Tấm ảnh ấn tượng

Bài NGUYỄN ĐẠT THỊNH

Cô phóng viên nhiếp ảnh Julia Lê Đức của hãng thông tấn AP vừa chụp được tấm ảnh tạo ấn tượng để đời cho mọi người -nhất là người Mỹ- về phong trào xin tị nạn của người Nam Mỹ tìm đường vào Hoa Kỳ để hy vọng có được một cuộc sống đầy đủ và an ninh. Từ đây về sau, hễ nhắc tới cuộc tị nạn đông đảo, lớn lao này, người Mỹ sẽ nhớ tới tác phẩm của cô.

Hai người tị nạn mắc nạn là anh Óscar Alberto Martínez Ramírez và bé Valeria, 23 tháng, con gái anh; giòng nước cạn giết bố con anh là con sông biên giới Mỹ-Mễ Rio Grande.
51 năm trước, anh phóng viên nhiếp anh Eddie Adams cũng chụp được một tấm ảnh mang giá trị ấn tượng như tác phẩm “Người Tị Nạn Mắc Nạn” của cô Lê Đức.
Tác phẩm của Adams chụp cảnh chuẩn tướng Nguyễn Ngọc Loan “xử tử” anh VC Nguyễn văn Lém trong trận Tết Mậu Thân; trận đánh mà quân đội VNCH thắng lớn trên chiến trường, nhưng lại thua đậm trên chính trường.
Báo Mỹ đăng tấm hình tai hại đó với hai chữ chú thích "Saigon Execution” (cách xử tử tại Saigon).
Tướng Loan chết tại Mỹ, nhiếp ảnh gia Adams khóc ông bằng bài điếu văn dài 10 chữ, “Ông bóp cò giết Lém, tôi bấm máy giết ông.”

Adams không ý thức đúng mức cái “tội” bấm máy của anh, không ý thức được là bức ảnh anh chụp đã thay đổi quan điểm của quần chúng Mỹ đối với chiến tranh VN, trận chiến mà họ gửi nửa triệu quân sang tham dự.
Không những quần chúng Mỹ không chấp nhận cách xử tử tại Saigon, mà họ còn có ác cảm với ông Loan, ông Kỳ, ông Thiệu, ác cảm với cuộc chiến tranh tự vệ đầy chính nghĩa của miền Nam VN.
Ngày đó, người lính Mỹ hồi hương sau một năm gian khổ tham chiến tại VN, bị đồng bào của họ ghẻ lạnh, bị dư luận thiên cộng gọi là baby killers; giờ này hiểu rõ cuộc chiến tranh VN hơn, ông Trump lớn tiếng chê ông McCain là không anh hùng bằng ổng, vì VC có bắt được ổng đâu, có giam được ổng đâu.

Tấm ảnh ấn tượng của Adams giết oan miền Nam Việt Nam là điều không thể chối cãi, mặc dù nhiều người cho là Nam Việt thiếu nỗ lực phản tuyên truyền trong dư luận Mỹ.
Giờ này người bị oan là Tổng Thống Trump; cô Lê Đức -hoặc nói chính xác hơn, tác phẩm Người tị Nạn Mắc Nạn -đang vu oan ông giết bố con bé Valeria.
So với VN ngày đó, ông Trump có nhiều thuận lợi hơn để minh oan; tối thiểu ông có thể chứng minh là ông không hề biết anh Martínez Ramírez, không hề bác đơn xin tị nạn của anh. Ông còn có thể khẳng định là nếu có mặt bên bờ sông Rio Grande, ông đã cởi phăng chiếc cà vạt đỏ dài lê thê, nhảy xuống nước cứu bố con anh Ramirez.

Trump có tài ăn nói, điển hình là gần ba năm nay có ai bạo miệng hơn ông đâu. Ông sẽ mắng cô vợ anh Ramirez là tại sao không chịu tập lội trước khi vượt sông để vào tị nạn lậu trên lãnh thổ Mỹ.
Chính vì không biết lội, mà cô đã giết cả chồng lẫn con -cô đứng bên bờ Mễ của con sông Rio Grande, để chồng cô, anh Ramirez bồng con qua sông, đặt đứa bé trên bờ Mỹ, dặn dò nó phải ngoan ngoãn ngồi tại chỗ, không được chạy lăng quăng đi chơi rồi té xuống sông trong lúc anh trở lại bờ Mễ giúp vợ qua sông.

Ramirez ra đến giữa sông thì bé Valeria hoảng sợ vì đứng một mình trên lãnh thổ Mỹ, nó khóc òa lên gọi bố; mẹ nó cũng hốt hoảng bảo anh, "Trở lại bờ lo cho con đi, bỏ nó một mình không được đâu."
Ramirez chợt nhận ra cái dốt của mình, anh quay lại nhưng không còn kịp nữa -bé Valeria đã nhảy xuống sông lội theo bố; Ramirez sải hết tay trong lúc con gái anh hốt hoảng vẫy vùng rồi chìm xuống lòng sông. Anh lặn theo con, nhưng cũng chỉ một phút sau mới nắm được tay con; bung rộng cái áo thun đang mặc, anh nhét con vào đó để có đủ hai tay trống, ráng lội vào bờ. Nhưng Ramirez đuối dần, vào đến bờ anh không còn đủ sức ngoi lên nữa, mà đành gục mặt xuống bùn Mỹ mà chết, vòng tay nhỏ bé, nhưng chan chứa yêu thương của bé Valeria vẫn tin tưởng choàng qua cổ anh.

Tác phẩm của cô Lê Đức thành công trong việc nói lên nỗ lực nhỏ nhoi của đứa bé cũng vô cùng nhỏ nhoi cố bám víu vào cuộc sống mà bố nó chỉ sơ xẩy không bảo vệ nó trong 3 phút ngắn ngủi.
Anh Ramirez cũng có cái an ủi là anh đã đặt chân lên đất Mỹ, đã hít thở không khí trong lành của Hoa Kỳ -quê hương của tự do và của nhân quyền; dù anh hít thở trong thế úp mặt xuống vũng bùn trên bờ Mỹ của con sông Rio Grande.

Chỉ tội cho ông Trump; ông không biết mặt, cũng chẳng biết tên bố con anh Ramirez, mà giờ này hình ảnh chết tức tửi của họ sẽ theo cử tri vào từng phòng phiếu, bảo từng cử tri là ông giết hai người đáng thương đó.
Nửa thế kỷ trước fake news đã vu oan cho người lính Mỹ, buộc họ vào hai tội đốt nhà lá VN và giết trẻ con VN. Giờ này, lại vẫn bọn fake news sắp vu oan cho Trump giết bố con anh Ramirez.
Cũng làm nghề cầm bút, tôi cực lực bênh vực ông tờ rum Trump.