Việc hậu sự của đời người (kỳ 7)

Những nghi thức tang lễ tại Hoa Kỳ và dịch vụ di quan về Việt Nam

Trong quan niệm truyền thống của người Việt, lễ tang là một nghi lễ lớn, là nghi lễ cuối cùng trong đời một con người, vừa có nhiều nghi thức, vừa để chứng tỏ sự tôn kính và chia tay cuối cùng với người đã khuất của người còn sống. Đối với những gia đình lần đầu tiên có người mất, lúc tang gia bối rối, khi tìm đến sắp đặt an táng tại các nhà quàn, thường thì khi các nhân viên của nhà quàn nói gì, tang chủ nghe vậy, nếu gặp phải nhà quàn không “đàng hoàng,” đưa ra những chi phí dịch vụ quá cao hoặc không cần thiết, nhưng vì quá thương người vừa mới “nằm xuống,” thân nhân đành chấp nhận chi trả cao cho dịch vụ đám tang.
Ông Thiêm Nguyễn, chủ nhân cơ sở hòm bia Tobia chia sẻ, “Bản thân tôi cũng đã từng trải qua nỗi đau mất đi người mẹ thân yêu, và phải trả chi phí cho đám táng quá tốn kém. Nên khi mở ra công ty, tôi luôn muốn giúp đồng hương giảm thiểu những chi phí lễ tang.”

Theo ông Thiêm Nguyễn, “Khi có người thân trong gia đình mất, việc đầu tiên là chúng ta phải báo cho bác sĩ của người thân mình. Trong trường hợp cần điều tra xem xét lại, chúng ta có thể phải thông báo cho cơ quan giảo nghiệm (corona office) nếu người thân chúng ta qua đời tại nhà riêng để được xác nhận là người thân đã thực sự trút hơi thở cuối cùng, giờ giấc và nguyên do gây ra cái chết đó. Khi đã được cơ quan y tế xác nhận, lúc đó chúng ta mới nên tiếp xúc với vị đại diện tôn giáo của gia đình để xin được một giờ giấc cho việc sắp đặt ở nhà thờ (người theo đạo Thiên Chúa) việc làm lễ và tụng kinh (với người theo đạo Phật). Sau đó chúng ta mới tiếp xúc và ký giấy tờ cho một nhà quàn mà chúng ta đã được biết về giá cả, sự phục vụ cũng như sự khang trang sạch sẽ để các nhân viên này đến tận nhà hay nhà thương đưa thi thể của người thân đi.”
“Sau khi các nhân viên nhà quàn đã đến và đưa người thân đi, họ thường liên lạc và cho chúng ta một cái hẹn để chúng ta đến đó làm giấy tờ và thanh toán những chi phí cho việc an táng. Nếu phần mộ của nghĩa trang đã được mua trước và chưa trả hết tiền,thì đây là lúc chúng ta phải trả cho xong số tiền này gồm cả công đào lấp đất, kim tĩnh. Luật tiểu bang California không đòi hỏi chúng ta phải mua kim tĩnh cho việc chôn cất nhưng các nghĩa trang thường đòi chúng ta phải có nhằm mục đích giữ cho đất được chắc, không bị sụp.
“Về những chi phí cho phần vụ tại nhà quàn, ngoài tiền chi phí mà chúng ta phải trả cho các dịch vụ như:Tiền công các nhân viên đến và mang thi thể đi, tiền trả cho phòng lạnh, công tắm rửa, ướp xác, trang điểm, chải tóc, mặc quần áo, nhập quan, tiền trả cho phòng thăm viếng, di quan đến nhà thờ, nhà riêng, hoặc nghĩa trang khác, nhân viên nghi lễ v.v.,chúng ta phải trả cho nhà quàn một số tiền khác để họ trả cho một cơ quan liên hệ hay gọi là 3rd party như: Tiền cơ quan công lực, tiền trả cho các giấy tờ liên hệ như giấy khai tử, giấy phép. Số tiền này được gọi là “ cash advance.” Đôi khi họ còn đòi chúng ta trả cho phần thù lao của tu sĩ được gọi là “clegery honorable” hay ca đoàn. Chúng ta phải nên coi kỹ lại giá thành trong hợp đồng có đúng với điều mình mua hay không. Thông thường các nhà quàn có một giá đặc biệt, được giảm đôi chút nếu chúng ta đặt mua các phần liệt kê cùng một lúc được gọi là “ package.” Còn mua từng phần được gọi là “ itemize.”
