Tại sao chính phủ Mễ giao trùm El Chapo cho Mỹ?

TIJUANA - Trùm ma túy khét tiếng Joaquin “El Chapo” Guzman Loera xuất hiện trước một thẩm phán liên bang vào ngày thứ Sáu vừa qua, cùng ngày ông Donald Trump tuyên thệ nhậm chức tổng thống thứ 45 của Hoa Kỳ.

Trước đó một ngày, Guzmán bị dẫn độ “để chịu những cáo buộc hình sự, liên quan tới việc ông cầm đầu băng đảng tội phạm có tổ chức ở Mễ Tây Cơ, được gọi là Sinaloa Cartel,” theo Bộ Tư Pháp Hoa Kỳ loan báo. Ông bị truy tố cáo trạng riêng rẽ tại Hoa Kỳ, trong nhiều thẩm quyền tư pháp khác nhau. Trong số đó, có New York, San Diego, và Miami.

Cơ Quan Liên Bang Thực Thi Công Lực Chống Ma Túy đã bàn giao ông trùm này ở Ciudad Juarez, bên kia biên giới từ El Paso, Texas.

Guzmán bị tố cáo buôn lậu ma túy, rửa tiền, và giết người. Ông đã cạn hết mọi cách kháng cáo chống lại việc dẫn độ ở Mễ Tây Cơ. Nhưng các luật sư của ông than phiền rằng họ không được thông báo về việc dẫn độ sắp xảy ra, và hoàn toàn bất ngờ. Trong một cuộc phỏng vấn với ký giả truyền hình Carlos Loret de Mola, ông José Rodríguez Refugio, một luật sư của Chapo, nói rằng thời điểm của việc dẫn độ là “hoàn toàn có tính cách chính trị.”

Alejandro Hope, phân tích gia an ninh nổi tiếng của Mễ Tây Cơ, gọi việc dẫn độ là “hồi kết thúc của một thời đại.” Ông nói ông tin rằng thời điểm của việc chuyển giao, tức là vào đêm trước ngày ông Trump nhậm chức, có chủ đích là “không cho ông Trump một chiến thắng sớm với việc dẫn độ Chapo.”
Nhiều hãng thông tấn quốc tế suy đoán rằng việc dẫn độ này là một cử chỉ thiện chí đối với chính phủ mãn nhiệm của ông Obama. Những người khác phỏng đoán rằng việc dẫn độ là để hòa giải với Tổng Thống Donald Trump. Việc ông đắc cử đã gây thiệt hại cho đồng peso của Mễ Tây Cơ, và gây ra nhiều bất ổn cho nền kinh tế Mễ Tây Cơ.

Trong tháng Giêng năm ngoái, Jesus Murillo Karam, hồi ấy là bộ trưởng tư pháp của Mễ Tây Cơ, nói rằng trùm ma túy này sẽ không bao giờ đặt chân lên đất Mỹ. Lúc đó ông Karam nói, “El Chapo phải ở lại Mễ Tây Cơ, để thi hành cho xong bản án của ông. Sau đó tôi sẽ dẫn độ ông, trong khoảng 300 hoặc 400 năm. Đó sẽ là một thời gian lâu.”

Hầu hết mọi người đều mừng việc dẫn độ, coi đó là tin vui, vì Mễ Tây Cơ đã ba lần tỉ ra không có khả năng ngăn chặn tay trùm băng đảng này. Ông trở nên nổi tiếng trong vụ đào tẩu tinh vi thoát khỏi nhà tù liên bang.

Cách đúng 16 năm trước khi bị dẫn độ, vào ngày 19 tháng Giêng năm 2001, Guzmán vượt ngục lần đầu tiên, thoát ra khỏi nhà tù Puente Grande ở Jalisco, bằng cách nấp trong trong một chiếc xe đẩy đựng đồ giặt

Ông đã bị kết án tù giam hai chục năm trong nhà tù Mễ Tây Cơ, sau bị bắt ở Guatemala vào năm 1993. Vụ bắt giữ xảy ra cách chỉ mấy tuần sau khi ông nổi tiếng với việc thoát được một mưu toan ám sát thất bại bởi băng đảng Arellano Felix ở Tijuana. Vụ này làm cho Hồng Y Công Giáo Juan Jesús Posadas Ocampo thiệt mạng tại phi trường Guadalajara, trong một vụ có lẽ là giết lầm người.

Sau chuyến vượt ngục đầu tiên, Guzmán đã trở thành người bị truy nã ráo riết nhất ở Mễ Tây Cơ, cũng như trở thành một trong những kẻ tội phạm bị truy lùng nhiều nhất tại Hoa Kỳ

Trong năm 2004, Cơ Quan Thực Thi Công Lực Chống Ma Túy loan báo một phần thưởng $5 triệu, cho ai cung cấp thông tin dẫn đến việc bắt giữ El Chapo.

Sau một cuộc săn lùng dữ dội, El Chapo bị bắt một lần nữa ở Mazatlan trong năm 2014. Nhưng sang năm sau, Guzmán trốn thoát một lần nữa khỏi nhà tù an ninh tối đa Altiplano ở tiểu bang Mễ Tây Cơ.
Ông đã bị bắt có thể là lần cuối cùng ở Los Mochis, trong tiểu bang quê nhà của ông ở Sinaloa, chỉ cách mấy tháng sau khi làm cho chính phủ Mễ Tây Cơ lúng túng một lần nữa, bằng cách gặp Sean Penn và Kate del Castillo, nữ diễn viên phim truyện ma túy, khi ông đang là một kẻ chạy trốn. Sean Penn kể lại một cách màu mè cuộc gặp gỡ này cho tạp chí Rolling Stone.

Người ta tin rằng cuộc gặp gỡ bất cẩn đó với Penn và nữ diễn viên xinh đẹp là sự sụp đổ cuối cùng của ông.

Bây giờ, Guzmán sẽ phải ra hầu tòa ở Mỹ. Nhưng ý nghĩa phần lớn chỉ mang tính cách biểu tượng, vì việc ông bị bắt không làm được gì nhiều để gây thiệt hại cho băng đảng Sinaloa hùng mạnh. Nhóm này vẫn tiếp tục hoạt động nhanh chóng ở cả hai bên biên giới.

Nhưng thời điểm của việc dẫn độ ông đã khiến cho nhiều người suy đoán việc này sẽ tác động ra sao tới những mối quan hệ giữa hai nước. Bang giao Mỹ-Mễ đã gặp phải vấn đề, sau nhiều bài diễn văn gây tranh cãi của ông Donald Trump trong cuộc vận động tranh cử, trong đó ông chủ trích Mễ Tây Cơ và người Mễ Tây Cơ. Ông hứa sẽ xây một bức tường biên giới, và ngăn chặn những nỗ lực đưa công ăn việc làm sang Mễ Tây Cơ.

Ngày Guzmán ra trước tòa án liên bang tại Brooklyn hôm thứ Sáu tuần này được ấn định, để lấy cắp một chút của sự chú ý từ lễ nhậm chức của Tổng Thống Donald Trump. Ông từng viết trên Twitter về El Chapo rằng ông “sẽ hạ gục tay trùm này,” sau khi có những bản tin nói rằng trùm băng đảng Sinaloa nói trên Twitter rằng ông Trump là một kẻ kỳ thị chủng tộc và thù ghét phụ nữ.

Hầu như không thể tin nổi, ông Trump chưa viết trên Twitter về việc El Chapo đáp xuống sân sau nhà ông.