Trận chiến cần sa lan rộng ở Hoa Kỳ

WASHINGTON - Chữ “Cần Sa” trong Việt ngữ có thể bắt nguồn từ phần đầu của hai danh từ khoa học CANnabis SAtiva. Cần Sa gọi bằng từ ngữ ngoại quốc thông dụng là “marijuana” vốn được giải thích theo tính lãng mạn là do ghép tên của nàng Maria và chàng Juana (Juan), nếu nói đó là hai kẻ yêu nhau thắm thiết cũng được hoặc - về mặt tiêu cực - là gái tứ chiếng (Maria) và trai giang hồ (Juan) nghe cũng... thuận tai.
Việc sử dụng, bán hay sở hữu “cannabis” (marijuana/cần sa) ở Hiệp Chủng Quốc, nói tổng quát vẫn là bất hợp pháp chiếu theo luật pháp liên bang; tuy nhiên ở một số tiểu bang, điển hình như Nevada, South Dakota, Massachusetts, Alaska, Connecticut, Michigan, New York, Colorado và Washington... thì lại đã được hợp pháp hóa.
Cần sa ngoài tác dụng y khoa như để chữa một số chứng bệnh, thường được “đánh giá” là chất gây hưng phấn (euphoriant drug), tác động tuyến sinh dục, tạo cảm giác lâng lâng... vì thế việc lạm dụng chất say này bị liệt vào tệ nạn xã hội.
Vào tháng 10 năm 2011, kết quả của một cuộc nghiên cứu do viện Gallup ở Hoa Kỳ thực hiện, cho biết 50 phần trăm người Mỹ phát biểu ủng hộ việc hợp thức hóa cần sa; đối lại 46 phần trăm trả lời là nên duy trì tính cách bất hợp pháp.
Ngày 6 tháng 11 năm 2012, đồng thời với việc bầu cử Tổng Thống Hoa Kỳ, đa số cử tri ở Colorado và Washington - hai tiểu bang đầu tiên ở Hoa Kỳ đã bỏ phiếu chấp thuận hợp thức hóa việc dùng loại cần sa này không vì mục đích y khoa (non-medical use cananbis).

Cây nhà lá vườn
Kết quả cuộc bỏ phiếu hợp thức hóa “marijuana” vừa kể trên cho thấy sự chiến thắng của cần sa “cây nhà lá vườn”, bởi có thể làm suy yếu mạnh mẽ các tập đoàn ma túy Mexico nếu như phần đông người Mỹ ở miền Bắc Hoa Kỳ thích chọn những chậu cây cần sa tại gia.
Tuy thế, người Mỹ gốc Latin vẫn còn nghi hoặc trận chiến chống ma túy bất khả đi đến thỏa hiệp mà Hoa Kỳ tiêu biểu - đặc biệt vì Hoa Kỳ là thị trường ma túy quan trọng nhất. Theo một cuộc điều tra mới nhất của văn phòng tư duy ICOM ở Mexico thì từ 40 đến 70 phần trăm cần sa Hoa Kỳ vẫn được trồng ở Mexico.
Nay các nhà lãnh đạo Mỹ gốc Latin của Tổ Chức Các Tiểu Bang Hoa Kỳ (OAS/Organizatiom of American States) kêu gọi tái lượng định đường hướng nghiêm cấm sau cuộc “nổi dậy cần sa” ở Colorado và Washington. Tổng Thống của Mexico và 4 quốc gia Trung Mỹ khác đang tìm kiếm một chiến lược mới trong cuộc chiến chống ma túy - nhất là bởi vì sự hợp thức hóa gần đây ở hai tiểu bang Hoa Kỳ vốn có thể đưa tới những sự thay đổi lớn lao.