Khi mọi điều đã được thỏa thuận, tiền bạc đã được thanh toán, ngày giờ nhập quan, giờ thăm viếng, cầu kinh, ngày, giờ, nơi làm lễ an táng đã được sắp đặt trong chương trình, lúc đó chúng ta nên cho đọc lời cáo phó để báo tin cho hết thảy bạn bè thân hữu họ hàng xa để họ biết được sự ra đi của người thân và tiện cho họ trong việc biết được nơi chốn cũng như giờ giấc thăm viếng. Sau đó, chúng ta mới nên đi lo sắp đặt tiếp những phần phụ thuộc khác như đặt bông hoa, đặt in tờ chương trình tang lễ, sách kinh v.v.. Nếu chúng ta dùng nghĩa trang khác với nơi nhà quàn, chúng ta cũng phải tiếp xúc với đại diện nghĩa trang để thanh toán tất cả số tiền còn lại cho phần mộ, công đào lấp đất.”

                                                                      (Getty Images)

Di quan về Việt Nam

Đây là với trường hợp người quá cố được an táng tại Hoa Kỳ, còn nếu ước nguyện của người quá cố muốn được an táng tại quê nhà ở Việt Nam thì sao? Hầu hết các nhà quàn do người Việt làm chủ hay của người Mỹ làm chủ... đều có dịch vụ chuyển thi hài, tro, cốt từ tất cả các tiểu bang trên nước Mỹ về Việt Nam.
Chị Tố Nga Nguyễn hiện đang là quản lý của bộ phận bán đất nghĩa trang và dịch vụ tang lễ tại công viên tưởng niệm El Camino Memorial Parks & Chapel (5600 Carroll Canyon Rd. San Diego, Ca. 92121) cho biết, “Trước đây khi tôi còn làm tại Melrose Abbey Anaheim, có nhận giúp một vài trường hợp đồng hương Việt Nam đưa thi hài của thân nhân về Việt Nam. Có 2 cách thông dụng mà nhà quàn của nghĩa trang Melrose Abbey Anaheim và với công viên tưởng niệm El Camino Memorial Parks & Chapel mà tôi đang làm hiện nay cũng có hình thức này. Đó là, khi người ta mua trước hậu sự, một là sẽ đem quan tài về Việt Nam, thì chúng tôi sẽ cộng thêm khoản tiền đưa quan tài về Việt Nam bên cạnh dịch vụ nhà quàn thăm viếng tại Hoa Kỳ. Còn nếu gia đình chưa quyết định việc đưa quan tài về Việt Nam, thì khi tang sự đến, gia đình muốn dịch vụ này, sẽ trả thêm tiền.”
Chị Tố Nga giải thích, “Khi chuyển quan tài về Việt Nam, chúng tôi sẽ liên hệ với một số hãng máy bay, hãng nào giá rẻ hơn, giúp tiết kiệm tiền được cho khách hàng, thì chúng tôi sẽ báo cho khách hàng biết. Những máy bay này là loại chở hàng hóa (máy bay cargo) chứ không chở hành khách. Muốn chuyển quan tài về Việt Nam, phải gửi bằng hòm kim loại thường chỉ cần mua loại quan tài làm bằng thiếc (steel) loại thường giá dưới $2,000 mỹ kim, hoặc nếu thân nhân người quá cố muốn mua loại mắc tiền hơn sẽ chọn loại Thép không rỉ (Stainless Steel) có thể từ $3,000 lên đến $9,000 mỹ kim.
“Mà loại quan tài bằng kim loại đắt tiền thì sẽ nặng kg hơn, giá tiền vé máy bay cũng sẽ phải trả thêm phần quá kg này. Ngoài ra bắt buộc phải trả thêm chi phí của air tray để giữ quan tài không bị dịch chuyển khi máy bay lên, xuống. Tôi cũng không rõ vì sao họ bắt buột phải gửi quan tài bằng kim loại chứ không được gửi quan tài gỗ, có thể quan tài bằng gỗ không kín bằng kim loại. Mà giá tiền của hòm kim loại loại thường luôn rẻ tiền hơn hòm gỗ loại thường. Tuy nhiên theo phong tục của Việt Nam, người Việt thường không thích dùng quan tài bằng kim loại, mà luôn chọn quan tài bằng gỗ. Bởi theo giáo lý nhà Phật, khi chúng ta chết đi, thể xác sẽ trở về cát bụi, quan tài bằng gỗ có xu hướng được làm bằng gỗ mềm, thì từ từ rục rủ và phân hủy vào trong lòng đất, còn quan tài bằng kim loại thường có khả năng chống mài mòn theo thời gian.”
