Trồng rau trong mùa đông

Bài VŨ HẰNG

Chúng ta đã quen sẵn cái cảnh lạnh lẽo tiêu điều và những khu vườn trơ trụi trong mùa đông. Đa số đều nghĩ mùa trồng cấy chỉ bắt đầu vào mùa xuân và cuối thu là bắt đầu chấp nhận … giã từ vũ khí! Nhưng chỉ có những tay non mới chịu như vậy. Dân yêu vườn thứ thiệt thì không: Họ trồng trọt cả năm, không phải chỉ với những “khu vườn” trong nhà, mà cả ở ngoài trời bất chấp giá băng, bão tuyết.


Mùa đông lạnh lẽo, chúng ta phải mặc bao nhiêu tầng áo ấm

Như các bạn hẳn biết, khi nhiệt độ xuống tới 32 độ F (tương đương 0 độ C) thì nước sẽ đông lạnh thành đá cục. Mùa đông ở Mỹ và Canada, nhiệt độ ngoài trời xuống tới mức đó là thường, thậm chí còn xuống thấp hơn nữa, tạo thành những đợt băng giá, gọi là “Frost” và tuyết trắng ngập trời. Cây cối thì trụi lá, trơ cành khẳng khiu, oằn mình cõng tuyết. Tình cảnh ấy, ai dám nghĩ tới những vườn rau xanh?


Cây rau thách thức giá băng

Mặc dầu đa số các thứ rau đều mảnh khảnh yếu đuối, sống chẳng được bao lăm, nhưng ít ai ngờ được môt vài loại rau có sức chịu lạnh rất cao, cao hơn mức chúng ta vẫn tưởng. Đến đây chắc bạn muốn hỏi ngay đó là những loài nào, để còn bắt tay vào việc, vì mùa đông đã gần đến rồi!
Khoan đã bạn!

Rõ ràng là Hằng không muốn làm khó bạn. Em có thể bật mí cho bạn biết ngay, nhưng biết tên của chúng không quan trọng cho bằng hiểu về sự tác động của băng giá trên sự sống mong manh của loài rau.
Khi nhiệt độ xuống tới 32 thì nước đông thành đá cục, không gian lạnh lẽo… nhưng như vậy chưa phải là hết, nhiệt độ vẫn còn có thể xuống nữa, xuống nữa. Trong số các tiểu bang Hoa Kỳ, Alaska là nơi lạnh nhất, nhiệt độ có ngày xuống tới 3 độ F. Ở California, bạn sẽ không thể tưởng tượng được lạnh lẽo đến mức ấy giống như thế nào, vì ngày lạnh nhất mới chỉ 46 độ F. Còn ở Maryland, nơi mùa đông vẫn có bão tuyết mịt mờ, ngày lạnh nhất cũng chỉ có 34 độ F.


Ấy vậy mà vẫn có những cây rau mảnh khảnh, yếu ớt, thách thức giá băng….

Những độ băng giá đó tác động đến cây rau thế nào? Các thầy cô chia làm hai bậc:
- Băng giá nhẹ (light frost): Từ 32 độ F xuống tới 28 độ F
- Băng giá gắt (hard frost): Dưới 28 độ F

Trong tình cảnh băng giá nhẹ, nhiều loại rau còn sống được. Xuống tới băng giá gắt thì gần như chẳng còn giống nào. “Gần như” thôi, chứ không phải hoàn toàn không có nhé: Các thầy cô trong ngành quả quyết rằng dân yêu vườn thứ thiệt vẫn còn có thể nuôi dưỡng được những “đứa con” kiên cường ngay cả trong lúc thời tiết khắc nghiệt như vậy. Các thầy cô nói không sai đâu các bạn.
Nhờ đâu cây rau có thể chống được băng giá?

Nhìn vườn rau chết rũ trong giá lạnh là chuyện thường, nhưng bảo rằng có thứ rau sống được thì chắc chắn phải có thêm lời giải thích. Theo các thầy cô, những cây rau chống chỏi được với giá lạnh không phải vì chúng “lì đòn” hơn anh chị em chúng, mà vì một lý do rất khoa học mà Ông Trời đã đặt sẵn bên trong thân cây khi Ngài tạo ra chúng. Số là thế này:


Cây cối đứng trơ thân trong mùa đông, oằn mình gánh tuyết

Khi trời lạnh xuống tới 32 độ F thì không phải chỉ có những chậu nước để ngoài trời – như máng nước bạn để ở góc vườn để dẫn dụ muông chim - mà ngay cả dòng nước bên trong các loài sinh vật cũng đông lại. Con người chúng ta, nếu không có “heat” ở trong nhà, và những tầng áo ấm khi ra ngoài trời, thì máu sẽ đông, không chịu chảy nữa, rốt cuộc là… chết ngắc! Còn cây cối? Không có ai mở “heat” sưởi cho nó, nên nước chứa trong các tế bào thân cây đông lại, dãn nở và sau cùng thì nổ tung, cây cũng không sống được. Đó chính là điều xảy ra khi bạn đặt những bó rau xanh trong góc tủ lạnh, đến khi lấy ra dùng thì chúng đã mềm nhũn, không thể ăn được nữa.

Tuy nhiên, có những loại rau không chịu chung một số phận hẩm hiu như vậy trước giá lạnh. Là vì, chúng có đường (sugar) trong thân. Đường kết hợp với nước trong tế bào làm tăng sức chịu lạnh của cây, giúp nó sống còn trong băng giá. Những cây chịu được băng giá như vậy thường là thấp, xà xà mặt đất để lấy được hơi ấm từ trong lòng đất giữa trời đông giá lạnh.

Từ sự quan sát khoa học này, các thầy cô sẽ tiết lộ các loài rau có sức chống đông, cũng như sẽ hướng dẫn cách săn sóc chúng. Hẹn bạn lần sau nhé.

Vuhang231@yahoo.com