Xưởng pháo bông nổ do ‘tự bốc cháy,’ hàng ngàn người di tản

Khói đen và pháo nổ trên bầu trời tại xưởng quân đội ở huyện Thanh Ba vào sáng thứ Bảy, cách Hà Nội 75 dặm về hướng bắc. (Hình: Stringer/Getty Images)

PHÚ THỌ – Có ít nhất 21 người thiệt mạng và trên 100 người bị thương trong một vụ nổ kinh hoàng xảy ra hôm thứ Bảy, tại một xưởng thuộc quân đội CSVN chuyên sản xuất pháo bông cho các đại lễ. Số tử vong còn có thể lên cao hơn vì nhiều người đã nằm trong tình trạng nguy kịch tại bệnh viện vào đêm thứ Bảy.

Theo các bản tin từ trong nước, tai nạn xảy ra tại xí nghiệp số 4, nhà máy Z121 thuộc Tổng cục Công Nghiệp Quốc Phòng ở Phú Thọ. Xưởng pháo này là nơi duy nhất trong nước sản xuất và cung cấp pháo bông để phục vụ những ngày lễ lớn.

Từ xa mấy cây số, người ta có thể thấy một cột khói đen lớn bốc lên từ nhà máy sản xuất pháo bông nằm trên địa bàn xã Khải Xuân và Võ Lao thuộc huyện Thanh Ba, cách Hà Nội khoảng 120 cây số về hướng bắc.

Vụ nổ xảy ra vào khoảng gần 8 giờ sáng. Trong hơn bốn tiếng đồng hồ sau đó, nhiều tiếng nổ tiếp tục gây rung chuyển mặt đất, khiến nhiều người rất hoang mang. Một số người phải bỏ công việc hàng ngày để lái xe máy rời xa Phú Thọ. Cho đến sau 12 giờ trưa thì những tiếng nổ mới chấm dứt.

Vào chiều thứ Bảy, một cán bộ cao cấp cho biết có ít nhất 21 người chết, 98 người bị thương, hầu hết là bị phỏng. Tin từ Bộ Quốc Phòng CSVN cho biết nguyên nhân do trục trặc “kỹ thuật gây cháy kho chứa pháo bông” của một phân xưởng.

Các bệnh viện tại địa phương tiếp nhận rất nhiều nạn nhân, một số bị phỏng trầm trọng ở cấp độ ba. Nhiều hình ảnh trên các mạng xã hội cho thấy nhiều xe cộ bị cháy, những căn nhà bị tốc mái do sức ép của vụ nổ. Hình của Getty Images cho thấy pháo nổ lẫn trong cột khói đen.

Hơn 2,000 người sống ở khu vực lân cận đã phải di tản. Nhà chức trách địa phương kêu gọi những người dân sống trong vòng 15 km xung quanh nhà máy phải tạm rời khu vực này. Vì lo sợ, nhiều người đã phải di tản đi xa hơn 40 km.

Chiều thứ Bảy, trung tướng Lê Thanh Bình cho biết nguyên nhân vụ nổ tại xí nghiệp Z4 là do thuốc pháo “tự bốc cháy, gây cháy kho.” Trung tướng này không nói rõ làm sao pháo có thể tự bốc cháy. Trung tướng Bình làm việc cho Chính Ủy Tổng Cục Công Nghiệp Quốc Phòng. Cơ quan này điều hành xưởng chế tạo pháo bông (còn gọi là pháo hoa).

Ông Bình nói rằng đến 12g30 thì đám cháy được khống chế. Trong số người tử thương có 19 công nhân của nhà máy. Theo ông Bình, nguyên nhân ban đầu được xác định là do thuốc pháo hoa tự bốc cháy, gây cháy kho, dẫn đến nổ và cháy lan sang phân xưởng sản xuất.

Sở y tế Phú Thọ đã tiếp nhận hơn 100 nạn nhân tại các bệnh viện cấp tỉnh và cấp thị xã. Ngoài ra, các nạn nhân bị thương được đưa về nhiều bệnh viện huyện và cấp trung ương để được cấp cứu.

Tại Bệnh viện đa khoa thị xã Phú Thọ, khoa cấp cứu và khoa phẫu thuật chật cứng nạn nhân vụ nổ kho vũ khí trên địa bàn xã Khải Xuân, huyện Thanh Ba Phú Thọ. Người nhà nạn nhân mong ngóng kết quả các bác sĩ.

Gây vỡ kính nhà thường dân

Vụ nổ xưởng pháo ở xã Khải Xuân đã ảnh hưởng tới nhiều khu vực gia cư ở chung quanh.

Nhà ông Lê Văn Tuấn, 48 tuổi, ở phố Cao Du, phường Âu Cơ, thị xã Phú Thọ đã bị vỡ một cửa kính lớn trước nhà, các cửa gỗ trên tầng đều bị bung ra. Cả gia đình hoảng loạn phải chạy ra ngoài sợ nhà sập. Cách đó không xa là nhà bà Thảo bị sập một số cánh cửa.

Tại công ty thương mại Vi Na Kyung Seung, hàng ngàn công nhân nháo nhác chạy ra ngoài khi nghe tiếng nổ lớn vào lúc gần 8 giờ sáng. Khoảng một giờ sau, họ trở vào làm việc tiếp thì lại nghe thêm những tiếng nổ gây rung chuyển mặt đất. Lần này các công nhân quá hoảng sợ và chạy về để tìm nơi an toàn hoặc lo cho gia đình.