Chị Tố Nga cho biết giá tiền dịch vụ chuyển quan tài về Việt Nam mà chị từng thực hiện cho thân chủ chương trình trọn gói cách nay 3 năm không có thăm viếng, là khoảng $6,500 đến $7,000. Khi chọn dịch vụ này, người thân được đến nhìn mặt người mất lần cuối cùng khoảng 45 phút, được phép mời thầy tụng kinh, nhưng chỉ có người thân thuộc mới được đến nhìn người quá cố. Còn nếu có tổ chức thăm viếng 2 ngày trước khi di quan về Việt Nam thì giá tiền lên khoảng 10 mấy ngàn. Đó là với giá dịch vụ của cách nay 3 năm, còn nếu với giá thời điểm hiện nay, thì sẽ mắc hơn, vì mọi chi phí đều tăng.
Chị nói, “Chúng tôi sẽ lo từ A đến Z mọi giấy tờ, nhưng nếu thân nhân tại Việt Nam vào để nhận quan tài tại phi trường thì giá sẽ rẻ hơn là người của chúng tôi giao quan tài đến tận nơi mà thân chủ yêu cầu. Thường khi đưa thi hài về khoảng 2 ngày là đến. Nhưng mọi thủ tục giấy tờ tại hai bên: Mỹ và Việt Nam thì khoảng 2 tuần, nếu rơi vào dịp lễ thì sẽ lâu hơn.
Chị Tố Nga đề nghị, “Nếu quý vị nào dự tính việc sẽ gửi cha mẹ, ông bà mình về Việt Nam an táng, thì hãy mua trước chương trình này, mặc dù chương trình này chúng tôi chỉ bán trước dịch vụ chuẩn bị hậu sự, quan tài, các loại giấy tờ, riêng vé máy bay thì đến khi dùng đến mới tính thời giá hiện tại. Nhưng chúng ta mua trước, sẽ khóa giá ngay thời điểm hôm nay, đến mấy chục năm sau mới dùng đến thì mình được sử dụng dịch vụ nhưng giá của lúc mình mua sẽ rẻ hơn hiện tại. Chúng ta mua trước còn được giảm giá nếu trong những dịp giảm giá mà công ty đưa ra trong năm, được trả góp không tiền lời.”
Anh Sean Hadad (phó quản lý ở bộ phận giúp các gia đình có thân nhân qua đời tại nhà quàn Peek Funeral Home) cho rằng giá tiền của việc di quan quan tài về Việt Nam sẽ có sự chênh lệch vé máy bay theo từng mùa trong năm, có mùa thì giá rẻ, có mùa như dịp hè thì giá sẽ cao hơn. Anh cho biết giá tiền của dịch vụ này có kèm theo lễ thăm viếng khoảng 13 ngàn mỹ kim.
Anh Sean Hadad cho biết công ty SCI (Services Corporation International) Dignity, chuyên về công viên tưởng niệm lớn nhất nước Mỹ và cả quốc tế (mà nhà quàn Peek Funeral Home là nhà quàn thuộc công ty này) có dịch vụ mang tên gọi là Travel relocation and Protection plan. Giá của dịch vụ này chỉ cần mua trước là $449, dành cho những ai thường hay di chuyển xa khỏi nhà từ 75 miles trở lên (sang tiểu bang khác, sang nước khác), chẳng may bị chết tại nơi xa, nhờ mua trước dịch vụ này, sẽ được đưa thi hài về lại Mỹ tại nhà quàn của công ty, gần nơi người quá cố đang sống để làm các dịch vụ lễ tang. Hiện trong tháng này đang có khuyến mãi chỉ cần mua một dịch vụ trọn gói tang lễ, sẽ được tặng miễn phí dịch vụ này. Ví dụ người được mua dịch vụ tang lễ là người ông trong gia đình, mà ông không đi đâu, thì dịch vụ này được chuyển sang cho một người thân trong gia đình thường di chuyển nhiều nơi. Dịch vụ này có thể áp dụng tại Việt Nam và nhiều quốc gia trên thế giới, chỉ trừ những quốc gia đang có chiến tranh như Iraq thì không được áp dụng.
