Santa Ana bị tố cáo gia hạn hợp đồng hốt rác hơn 20 năm mà không có đấu thầu

Các nghị viên Thành Phố Santa Ana theo kim đồng hồ là từ hàng trên là Vicente Sarmiento, Thị Trưởng Miguel Pulido, Sal Tinajero, Juan Villegas, David Benavides, bà Michele Martinez, và Jose Solorio. (Voice of OC)

QUẬN CAM – Một lần nữa báo mạng Voice of OC chuyên về chính trị tại Quận Cam đã khui ra một vụ đáng nghi ngờ về tài chánh, và vụ này liên quan đến chính quyền Santa Ana. Bài báo đăng ngày thứ Ba, 19 tháng Hai, cho biết một công ty hốt rác đã được gia hạn hợp đồng trong hai thập niên mà không có đấu thầu để tìm một công ty có thể cung cấp dịch vụ rẻ hơn. Số tiền phụ thu lấy từ người dân qua dịch vụ rác đã lên tới mấy triệu Mỹ kim, được chuyển vào ngân quỹ chung, và có thể vi phạm luật tiểu bang vì đó là hình thức tăng thuế mà không cần lá phiếu chấp thuận của người dân.

Bài báo cho biết các nghị viên của Hội Đồng Thành Phố Santa Ana đã giữ hợp đồng với công ty hốt rác Waste Management, Inc. từ năm 1993, ban đầu được ấn định hết hạn vào năm 1998, nhưng rồi được tiếp tục ký lại trong những năm sau mà không có ai thắc mắc, và hợp đồng mới nhất sẽ hết hạn trong năm 2020.

Một nữ nghị viên đã lên tiếng về vụ này với báo Voice of OC. Bà Michele Martinez cũng là nữ nghị viên duy nhất trong hội đồng gồm bảy người kể cả ông thị trưởng. Bà cho biết thành phố này đã tính lệ phí phụ trội đối với người dân bên trên tiền thu gom rác lên tới hàng triệu Mỹ kim mỗi năm, và chuyển số tiền đó vào ngân quỹ chung của thành phố, để trả tiền cho cảnh sát và các dịch vụ khác. Sự chuyển tiền như vậy bị California xem là bất hợp pháp.

Bà Nghị Viên Martinez nói với Voice of OC, “Đó là lối làm ăn theo kiểu Ponzi. Chúng ta chuyển tiền từ một ngân quỹ để dùng cho các dịch vụ ngân quỹ tổng quát, mà không cho người dân được biết để bỏ phiếu cho việc chuyển tiền này. Đó là bất hợp pháp, là tội phạm, là sai trái.”

Thị Trưởng Miguel Pulido là thành viên duy nhất của hội đồng thành phố từng phục vụ từ khi hợp đồng rác được ký cách đây một phần tư thế kỷ. Ông đã từ chối cho ý kiến với báo Voice of OC.

Các vấn đề về việc gia hạn không đấu thầu và việc chuyển tiền đều nằm trong trong số những vấn đề mà hội đồng đã thảo luận và bỏ phiếu vào ngày 5 tháng 12 vừa qua, và hội đồng đã ký gia hạn hợp đồng với Waste Management thêm hai năm, cho tới giữa năm 2020.

Lần cuối cùng hợp đồng này được đưa ra đấu thầu cạnh tranh là vào năm 1993, và hợp đồng đã được dự trù hết hạn 5 năm sau đó, là trong năm 1998, khi thành phố có thể mời các công ty  khác tham gia đấu thầu.
Nhưng thay vì đưa hợp đồng ra để đấu thầu, các thành viên hội đồng thành phố đã tiếp tục triển hạn đến mức mà hợp đồng 5 năm nguyên thủy lúc này trở thành một hợp đồng kéo dài 27 năm.

Một tiến trình đấu thầu cạnh tranh mới được dự trù hoàn thành trong tháng tới. Cuộc đấu thầu này sẽ chọn một công ty có thể cung cấp dịch vụ từ trong tháng Bảy 2020, với hợp đồng trị giá khoảng $1 tỷ Mỹ kim.
Nghị Viên Martinez nói rằng bà đâm ra nghi ngờ cách đây mấy năm, khi sắp tới ngày hết hạn hồi đó của hợp đồng, nhưng các viên chức lại không đưa hợp đồng ra để đấu thầu.

Sau đó, theo bà Martinez nói, bà mới biết rằng thành phố đã tính tiền phụ thu trên hóa đơn tiền rác mà người dân phải trả, và chuyển số tiền đó vào ngân quỹ tổng quát của thành phố, trả tiền cho cảnh sát và các dịch vụ khác, và việc phụ thu như thế là có thể vi phạm luật pháp tiểu bang.

Theo các bản phúc trình của thành phố, trong trường hợp của Santa Ana, lệ phí và phụ phí bắt đầu ở mức khá thấp, khoảng 5 phần trăm trên các hóa đơn tính tiền rác vào giữa thập niên 1990. Nhưng qua nhiều năm, thành phố nâng mức phụ thu mà bây giờ lên tới 26 phần trăm.

Theo các viên chức của thành phố cho hay, sau đó thành phố lấy hơn $6 triệu trong số tiền thu được từ việc gom rác để chuyển vào ngân quỹ tổng quát của thành phố mỗi năm. Sự chuyển tiền như vậy đưa đến động lực để trì hoãn việc đấu thầu hợp đồng, vì nếu thay công ty thì thành phố phải điều chỉnh việc tính tiền quá mức bằng cách làm lại cuộc phân tích về lệ phí rác, theo nhận xét của bà Martinez.

Dự luật 218 của California được các cử tri thông qua trong năm 1996 đã nhằm ngăn chặn các thành phố dùng những mức tăng lệ phí như là một khe hỡ để tăng mức thuế đánh vào các cư dân mà không cần lá phiếu của các cử tri.

Luật này đòi phải có sự chấp thuận của các cử tri để tăng những mức lệ phí được tính, trên dịch vụ rác, nước, và cống. Luật cũng cấm các thành phố dùng những khoản thu nhập từ các dịch vụ để trả tiền cho “các dịch vụ tổng quát” như cảnh sát và cứu hỏa.