Chuyện Nước Pháp

Tục lệ tảo mộ của người Pháp vào mùa thu

Wednesday, 19/11/2014 - 07:29:29

Có nhiều sự tranh cãi xoay quanh truyền thuyết cho rằng một tôn giáo bí mật đã được tín đồ và các vị giữ chức tước cao cấp theo Thiên Chúa giáo cóp lại rồi truyền đi với nhiều điều lệ canh tân vào thời điểm năm thứ 100 sau Chúa Jésus.

Truyện Kiều của đại thi hào Nguyễn Du nước ta có câu “Thanh minh trong tiết tháng Ba, Lễ là Tảo Mộ, Hội là Đạp Thanh”, trong khi tại Pháp, ngày lễ tảo mộ này được định sẵn vào hôm 2 tây tháng 11 mỗi năm theo đạo Chúa.

Trong vòng nhiều ngày trướcđó, tại các siêu thịđã thấy xuất hiện những chậu hoa cúc gồm có ba màu chính là trắng, vàng và tím nhạt rất thanh thoát. Loại cúc vàng hơi ngả sang màu nâu sậm, đóa hoa có nhiều vòng cánh lớn tròn úp vào nhau là loại hoa tượng trưng cho thế giới người đã khuất làm dân chúng đi chợ đều thầm nhận ra ngày lễ sắp tới. Tuy cư ngụ tại Pháp đã lâu mà tôi vẫn có trong tâm tư hai điều trái ngược khi thấy các chậu cúc xinh đẹp được bày ra : ngày Tết của chúng ta và ngày lễ Tảo Mộ của họ. Thật là... tréo cẳng ngỗng, nhưng biết sao bây giờ. Phong tục tang lễ Việt Nam thân nhân mặc đồ trắng, bên này dân chúng lại vận áo xống chỉnh tề... màu đen. Có khác gì lái xe giữ lề mặt trong đa số các nước trên thế giới nhưng chàng phớt tỉnh Ăng Lê cứ tà tà đi bên trái!
Lễ tảo mộ (đến nghĩa trangđặt chậu hoa trên mồ nhân dịp thăm viếng thân nhânđã khuất hàng năm ...) là một tục lệ chung của trái đất gồm hơn 300 quốc gia sinh sống, được ấn định riêng tại Pháp bởi Thiên Chúa Giáo vào đầu tháng 11. Phong tục này rất xưa và bắt đầu bởi những lời cầu nguyện vinh danh người đi vào vòng tay của Thượng Đế. Theo lịch cũ, lễ được tính vào ngày thứ 17 của tháng thứ nhì trong năm nay, đã tương ứng vào đầu tháng 11.
Có nhiều sự tranh cãi xoay quanh truyền thuyết cho rằng một tôn giáo bí mật đã được tín đồ và các vị giữ chức tước cao cấp theo Thiên Chúa giáo cóp lại rồi truyền đi với nhiều điều lệ canh tân vào thời điểm năm thứ 100 sau Chúa Jésus. Năm điều căn bản của tôn giáo kỳ bí đó là :
1. Vòng quay của thực vật được ứng dụng vào loài người : họ sẽ được tái sinh vào mùa xuân và từ trần vào mùa thu, mùa lá rụng vàng úa khắp bầu trời làm khung cảnh thêm phần thê lương, áo não. Những người theo tôn giáo này thấm thía sự tượng trưng sâu đậm tự nhiên của các thời kỳ ra đời, trở thành lão làng, rồi bệnh, sau đó tử và tái sinh theo mùa xuân và thuđã kể bên trên.
2. Mỗi một nghi lễ bí mậtđềuđi kèm theo niềm tin trong tôn giáo dành riêng cho tínđồđể họ hiểu biết về vị thần thờ phụng và làm cách nàođể hợp nhất với vị này.
3. Theo sự tin tưởng cốđịnh là vị Thánh sẽ tái sinh sau khi từ trần. Mộtđời sống mới lại bắtđầu.
4. Không có triết thuyết hay hệ thống niềm tin làm căn bản cho tôn giáo bí mật. Chỉ có các cảm xúc trong đời sống thường ngày là đáng kể: họ tìm đủ mọi cách để đạt tới mức độ hòa hợp với vị Thánh thờ phượng như nhịn ăn, cầu kinh, làm lễ rửa tội v.v... Vì thế, đạo Chúa rõ ràng ở vị trí của Đức Chúa Jésus, còn tín đồ xưa thì có thể tin theo nhiều đạo khác nhau.
5. Mục tiêu tối thượng của tôn giáo xưa cũ là sự giải thoát và bất diệt.
