Tại sao Boris Nemtsov bị ám sát?

MOSCOW, Nga - Các nhà lãnh đạo thế giới đã cùng nhau lên án vụ sát hại ông Boris Nemtsov trong ngày thứ Bảy. Trong khi đó, các điều tra viên Nga vẫn đang xem xét từng động lực có thể gây ra vụ ám sát xảy ra vào đêm thứ Sáu, ngoài chuyện ông Nemtsov quyết liệt chống đối Tổng Thống Vladimir Putin.
Có một danh sách dài, liệt kê những người chỉ trích Điện Kremlin đã bị bắn chết, bị đầu độc, hoặc bị khử trừ bằng những cách khác, trong 15 năm từ khi ông Putin lên nắm quyền. Mặc dù có danh sách ấy, nhưng Ủy Ban Điều Tra hoàn toàn không đề cập đến các hoạt động tranh đấu chính trị của cựu phó thủ tướng Nemtsov, hoặc những lời công kích kịch liệt của ông chống lại Tổng Thống Putin, như một động lực có thể thúc đẩy vụ sát hại này.
Ủy Ban Điều Tra là cơ quan nhà nước Nga đặc trách việc điều tra những vụ tội phạm đặc biệt nghiêm trọng. Trong một văn bản, ủy ban này cho biết rằng họ đang tập trung vào một số yếu tố chính, nêu ra ba kịch bản:
1. Vụ giết người này đã được thực hiện “như là một sự khiêu khích để gây bất ổn tình hình chính trị trong nước.” Trong trường hợp đó, “ông Nemtsov có thể đã trở thành một loại nạn nhân hy sinh cho những người không loại trừ bất cứ phương pháp nào cả, miễn sao đạt được mục tiêu chính trị của họ.”
2. Vụ sát hại này là có liên quan đến Hồi Giáo cực đoan. Giả thuyết này đang được xem xét, theo ủy ban cho biết. Lý do là vì các nhà điều tra “đã có bằng chứng cho thấy ông Nemtsov đã nhận được những lời đe dọa, liên quan đến lập trường của ông về vụ bắn các nhà báo ở tòa soạn của tạp chí Charlie Hebdo.”
3. “Những biến cố nội bộ của Ukraine” đã dẫn đến vụ ám sát. Ủy ban nói thêm, “Trong cả hai bên xung đột, có những người rất cực đoan. Họ không lệ thuộc vào bất kỳ thẩm quyền nào. Đó không phải là điều bí mật.”
Những hoạt động kinh doanh của ông Nemtsov, một mối thù cá nhân chống lại ông, hoặc một cuộc tranh chấp trong nước, cũng đều không thể bị loại trừ, theo các nhà điều tra cho biết. Họ không đề cập đến sự phản đối quyết liệt và thẳng thừng của chính khách này, đối với chế độ cầm quyền của ông Putin. Nemtsov thường xuyên mô tả chính quyền của ông Putin là tham nhũng, độc ác và đầy thù hận.
Ông Ramzan Kadyrov là nhà lãnh đạo của Chechnya, và là người một hết sức trung thành với ông Putin. Ông Kadyrov đã lên tiếng đúng lúc vào hôm thứ Bảy. Ông viết trên trương mục Instagram của mình rằng “chỉ có những lực lượng nào quan tâm đến việc làm tăng tình hình căng thẳng mới có thể đã thực hiện một bước gian manh như vậy.”
Ông nói, “Không nghi ngờ gì nữa, chắc chắn rằng vụ giết chết ông Nemtsov đã được tổ chức bởi các cơ quan đặc biệt của Tây Phương. Mục đích là để kích động một cuộc xung đột nội bộ ở Nga, bằng bất kỳ phương tiện có thể có. Đó là lề lối của họ.”
Nhật báo Izvestiya, cơ quan ngôn luận của Điện Kremlin, đã đề nghị một giả thuyết khác cho vụ sát hại: một cuộc xung đột về người bạn tình của Nemtsov là cô Anna Duritskaya, 23 tuổi.
Hôm thứ Bảy, ông Putin đã gởi điện tín cho mẹ của ông Nemtsov. Trong bức điện tín, ông bày tỏ lời phân ưu của mình, và hứa hẹn sẽ “làm tất cả để bảo đảm sẽ trừng trị thích đáng các thủ phạm của vụ tội ác ghê tởm vô nguyên tắc này, và những người đứng đằng sau nhóm đó.
Ngay cả các đồng minh của ông Nemtsov có lẽ đều không nghi ngờ rằng một mệnh lệnh trực tiếp đã được đưa ra từ điện Kremlin nhằm trừ khử ông Nemtsov. Trong thực tế, không có ai sẽ mong đợi một cuộc điều tra minh bạch.
Thế nhưng những người bạn của chính trị gia đối lập này sẽ nổi giận nếu không ai quan tâm đến bầu không khí đe dọa do ông Putin tạo ra trên đất nước Nga.
Những người đối lập này tin rằng tổng thống đã đầu độc thêm cho bầu không khí của một cuộc tranh luận nóng bỏng trong công chúng bằng sự việc ngầm ủng hộ sự trừ khử và sát hại những ai có tiếng nói chống chính quyền.
Những lời chỉ trích đã trở nên phổ biến hơn trong mấy tháng qua, trên các báo chí truyền thông cũng như tại các sự kiện của các nhóm bênh vực chính phủ Nga, nhắm vào những ai ủng hộ Ukraine và Tây Phương. Phía thân Putin và Kremlin cho rằng những thành phần đối lập này, như ông Nemtsov, đang gây hại cho quê cha đất tổ của người Nga.
Ông Kseniya Sobchak, một xướng ngôn viên truyền hình, viết như sau trên một trang blog: “Không có việc ông Putin ra lệnh ám sát. Nhưng có một ông Putin đã chế ra một Kẻ Diệt Trừ và rồi không thể kiểm soát được Kẻ Diệt Trừ này.”