trường luôn luôn có sẵn.
-Hòa chung 2 bao garden soil và compost trên đây với nhau,
-Và sau cùng, trộn thêm cát (sand) hoặc sỏi (pebble) để làm tăng độ thoáng và giúp đất dễ thoát nước. Nếu có thể mua được những thứ sau đây cho thêm vào lại còn tốt nữa:
-Spaghnum Peat Moss, trông như rêu khô, vốn là thảo mộc và rêu xanh thâu hoạch từ các vùng đầm lầy, vắt khô rồi ép vào thành “bánh”, có tác dụng giữ nước.
-Perlite, hoặc vermiculite làm cho đất thoáng hơn, và dễ thoát nước hơn. Perlite nguyên thủy là một loại khoáng chất giống như thủy tinh được đốt nóng vỡ ra thành mảnh nhỏ, không chứa nước, giúp cho đất xốp lên.
Hòa trộn các thành phần trên vào với nhau, chúng ta sẽ có một khối đất mềm, rời, nhưng vẫn có thể “nắm” lại với nhau, rất thích hợp cho cây phát triển trong chậu.
Sau cùng, đừng quên bón phân theo định kỳ, vì được tưới thường xuyên nên dưỡng chất trong đất chậu sớm muộn cũng sẽ bị trôi đi, chảy phí ra ngoài, và cần được bù lại bằng phân bón.


                                      Pha chế potting mix là một mẹo vặt ai cũng có thể làm được

Có thể bạn sẽ nghĩ rằng đây là những mẹo vặt được đặt ra để …. làm khó nhau. Bởi vì, ai chẳng từng có vài ba chậu cây quanh nhà, chỉ việc dồn đất vào rồi tưới, nhiều lắm thì cho thêm mấy hòn sỏi, có mấy ai cầu kỳ tìm mua compost, spaghnum peat moss, perlite, vermiculite.... đâu, mà cây vẫn sống năm này qua năm khác!
Thực ra, cây lá là tặng phẩm của thiên nhiên, một thiên nhiên rất hào phóng. Cứ xem những vạt cỏ xanh non đang mơn mởn vươn lên từ mọi ngõ ngách, những cánh hoa rực rỡ từ khe sâu, kẽ đá... có ai săn sóc đâu mà chúng vẫn sống? Nhưng nếu mình bứng lên, đưa vào chậu, thậm chí còn mang vào trong nhà... để độc quyền thưởng thức thì không phải là mình đang “áp bức” chúng quá đáng chăng? Chúng không chết, nhưng đó chỉ là một sự sống èo uột, tồn tại do sự dễ dãi và độ lượng của thiên nhiên mà thôi. Nếu có được một môi trường thích hợp, chắc chắn chúng sẽ rộn ràng và rực rỡ hơn rất nhiều. Một cây cúc vạn thọ (marigold) sống trong chậu nở ra những cánh hoa 6 inches ắt hẳn đã là một thành công, nhưng thực ra chúng còn có thể lớn gấp đôi như vậy nếu được cung cấp một môi trường thích hợp để phát triển.
Xin các bạn hãy thử xem, rồi hoa lá sẽ reo vui và rạng rỡ hơn rất nhiều, dù có bị o ép trong lòng chậu.
Vuhang231@yahoo.com