Rebuild đầu máy: Những con đường phải chọn lựa

Xuyên qua thời gian, bạc đạn trong crankshaft và tay quay mòn dần, tạo ra khe hở, dẫn đến tình trạng rỉ nhớt                                                                        hoặc giảm áp suất.

Khi một đầu máy phục vụ đã lâu, đã ghi được những con số rất lớn trên đồng hồ cây số, nó bắt đầu tỏ ra dấu hiệu hao mòn, như chảy nhớt, khục khặc, gõ phèng la…. Ấy là vì các bộ phận bên trong đã rã rệu, đòi hỏi được thay thế. Nhưng thay thế cái gì là còn tùy theo tình trạng của xe, và tùy theo hoàn cảnh của chủ xe, có người muốn bán xe vào nghĩa địa rồi mua xe khác, có người chưa muốn chia tay nên quyết định làm một cuộc “đại tu,” người khác lại chỉ muốn hư đâu sửa đấy…. Sau khi đã suy nghĩ kỹ càng mọi yếu tố, giả sử bạn đi đến quyết định: Làm lại đầu máy! Dù ở mức độ nào, công việc cũng khá khó khăn, đòi hỏi nhiều thời gian, dụng cụ chuyên môn, và tay nghề xứng hợp. Những gì được bàn luận ở đây chỉ là để đọc cho biết, không nhằm mục đích khuyên bạn “tự tay làm lấy”. Tuy nhiên, đây là những điều cần thiết bởi vì, rốt cuộc chính bạn mới là người quyết định làm đến mức độ nào và tại sao mình lại quyết định như thế.
Giai đoạn đầu tiên trong việc rebuild là xác định đúng tên đầu máy. Vì xe hơi là một sản phẩm được cải tiến liên tục mỗi năm, có khi mỗi nửa năm, chúng ta cần biết rõ tên của nó để tìm ra những bộ phận thay thế thích hợp. Tên của một đầu máy bao gồm ít nhất những điểm sau: Đời xe (năm bao nhiêu), hiệu xe (make), kiểu xe (model), số sườn xe (VIN).


Một trường hợp piston mòn, khuyết hoặc vòng uốn rings mòn, hở, cần được thay thế trong khi rebuild đầu máy

Hai đường phải chọn

Rebuild một đầu máy, bạn phải cân nhắc để lựa chọn một trong hai đường:
- Hư đâu sửa đó, tức là chỉ thay những thành phần nào hư hại nhiều, miễn cho chiếc xe nổ máy lại được mà thôi, còn các phần khác vẫn để lại như cũ. Đường lối này gọi là “piecemeal.” Đa số đều chọn cách này, với lý do chủ yếu là để đỡ tốn kém, hơn nữa cái xe đã quá cũ, không đáng ngốn quá nhiều tiền của mình. Kết quả là chủ xe chỉ chọn làm những gì bất đắc dĩ, những phần còn lại để dành cho người chủ sau, có thể là chủ nghĩa địa. Với đường hướng này, chúng ta có thể bỏ qua những việc của thợ “machinist” (thợ chế tạo hoặc chế phục máy và các bộ phận máy), mà chủ yếu chỉ lo thay thế những bộ phận căn bản như bearings (bạc đạn), rings, pistons và valves, vốn là công việc của “mechanic” mà thôi. Một lần nữa, xin lưu ý sự khác biệt giữa công tác Machinist và Mechanic.
- Hoặc, chúng ta có thể theo con đường thứ hai, là “đại tu” (overhaul), làm lại toàn bộ máy móc. Chọn con đường này rõ ràng là tốn kém hơn, nhưng nếu tìm được thợ có tay nghề xứng hợp thì kết quả có thể lâu dài. Theo hướng đại tu, các bộ phận thay thế ít nhất phải bao gồm: Rings, pistons, bearings, oil pump, valve guides, exhaust valves, valve springs, timing chain (hoặc belt)…. Đồng thời, phải thực hiện các công tác chế phục (machinist) các bộ phận như crankshaft, cylinders, valves, seats, cylinder cylinder head(s), overhead cam head và main bores trong lốc máy. Làm như vậy, chúng ta hy vọng sẽ có một đầu máy được phục hồi “như-mới.”



               Piston nối kết với crankshaft qua tay quay (rod) chuyển động nhuần nhuyễn nhờ hệ thống bạc đạn

Câu hỏi chính được đặt ra là, bạn muốn tiêu tiền đến mức nào? Vấn đề trước mắt có thể chỉ là “valve job,” nhưng gỡ máy ra mới nhận thấy các cylinders cũng mòn cả rồi. Vậy nếu mình chỉ làm lại “valve” thì kết quả sẽ có được như sau: Sức nén trong xi lanh tăng lên, nhưng cùng lúc hiện tượng rỉ nhớt (blowby) vào trục xoay (crankcase) lại nhiều hơn nếu xi lanh và các vòng cuốn (rings) quanh piston đã mòn, và lộ ra kẽ hở.
Điều quan trọng ở đây là, người thợ máy, giống như một bác sĩ, phải tìm ra được vấn đề nằm ở đâu, và nó có liên quan với những bộ phận nào khác nữa để có sự sửa chữa thích hợp. Công việc quả là phức tạp, đòi hỏi kinh nghiệm, óc phán đoán cũng như dụng cụ chẩn đoán chính xác. Chúng ta vừa mới ví họ như những người bác sĩ, mặc dầu nhìn vẻ bề ngoài lem luốc vất vả, chúng ta khó có thể so sánh họ với những vị bác sĩ trong đồng phục trắng toát, cao sang…. Nhưng ngay cả bác sĩ cũng có người giỏi người dở, thì chúng ta không thể nghĩ rằng thợ máy nào cũng giỏi.
Làm sao tìm được thợ giỏi? Quan trọng chả khác gì tìm mặt gửi vàng. Thật khó mà biết được! Trừ khi mình được giới thiệu bởi những người khách hàng đã từng có kinh nghiệm với một trung tâm sửa chữa nào đó. Ngoài ra, một chút kiến thức về những việc cần làm chắc chắn sẽ rất ích lợi giúp chúng ta hiểu được tầm mức giá trị của nhà chuyên môn. Lần sau, chúng ta sẽ đề cập một vài công việc cụ thể trong công trình này.

haosmith@yahoo.com
Muốn giữ xe ở tình trạng hoàn hảo nhất, xin xem Cẩm Nang Bảo Trì Tập I, II, và III do Phạm Đình và Hao Smith phát hành, mỗi tập $6.00+$2.00 cước phí. Money Back Guarantee 3 tháng. Gửi cheque cho Phạm Đình, 9800 Bolsa Ave # 86, Westminster, CA 92683. Tel: 714 317 0625. Cho biết điện thoại và email, nếu có. Có thể hỏi tại nhà sách Tú Quỳnh 714-531-4284; hoặc Tự Lực 714-531-5290.