Tại sao Thổ Nhĩ Kỳ muốn xâm chiếm khu vực người Kurd ở đông bắc Syria?

Quê hương thời chinh chiến. Một người đang quay mặt nơi khác trong lúc những cột khói đang bốc lên tại thị xã Ras al-Ain nằm bên phía Syria, sát biên giới Thổ Nhĩ Kỳ ngày 11 tháng 10, 2019. Quân đội Thổ Nhĩ Kỳ đã mở cuộc hành quân nhằm càn quét lực lượng Kurd ra khỏi miền bắc Syria, không cho người Kurd được cơ hội lập vùng tự trị. (Ozan Kose/AFP via Getty Images)

Đối với nhiều người ở Hoa Kỳ và các nước Tây Phương, người Kurd ở miền bắc Syria được biết đến là những chiến binh tiền tuyến trong trận chiến đánh bại nhóm khủng bố Nhà Nước Hồi Giáo.
Chiến thắng của họ trước IS trong trận chiến Kobane đã ngăn chặn bước tiến đáng sợ của nhóm này trên khắp Syria. Chiến thắng đó là do Lực Lượng Dân Chủ Syria người Kurd lãnh đạo - được hỗ trợ bởi sức mạnh không quân Hoa Kỳ - những người đã vượt qua thành trì cuối cùng của Nhà Nước Hồi Giáo “caliphate” vào tháng Ba năm nay.

Vậy tại sao Thổ Nhĩ Kỳ bây giờ muốn xâm chiếm miền Bắc Syria và buộc các nhóm người Kurd này phải rời đi nơi khác hay sẽ bị diệt?
Về mặt truyền thông, Thổ Nhĩ Kỳ nói rằng lực lượng người Kurd cũng chính là những kẻ khủng bố như IS. Phần lớn các đơn vị trong Lực Lượng Dân Chủ Syria đến từ “Đơn Vị Bảo Vệ Nhân Dân” người Kurd, hay gọi tắt là YPG.

Thổ Nhĩ Kỳ nói rằng YPG là cánh tay của phong trào dân tộc người Kurd tại Syria, Đảng Công Nhân Người Kurd (PKK), một nhóm bị liệt kê là khủng bố bởi Thổ Nhĩ Kỳ, Hoa Kỳ, và Liên Minh Âu Châu.
Thổ Nhĩ Kỳ đã đối phó trước một cuộc nổi dậy của người Kurd do PKK lãnh đạo, trong đó ước tính khoảng 40,000 người đã thiệt mạng kể từ năm 1984.
Từ năm 2015 đến 2016, PKK đã áp dụng chiến lược chiến tranh đô thị gây đẫm máu tại các thành phố có người Kurd sinh sống chống lại lực lượng an ninh Thổ Nhĩ Kỳ, khiến hơn 4,000 người thiệt mạng, theo thống kê của International Crisis Group.
Có khoảng 30 triệu người Kurd sống ở Trung Đông, với một nửa trong số họ sống ở Thổ Nhĩ Kỳ. PKK muốn được nhiều quyền hơn về chính trị cũng như văn hóa, và PKK được thành lập với mục tiêu tạo ra một quốc gia người Kurd độc lập trong khu vực.
PKK cho biết họ muốn một khu vực người Kurd tự trị ở Thổ Nhĩ Kỳ.
Các nhóm chính trị người Kurd trong khu vực từ lâu đã tuyên bố rằng bản sắc, ngôn ngữ và văn hóa của người Kurd đã bị đàn áp và người Kurd là nạn nhân của thanh lọc sắc tộc và sự vi phạm nhân quyền của người Thổ.
Tại Syriam, các nhóm người Kurd ở miền bắc đã lợi dụng cuộc nội chiến ở Syria và những chiến thắng của họ chống lại Nhà Nước Hồi Giáo để tạo ra một khu vực tự trị - mà họ gọi là Rojava - kéo dài từ khu vực biên giới với Thổ Nhĩ Kỳ.
Các nhóm người Kurd ở Syria tố cáo Thổ Nhĩ Kỳ hỗ trợ những kẻ khủng bố đánh phá người Kurd cũng như chống chính phủ của Tổng Thống Bashar al-Assad của Syria.
Thổ Nhĩ Kỳ đang ủng hộ Quân Đội Syria Tự do, một lực lượng đối lập lớn ở Syria trước đây từng được Mỹ hỗ trợ.
Nhưng Quân Đội Syria Tự do bị Liên Hiệp Quốc cáo buộc đã vi phạm nhân quyền khi lực lượng này và các lực lượng Thổ Nhĩ Kỳ xâm chiếm thành phố Afrin do người Kurd nắm giữ vào đầu năm 2018.
Thổ Nhĩ Kỳ cũng bị cáo buộc thay đổi dân số tị Afrin bằng cách cho phép người tị nạn Ả Rập Syria di chuyển vào các khu vực của người Kurd sau khi Thổ Nhĩ Kỳ đẩy YPG ra ngoài.
Giờ đây Thổ Nhĩ Kỳ nói rằng cuộc xâm lược của họ vào các khu vực người Kurd khác sẽ giúp những người tị nạn Ả Rập Syria trở lại những nơi đã bị người Kurd chiếm giữ.
Một lý do quan trọng khác Thổ Nhĩ Kỳ muốn làm suy yếu sự kiểm soát của người Kurd ở miền bắc Syria là kinh nghiệm của họ với một khu vực khác do người Kurd cai trị ở nước láng giềng Iraq.
Khu vực mà người Kurd gọi là Rojava giáp khu vực tự trị của Iraq được gọi là Chính Quyền khu Vực Kurdistan, mà Thổ Nhĩ Kỳ cho biết được PKK sử dụng để làm căn cứ cho các chiến binh của họ và thực hiện các cuộc tấn công chống Thổ Nhĩ Kỳ.
Thổ Nhĩ Kỳ không muốn Rojava trở thành một phần được quốc tế chấp nhận và cố thủ trong khu vực như nước láng giềng Iraq.
Người Kurd từ miền bắc Syria có thể chạy trốn sang Iraq khi Thổ Nhĩ Kỳ xâm chiếm.
Liên Hiệp Quốc và các nhóm nhân quyền đang báo động về hậu quả nhân sự nghiêm trọng trong khi các nhà phân tích an ninh cho rằng một cuộc tấn công của Thổ Nhĩ Kỳ có thể giúp Nhà Nước Hồi Giáo tái xuất hiện và trở thành một mối đe dọa nghiêm trọng như trước đây.
Nhưng đối với Thổ Nhĩ Kỳ, những hậu quả đó ít đáng sợ hơn so với viễn cảnh về một quốc gia người Kurd tự trị, được quốc tế chấp nhận ở biên giới của nước này, tạo điều kiện cho người Kurd có quê hương rộng lớn hơn tại Trung Đông.