Anh Sean Hadad nói, “Với những ai thường hay di chuyển nhiều nơi, hoặc về làm ăn tại Việt Nam, mà muốn an nghỉ tại Hoa Kỳ, thì nên mua trước dịch vụ này, bởi rất tiện lợi cho gia đình khi chẳng may mình qua đời tại nơi xa xôi, công ty sẽ lo hết mọi thủ tục giấy tờ và di chuyển thi hài về lại nơi mình đang sống tại đây.”
Khi phóng viên nhật báo Viễn Đông hỏi về việc di quan về Việt Nam bắt buột phải dùng quan tài bằng kim loại, với nhiều người Việt thường rất kiêng kỵ sử dụng quan tài này, thì ông Thiêm Nguyễn cho biết công ty ông thường đảm nhận công việc di quan về Việt Nam cho đồng hương, vẫn có thể dùng được quan tài bằng gỗ, chứ không nhất thiết phải dùng quan tài bằng kim loại.
Ông Thiêm Nguyễn giải thích, “Sở dĩ máy bay bắt buộc dùng quan tài thép là vì nó kín hơn quan tài gỗ và không thoát hơi ra bên ngoài được. Mặc dù khi chuyển về Việt Nam, việc bắt buột phải làm là có ướp xác, nhưng vẫn phải dùng quan tài thật kín để tránh việc thoát hơi ra bên ngoài. Khi đưa về bằng quan tài gỗ không cần phải gỗ mắc tiền, nhưng phải tốn thêm chi phí để chúng wrap quan tài lại, Giá của dịch vụ wrap này khoảng 400 đến 500 mỹ kim. Chúng tôi wrap lại quan tài bằng miếng metal, giống như miếng giấy bạc bọc đồ ăn để nướng trng nhà bếp, nhưng loại dùng bọc quan tài dày hơn và cứng hơn, không xé ra dễ dàng như miếng giấy bạc dùng trong bếp. Khi làm thêm dịch vụ này, quan tài sẽ nặng thêm vài chục kg, nhưng nhiều gia đình vẫn chấp nhận.”
Còn về giá của dịch vụ di quan về Việt Nam có tổ chức lễ thăm viếng 2- 3 ngày tại nhà quàn do công ty ông thực hiện trọn gói từ A đến Z, thì “Giá đem về Việt Nam tại Sài Gòn đến tận nơi của thân nhân tại Việt Nam, nếu chuyến bay đến ban đêm người của chúng tôi tại Việt Nam sẽ nhận quan tài và giao đến tận nơi của thân nhân ở Việt Nam luôn, giá là khoảng 9 ngàn rưởi mỹ kim. Còn nếu đưa về tận nơi ở những tỉnh thành xa xôi, miền Trung... có thể chi phí thêm khoảng một ngàn mỹ kim nữa. Còn nếu thân nhân tại Việt Nam lo hết giấy tờ bên Việt Nam, bên chúng tôi chỉ lo giấy tờ bên này và người nhà bên Việt Nam đến phi trường nhận quan tài thì giá sẽ rẻ hơn khoảng 1000 mỹ kim. Thường thì trên dưới 5 ngày, chúng tôi sẽ hoàn tất việc di quan về đến Việt Nam.”
Được biết muốn đưa thi hài về Việt Nam chôn, theo quy định của của chính phủ tại Việt Nam không đưa về Việt Nam thi hài của người chết do mắc bệnh truyền nhiễm.
Ông Thiêm Nguyễn nói suốt 17 năm mở công ty đến nay, những trường hợp mà chúng tôi nhận di quan về Việt Nam không nhiều, chỉ khoảng 4 đến 5 phần trăm mà thôi. Vì tại Việt Nam thường đất chôn người mất hay bị quy hoạch của chính quyền, hay bị cải táng, việc luôn động mồ động mả không tốt chút nào. Trừ khi gia đình đó có đất riêng của dòng họ ở vùng quê thì mới di quan về theo lời trăn trối của người mất muốn nằm bên cạnh ông bà dòng tộc.... Tôi thấy bên này đất nghĩa trang còn đẹp hơn, mà giá tại một số nơi cũng không quá mắc, chỉ cần khoảng 4 ngàn đến 5 ngàn tiền đất, đào đất, mộ bia là có thể mua được rồi. Tôi nghe nói ở Việt Nam có những chỗ quy hoạch giống bên này, giá cũng không rẻ đâu khoảng từ 5 ngàn đến 6000 một miếng đất. Với lại nhiều khi con cái sống hết bên này sẽ thấy lôi thôi chuyện đưa thi hài ba má về an nghỉ tại Việt Nam, vì các con không có điều kiện săn sóc mộ phần thường xuyên.
(còn tiếp)