Săn sóc vườn: Khi nào thử đất, khi nào bón phân?

Bài VŨ HẰNG

Các chuyên viên trong ngành trồng trọt đã bỏ công nghiên cứu để truyền lại nhiều điều hay, mà những điều hay nhất theo Hằng nghĩ, là bón phân và thử đất. Làm vườn mà không biết dùng phân thì thâu hoạch không thể dồi dào. Dùng phân mà không biết đất vườn tốt xấu ra sao thì gia giảm thế nào? Hai công việc này phải song hành với nhau, không thể có cái nọ mà thiếu cái kia.


Thử đất vào cuối mùa thu hoạch để xem phẩm chất đất còn lại thế nào?

Thử đất

Thử đất là việc đầu tiên chúng ta cần làm mỗi khi bắt đầu gây dựng một khu vườn, hoặc ra tay trồng lứa rau đầu tiên trên một khu đất mới. Thử đất là tìm hiểu độ chua pH, tìm hiểu dưỡng chất NPK… có sẵn trong đất ở mức nào.

Nếu đó là khu vườn mình đã canh tác lâu năm, bạn nên thử đất sau mỗi mùa thâu hoạch, để xem tình trạng đất như thế nào trước khi bắt đầu vào một thứ hoa màu mới. 

Áp dụng cụ thể, chúng ta thường bắt đầu vườn rau vào mùa xuân, canh tác đến cuối hè, mùa thu trồng thêm một thứ hoa màu chịu lạnh, mùa đông thì đất được nghỉ ngơi. Vậy, Hằng xin đề nghị lịch làm việc như thế này: 

- Cuối đông: Thử đất vào tháng cuối mùa đông, để kịp thời bón phân chuẩn bị trồng trọt vào mùa xuân. 
- Cuối hè: Thử đất vào cuối hè sau khi thâu hoạch lứa rau cuối cùng, để chuẩn bị trồng một thứ hoa màu khác thích hợp với mùa thu. Ít ai ngờ rằng nhiều thứ rau thích hợp với mùa thu cũng có thể sống và phát triển qua mùa đông. Chúng ta thường nghĩ về mùa đông qua hình ảnh thê lương, tiêu điều. 

Thực tế là vậy: Đố ai tìm được một khu vườn rau xanh tươi tốt vào lúc này? Nhưng đó là vì mắt mình mờ, thấy một mà chưa thấy hai, nên mới bỏ không đất vườn cho giá lạnh, chứ Trời Đất thì luôn có "trò chơi" cho dân yêu vườn, ngay cả trong mùa đông. Nhưng chuyện này để nói sau nhé. 

- Thử đất bất cứ khi nào cần thiết: Bạn có thể thử đất mỗi khi thấy có gì bất thường, không như ý trong vườn rau. Chẳng hạn, cây chỉ có lá vàng vọt thưa thớt, hoặc nhiều lá ít quả… mà bạn không thể hiểu tại sao.
Với những phương pháp thử đất đơn giản, nhẹ tiền, như được mô tả trong các bài trước, chúng ta có thể tìm hiểu ra căn nguyên một cách dễ dàng: Thử đất xuân hạ thu đông hoặc bất cứ khi nào cần thiết, để có thể tiến sang bước tiếp theo là bón phân.


Một bao phân nhả dưỡng chất nhanh, đáp ứng ngay nhu cầu của cây.

Bón phân

Phân bón trên thị trường, chứa trong những bao túi gọn gàng, lại thêm hình ảnh hoa đẹp, trái ngon, rau xanh, củ tốt… minh họa ngoài bao bì, khiến dân yêu vườn nhìn vào không khỏi … nuốt nước miếng! Nhưng lại sợ không dám dùng, đành chịu cảnh "cám treo heo nhịn đói." Chịu không nổi thì … dùng đại, cầu âu, được chăng hay chớ, hoặc nghe mách nước từ bà hàng xóm, chứ it khi bản thân mình biết rằng tại sao. 
Chỉ qua việc thử đất chúng ta mới thực sự tận dụng được công dụng của phân bón, và ý nghĩa của những con số ghi trên bao bì. Thử đất rồi đương nhiên sẽ biết cách bón phân, và đáp ứng yêu cầu của đất. 
Về thời gian bón phân, chúng ta cần biết có hai loại phân như sau: 


"Slow release" là loại phân nhả dưỡng chất từ từ.

- Dùng phân "slow-release" (phóng xuất chậm) khi bạn đang chuẩn bị đất vào cuối đông: Dưỡng chất trong phân "slow-release" được nhả ra từ từ trong khoảng 1 hoặc 2 tháng, để khi vào xuân, bạn đã có sẵn một khu vườn đất tốt để đón cây trồng xuống. Loại này chỉ nên bón 1 năm một lần.


Một loại phân "phóng xuất chậm."

- Dùng phân "quick-release" (phóng xuất nhanh) khi cây đã trồng xuống đất, cần ngay dưỡng chất để phát triển. Loại phân này, bạn có thể bón mỗi tháng một lần theo nhu cầu của cây.

Nói chung là như vậy. Trên nền tảng tổng quát này, chúng ta sẽ gia giảm theo nhu cầu của từng loại cây trong vườn.
Vuhang231@yahoo.com