Mẹo Vặt

Vàng đen và phân bón (bài 2)

Thursday, 07/05/2015 - 07:44:33

Nhưng khuyết điểm lớn nhất của vàng đen là chúng ta không thể xác định tỷ lệ dưỡng chất ra sao, khác với thành phần hóa học của phân hóa học được ghi rất rõ ngoài bao bì.

VŨ HẰNG

Chúng ta đang nói về việc dùng vàng đen (compost) và phân bón (fertilizers) cho vườn cây. Nói chung, chúng đều là “thực phẩm” để nuôi cây. Khác biệt căn bản giữa hai thứ là vàng đen nuôi đất, còn phân bón nuôi cây. Khác biệt căn bản thứ hai: Vàng đen là sản phẩm hữu cơ, cũng gọi là sản phẩm thiên nhiên; trong khi phân bón là sản phẩm của phòng thí nghiệm, cũng gọi là hóa chất. Từ đó chúng ta phân biệt được những ưu và khuyết điểm khác của chúng như sau:

Dùng vàng đen để cải tạo đất mới đúng là phương cách của dân yêu vườn thứ thiệt



Lợi điểm của vàng đen

Trong lúc “nhả” dưỡng chất vào đất, vàng đen biến đổi cấu trúc đất nhờ sự hoạt động của giun trùng và các loài vi sinh vật, giúp đất có khả năng giữ lại dưỡng chất, đồng thời điều hòa sự lưu thông của nước và không khí. Nhờ đó, đất có đủ 3 yếu tố cần thiết là dưỡng chất, không khí và nước, giúp cho rễ cây phát triển.
Dùng vàng đen, chúng ta không bao giờ sợ vườn cây bị “sốc” do quá tải dưỡng chất, không sợ hóa chất hoặc muối mặn tích lũy làm chết cây. Trái lại, phân hữu cơ giúp cây chống lại bệnh tật, ngăn đất xói mòn và chai cứng, ngăn cỏ dại phát triển.
Là phân hữu cơ, vàng đen có thể phân hủy trong thiên nhiên, và hòa hợp với môi trường. Có thể dùng vàng đen hòa chung với đất sét, đất phèn….. để cải thiện chúng.
Mặc dầu mua phân hữu cơ khá đắt, nhưng chúng ta lại có thể tự chế được bằng cách “recycle” phế phẩm của nhà bếp, như những cọng rau già, vỏ trái cây, hoa quả hư thối, lá khô, cọng cỏ, giấy bìa, giấy báo, và chất uế tạp của các loài vật ăn cỏ. Sự “tái sinh” các phế phẩm ấy góp phần giảm nhẹ gánh nặng trong công tác vệ sinh và thâu dọn rác.

Khuyết điểm của vàng đen

Tuy nhiên, vàng đen cũng có những giới hạn của nó. Trước hết, được lấy từ phế phẩm của thảo mộc đời trước, rất có thể chúng mang mầm bệnh nếu những cây trái ấy vốn có bệnh. Vì thế, khi nói phế phẩm như lá khô, rau già, trái chín rữa, chúng ta phải loại trừ những thứ có bệnh, có sâu, không được đưa chúng vào lò luyện vàng đen.
Vàng đen cần sự có mặt của giun trùng và nhiều loài vi sinh vật để phân hủy và nhả dần dưỡng chất vào đất. Vì những vi sinh vật này cần ẩm độ và hơi nóng mới có thể hoạt động, nên sự hữu dụng của vàng đen nói riêng và phân hữu cơ nói chung phần nào bị hạn chế trong mùa lạnh.
Dưỡng chất do phân hữu cơ nhả ra đòi hỏi thời gian. Vì thế, chúng ta cần kiên nhẫn, chứ không thể trông đợi kết quả một sớm một chiều. Thời gian chờ đợi có thể kéo dài vài tuần, hoặc thậm chí cả tháng.
Nhưng khuyết điểm lớn nhất của vàng đen là chúng ta không thể xác định tỷ lệ dưỡng chất ra sao, khác với thành phần hóa học của phân hóa học được ghi rất rõ ngoài bao bì.

Phân hóa học: Lợi và hại

Lợi điểm hiển nhiên của phân hóa học là cho thấy kết quả ngay chỉ trong vài ngày. Nếu cần cây xanh lá, hoa trổ bông, chúng ta chỉ cần bón một vài thìa phân với tỷ lệ thích hợp là đã nhìn thấy kết quả sau một thời gian ngắn. Và không phải chỉ có thế, thị trường hiện nay cũng bán cả những bao phân hóa học có tác dụng chậm, điều tiết dưỡng chất từ từ giống như là “vàng đen” để mang lại kết quả lâu dài.
Các thành phần hóa học được tính toán chính xác, với tỷ lệ rõ ràng được ghi ngay trên bao bì. Ba con số lớn nhất chúng ta có thể thấy trên một bao bì là tỷ lệ 3 loại hóa chất chính: N (nitrogen), P (Phosphorus) và K (Potassium). Tỷ lệ này thay đổi tùy theo nhu cầu của từng loại cây. Nhưng làm sao để có thể mua một bao phân với tỷ lệ hóa học thích hợp? Trước hết, phải hiểu nhu cầu của vườn cây nhà mình. Không biết điều đó thì chi tiết sản phẩm có ghi rõ đến đâu cũng là vô ích.

Khuyết điểm của phân hóa học

Phân hóa học trực tiếp tác động vào cây, nhưng lại không làm gì để bồi bổ cho đất. Dùng phân hóa học lâu ngày làm cho đất cằn cỗi, khó phục hồi.
Nhưng điều rủi ro lớn nhất là chúng ta có thể dùng quá tay, gây ra tình trạng “sốc” phân, khiến cây có thể chết, và tệ hơn nữa, tác hại có thể lan ra cả một vùng môi sinh rộng lớn.
Cho dù không dùng quá tay, nhưng dùng nhiều lần qua nhiều mùa thì tàn dư hóa chất độc hại cũng sẽ tích lũy trong đất, rồi từ đó nhiễm vào cây trái và rau quả trong vườn.
Sử dụng phân hóa học lâu dài có thể làm thay đổi độ pH của đất, làm đảo lộn hệ sinh thái, giết chết giun trùng và các loài vi sinh có ích cho đất, làm phát sinh sâu bọ, và ô nhiễm môi trường…
Kết luận: Tóm lại, dùng vàng đen để cải thiện phẩm chất đất mới đúng là sách lược lâu dài của dân yêu vườn thứ thiệt. Dùng phân hóa học chỉ là một biện pháp kích thích nhất thời mà thôi. Tuy nhiên, phối hợp vàng đen và phân hóa học thực ra mới là một phương thức làm vườn đưa lại nhiều hiệu quả nhất.
Vuhang231@yahoo.com

 

Viết bình luận đầu tiên

MỚI CẬP NHẬT