Theo các bản tin được cập nhật đêm thứ Bảy, toàn bộ dây chuyền sản xuất và kho pháo bông đã bị cháy sập; một số công trình nhà xưởng bị hư hỏng; nhiều nhà dân chung quanh bị hư hại.

Ngày bình thường có hàng trăm, lên tới cả ngàn công nhân làm việc tại xưởng pháo, đa số là phụ nữ. Hôm thứ Bảy là ngày nghỉ nên số người đi làm không nhiều so với bình thường. Tuy vậy, con số trên 100 người bị thương hoặc bị thiệt mạng đã được xem là nghiêm trọng. Một cán bộ thuộc lãnh đạo tỉnh Phú Thọ nói rằng họ chưa biết có bao nhiêu người mắc kẹt ở trong khu vực bị nổ.

Lời kể của các nhân chứng

Một trong các cư dân phải di tản là bà Phượng, 50 tuổi. Bà chạy lánh nạn từ xã Văn Lung vừa khóc vừa cho biết ngôi nhà của bà vừa xây xong, tại thôn 11 xã Võ Lao, cách nhà máy khoảng 300 thước đã bị sập mái. Bà mới liên lạc được với con trai nhưng chưa biết chồng ở đâu.

Cô giáo Nguyễn Như Quỳnh nhà ở Quảng Nạp, Thanh Ba, Phú Thọ, cách khu nổ chừng 3 cây số. Cô cho biết, sau tiếng nổ đầu tiên, nhà bị rung chuyển, các cánh cửa giật liên hồi và đập sầm sập vào tường. Cô chỉ kịp nghe hàng xóm bảo nhau có nhiều người chết, trong khi loa đài khắp nơi kêu gọi bà con sinh sống trong vòng 15 km phải di tản hết. Ngoài ngõ, trẻ con chạy tán loạn ra xa khu vực nổ. Cô Quỳnh đã cố gắng gọi cho bạn bè, người thân gần nhà máy thuốc súng nhưng chưa liên lạc được với ai.

Một công nhân thoát chết từ xí nghiệp cho biết: “Khi đó tôi và vài chục anh em đang làm việc trong phân xưởng, cách nơi  xảy ra vụ nổ khoảng 60 mét. Nghe một  tiếng nổ lớn rung trời, mọi người hô hào nhau bật tường bỏ chạy. Chạy cách xa hiện trường vài trăm mét, những tiếng nổ vẫn tiếp tục vang lên và nhiều người hỗn loạn tháo chạy. Tôi may mắn thoát chết trong gang tấc, nhưng vô cùng xót xa khi trong xưởng vẫn còn anh em khác không kịp thoát."

Bỏ cả đám tang để chạy

Trong khi đó, Bà Vi Thị Đài tại xã Đông Thành, huyện Thanh Ba ngay bên cạnh xã Khải Xuân mặt vẫn tái mét vào chiều cùng ngày. Bà cho biết, "Sáng nay, tôi cùng mọi người trong xã đang đi lễ tang một gia đình gần nhà thì bỗng có một tiếng nổ lớn, lửa bùng lên và khói trắng phủ kín trời. Tàn tro rơi xuống, hàng trăm người trong đám tang đang khóc than, kèn trống ai nấy vội vã tháo chạy, để lại vong hồn một mình ở ngoài đồng.

“Mọi người hoảng sợ chạy. Được một đoạn được thông báo di tản. Đến hơn 3 giờ chiều chúng tôi mới có thể đưa thi hài của người thân đi an táng. Lúc đó chỉ nghĩ là chắc mình sẽ chết."

Bà Đài sợ hãi kể lại rằng bà sống gần hết cuộc đời chưa bao giờ chứng kiến một vụ nổ kinh hoàng như thế này.

Đến 5 giờ chiều, ngọn lửa vẫn chưa được khống chế hoàn toàn mặc dù các cán bộ cao cấp nói rằng đám cháy được khống chế cơ bản sau 12 giờ trưa.

Lực lượng quân đội, công an, cảnh sát giao thông và dân quân đã phong tỏa khu vực xuo6ng pháo cũng như các khu gia cư được lệnh di tản. Họ ngăn không cho người dân trở về những ngôi nhà gần xưởng vào đêm thứ Bảy rạng sáng Chủ Nhật.

Vào năm 2010, một vụ nổ pháo bông xảy ra tại sân vận động Mỹ Đình ở Hà Nội trước đại lễ Thăng Long nghìn năm. Vụ nổ đã gây thiệt mạng ba người ngoại quốc và một người Việt Nam. Báo chí nhà nước nói rằng tai nạn này do sơ sót trong việc vận chuyển hai container pháo bông chứ không phải do sự phá hoại gây ra.

Pháo bông thường được sử dụng trong những dịp lễ lớn tại Việt Nam, đặc biệt vào Tết nguyên đán và trong những lễ khác của nhà nước Cộng Sản. Từ năm 1994 nhà cầm quyền đã ban lệnh cấm sản xuất, vận chuyển và đốt các loại pháo trên toàn quốc vì lý do an ninh. Từ đó pháo Tết đốt trước nhà được thay thế bằng pháo bông bắn ở nơi công cộng cho người dân được xem tập thể. Xưởng bị cháy hôm thứ Bảy là xưởng được độc quyền sản xuất và cung cấp pháo trên toàn quốc.