Giải pháp thị trường
Những tay sản xuất ma túy hoàn toàn lệ thuộc vào thị trường Ho Kỳ để tồn tại. Các nạn nhân của ma túy ở Mexico trước hết là những người bị giết hại trong trận chiến giữa các tổ hợp (cartel) và chính quyền - chứ không phải với giới tiêu thụ. Theo đó, khoảng trên 60.000 vụ tử vong vốn là hệ quả của cuộc chiến tranh ma túy.
Cuộc chiến này đặc biệt đã trở nên ác liệt dưới thời cựu Tổng Thống Felipe Calderon, người lên nắm quyền ở Mexico từ năm 2006, nhất là sau khi ông mang quân đội vào cuộc chiến để đối đầu với các tổ hợp ma túy. Nay quyền lực đã chấm dứt, ông Calderon trở nên “nhu mì” ở bên lề đồng thời kêu gọi Hoa Kỳ lượng định các “giải pháp thị trường”. Theo nhật báo The Economist, nói cách khác, đó là một phương cách đồng thuận việc hợp thức hóa.
Bởi vậy, có thể suy diễn rằng các tổ hợp ma túy Mexico dần dần cảm thấy bị “thụt két” bởi việc sản xuất (ma túy) địa phương ở Hoa Kỳ.

Chống can thiệp của chính phủ
Theo IMCO, phẩm chất của thứ cần sa “cây nhà lá vườn” - đối với những người quan tâm đến loại này - được “đánh giá” là “tuyệt vời” hơn so với thứ trồng ở Mexico.Chất THC, hoạt chất chính yếu của cần sa, delta-9-tetrahydro-cannabinol, của cần sa “cây nhà lá vườn” cao gấp 2, 3 lần thứ ở Mexico mặc dù thứ này vẫn được đưa lậu đều đều vào New York, một trong những thị trường rộng lớn. Văn phòng tư duy IMCO lượng tính là bởi vậy các tổ hợp Mexico đã bị mất khoảng phân nửa trong tổng số 2,5 tỉ Mỹ Kim lợi tức/năm của họ.
Tân Tổng Thống Henrique Pena Nieto, tiếp quản quyền lực ở Mexico hồi tháng Chạp vừa qua, trong cuộc vận động tranh cử đã hứa hẹn chủ trương giảm bớt bạo động ở nước nhà.
Nếu như trong thực tế xẩy ra việc việc hợp thức hóa ma túy được đề xướng hoặc để các tổ hợp ma túy được mặc sức tung hoành theo học nghĩa “Laissez-faire” (chống sự can thiệp của chính phủ) như thể đảng PRI của Tổng Thống chủ trương, hẳn ông sẽ bị cáo buộc là bị họ làm hư hỏng 70 phần trăm quyền hành.


Làm mất ăn mất ngủ
Cho dù con đường diễn biến thế nào, ủng hộ hay chống việc hợp thức hóa rộng rãi cần sa, vấn đề khó khăn nhất còn lại là: Vậy những chất mạnh như “cocain” và “metamfetamin” rồi sẽ ra sao? Theo văn phòng tư duy Mexico - IMCO - chẳng sao cả. Những hoạt chất ấy sẽ giảm bớt sức mạnh cạnh tranh, bởi vì chúng chỉ cấu thành một phần nhỏ của cuộc mua bán , trong khi các sở phí chuyên chở thì cũng vậy thôi.
Bởi vậy thực tế cuối cùng sẽ là hai tiểu bang của Hoa Kỳ - Colorado và Washington - có thể khiến cho các “bố già” ma túy đầy quyền lực bị mất ăn mất ngủ. Ngoài ra phẩm chất cần sa ở hai địa phương kể trên “ngon” đến cỡ nào thì cũng vẫn được xem là thứ chiến thắng của “cần sa cây nhà lá vườn”; vần đề còn lại là chờ xem tỷ số nông dân những ở đây gia tăng bao nhiêu...