Thật ra, vào đầu tháng 11 có hai loại lễ tảo mộ trùng hợp nhau bên Pháp là ngày lễ Toussaint (1/11) và ngày lễ tảo mộ thật sự kể trên (2/11). Dân chúng (có đạo hay không có đạo, hoặc theo đạo khác) xem hai thứ lễ nói trên như là mộtđể dễ thực hành vừa có ngày nghỉ làm vừa có dịp thăm viếng, cầu nguyện, sửa sang, chăm sóc các ngôi mộ thân nhân lâu ngày không bóng dáng aiđến.
Hoa cúc (Chrysanthème, sống quanh năm hay trồng lại qua hạt, họ Asteraceae) tên gọi còn có nghĩa là “hoa vàng kim loại” được chọn lựa làm biểu tượng trang hoàng các ngôi mộ ngày lễ Thanh Minh vì nó mang ý nghĩa “Hòa Bình và sự Tái Sinh”. Hoa lại tươi tốt lâu tàn trong mùa thu lạnh lẽo nên nằm canh giữ các linh hồn (sẽ được Tái Sinh) không mệt mỏi trên nền mộ. Hàng năm, người Pháp mua gần đến 23 triệu chậu hoa cúc (vốn được xem như bà Hoàng của các loài hoa ở Nhật và bên xứ ta thì là hoa đẹp ngày Tết giá cả vừa túi tiền) vào dịp lễ các Vị Thánh (Toussaint).
Ngoài các siêu thị cung cấp hoa với giá tương đối rẻ, còn có các tiệm tư nhân rất đặc thù bên Pháp. Chủ nhân các tiệm này phải có bằng cấp riêng hoặc đi làm việc cho ngành nông nghiêng về hoa cỏ. Tình cờ, tôi tạt qua nước Đức để biết rằng có hơn 500 tiệm bán hoa tươi do người Việt Nam làm chủ đắt khách vì vừa đẹp vừa rẻ hơn do chính người Đức cùng nghề tại thủ đô Berlin. Bên Pháp này thì tôi chỉ thấy dân Tây đứng bán vì chuyện có bằng cấp thi cử khó khăn hơn tay ngang bên Đức. Hoa trong tiệm trình bày rất đẹp và mỹ thuật, lại có đủ loại chậu hoa lễ tảo mộ hay dịp sinh nhật, về hưu, tiệc tùng bạn bè mời nhau ... ; so với siêu thị chỉ bán các bó hoa cắm bình hay một thứ lan đất rẻ, đẹp đơn sơ và nhiều thứ cây kiểng nho nhỏ khác.
Các xứ nói tiếng Anh thì kỷ niệm ngày lễ thanh minh bằng dịp Halloween vừa qua, câu chuyện rất dài dòng trong sử liệu nguồn gốc từ tôn giáo huyền bí xa xưa như đã nhắc đến ở đầu bài viết (”All Hallow” : tất cả đều là Thánh, “Even” : tối hôm trước đó). Phong tục này được "nhập cảng" từ xứ Mỹ gần đây vào Pháp mà thôi và người Pháp vui chơi mua sắm chứ không phải là ngày tưởng nhớ gì cả. Trẻ con xóm tôi đi vòng vòng quanh các nhà và ăn mặc hóa trang đến gõ cửa ; chúng vác theo bị vải, trên vai gắn tấm biển nhỏ ghi 2 danh từ Farce (Kẹo, bánh) hay Malédiction (Điều xấu) để được chủ nhà thủ sẵn sôcôla đem ra cho. Đôi khi phải tiếp đón ba lần bốn lượt đám phù thủy con nít có người lớn núp phía ngoài canh chừng bầy dê non háo ngọt mặt mũi lọ lem thậtđáng yêu. Người xứ Mễ Tây Cơ thì nhân dịpđó nhảy nhót, múa may và ca hát. Họ thắp sáng nhà cửa và nghĩa địa bằng những cây đèn cầy nhỏ lung linh ánh sáng được xem như là con đường đưa thân nhân lên Thiên Đàng, nơi cư ngụ cuối cùng. Người Việt ta thì có ngày lễ viếng mộ vào Tết Nguyên Đán và theo phong tục Tàu vào tháng Ba âm lịch đồng thời người theo đạo Chúa cũng tổ chức vào tháng 11 dương lịch lễ tảo mộ Các Vị Thánh.
Nói chung, các ngày lễ tưởng nhớ như thế được tổ chức khắp nơi trên toàn thế giới theo nhiều phong tục khác nhau và có thể còn thay đổi hay tiến hóa theo thời gian. Các nhà xã hội học đều cho rằng ngày lễ này sẽ biến thành một ngày Hội Thế Giới đồng loạt thực hành để chúng ta cùng nhau tưởng nhớ đến Tổ Tiên và Thân Nhân đã vắng bóng. Đó là một buổi lễ mang tính cách tốt đẹp trên nhiều phương diện và thật nhân bản ; giống như một bài giao hưởng đến lúc kết thúc vào mấy tháng cuối trong năm: lễ Halloween, Tảo Mộ xong là đến Giáng Sinh và ăn mừng năm mới tiễn đưa năm cũ.

Ntnd

 

Viết bình luận đầu tiên

MỚI CẬP NHẬT