California vẫn trả lời “No” cần sa
Kết quả cuộc bỏ phiếu ngày 06-11-2012 cho thấy cử tri California đã trả lời minh bạch và mạnh mẽ là không hợp thức hóa cần sa. Cho dù là những cử tri ở một tiểu bang có lẽ được đánh giá là cấp tiến nhất ở Hoa Kỳ, họ vẫn không mong muốn có thêm một thứ chất làm say hợp pháp nữa. Lập luận chính yếu nhất là việc nghiêm cấm cần sa bớt tạo nên “problem” hơn là nó được thả lỏng; và việc hợp thức hóa chưa chắc sẽ mang lại những lợi tức thuế vụ lớn lao từ kỹ nghệ sản xuất cần sa - như họ vẫn rêu rao.
Việc nghiêm cấm cần sa ở Hoa Kỳ ngày nay trong thực tế được áp dụng xét ra tiếp tục cấp tiến hơn là đa số người ta ở Âu Châu vẫn hiểu. 12 tiểu bang hiện đã không còn xem việc sử dụng và sở hữu cần sa là phạm pháp nữa. Điều này có nghĩa là những người sử dụng vẫn có thể bị “bắt” nhưng họ chỉ bị áp đặt một số tiền phạt rất nhẹ hoặc bị cảnh giác. Tại các tiểu bang khác, cảnh sát thường phớt lờ hoặc cũng chỉ buộc một số tiền phạt đơn giản thay vì thể hiện một vụ bắt bớ nghiêm trọng. Hơn nữa, ở nhiều tiểu bang việc dùng cần sa như một thứ dược phẩm vẫn được thoải mái. Nhìn như vậy, Hoa Kỳ cũng gần giống Âu Châu.
Thế nhưng, mỗi năm vẫn có cả thảy 750.000 cư dân Hoa Kỳ bị câu lưu vì lạm dụng và sở hữu nhiều lượng cần sa. Con số này dĩ nhiên cao nhưng gần như không mấy người phải ngồi “bóc lịch” lâu dài trong 4 bức tường. Chỉ khoảng nửa đến một phầm trăm tù nhân trong các nhà lao ở Hoa Kỳ là do hệ quả sử dụng và lưu trữ cần sa. Theo nhà nghiên cứu Jonathan Caulkins, một cuộc điều tra mới nhất cho thấy các tội phạm ngồi tù vì sở hữu một số lượng lớn ma túy bởi đã dính líu đến việc bán và nhập lậu cần sa. Chuyên gia Peter Reuter nhận định là việc hợp thức hóa vì thế sẽ mang lại kết quả giảm thiểu “dân số” trong nhà tù ở Hoa Kỳ.
Cũng theo một cuộc điều tra mới nhất, Hoa Kỳ đã nhận được một tỷ lệ giảm bớt đáng kể trong tệ nạn lạm dụng ma túy, nhất là khi so sánh với Âu Châu và đặc biệt trong giới trẻ. Điển hình như ở Hòa Lan, dân chúng được hút cần sa thoải mái, kể cả ở những nơi công cộng như trong các quán café.
Theo MTF 2008 và SAMSHA 2008, tỷ lệ sử dụng cần sa ở giới trẻ ở Hoa Kỳ đã giảm bớt 20 - 25 phần trăm trong giai đoạn 2001 và 2008.

Có thể mang lại nhiều lợi tức lớn lao
Tuy vậy tệ nạn bán cần sa ở Hoa Kỳ vẫn “trăm hoa đua nở” cho dù vẫn là hành động phạm pháp đối với luật pháp liên bang. Trong khi đó, chính quyền ở các tiểu bang mới được hưởng sự hợp thức hóa cần sa, được một năm để đệ trình một hệ thống “giấy phép” dành cho những người trồng trọt cần sa, sản xuất và các cửa hàng.
Cần sa bị đánh thuế 25 phần trăm. Điều này khiến các nhà phân tích đã ước tính những lợi nhuận lớn lao hàng trăm triệu Mỹ Kim/năm.
Bao lâu cần sa còn bị xem là bất hợp pháp chiếu theo luật pháp liên bang thì điều này có nghĩa là cảnh sát liên bang vẫn có thể bắt giữ những người hút cần sa. – (HM)