Quanh vấn đề di chúc...

Luật Sư Trần Khánh Hưng

Hầu hết chúng ta sau một thời gian làm việc, đều có một số tài sản nhiều hay ít, như nhà cửa, cơ sở thương mại, trương mục ngân hàng, quỹ tín dụng, quỹ hưu trí, 401K, v.v…

Khi một người qua đời, tất cả các tài sản của người quá cố sẽ được chia làm 2 loại:

1. Những tài sản được liệt kê và chuyển đến người thừa kế qua di chúc (will) hoặc theo luật thừa kế của tiểu bang (intestacy). 

2. Những tài sản được chuyển cho những người thừa kế qua những hình thức khác mà không cần qua di chúc, chẳng hạn như:

1) bất động sản dưới dạng joint tenancy.

2) bảo hiểm nhân thọ.

3) hợp đồng với điều lệ phân chia lúc qua đời (Payable on death provisions) như quỹ hưu trí, pension plans, IRAs  v.v… 

4) living trust.

Di chúc được thực hiện thế nào?

Khi một người qua đời mà để lại di chúc, thì việc đầu tiên là một quản trị viên sẽ được bổ nhiệm để quản thủ và phân chia tài sản theo di chúc. Nhiệm vụ của người này gồm có:1) thâu hồi và kiểm tra tài sản của người quá cố, 2) bảo quản tài sản, 3) thanh toán những nợ nần cho người quá cố và 4) phân chia những gì còn lại cho người thừa kế.

Bạn có quyền chỉ định người quản thủ và thực hiện di chúc này (executor) có ghi trong di chúc. Nếu không, tòa án lúc đó sẽ bổ nhiệm một quản trị viên (hay người quản nhiệm) thay cho bạn (personal administrator).

Probate là gì?

Probate là một phương cách phân chia tài sản (khi có bất động sản, tranh chấp…) của người quá cố cho những người thừa kế dựa theo di chúc, hoặc theo luật  của tiểu bang, trong trường hợp không có di chúc. 

Probate có những thuận lợi nào?

Nếu có những tranh chấp xảy ra giữa những người thừa kế, hoặc giữa những người thừa kế và người quản nhiệm tài sản, một quan tòa sẽ giải quyết những tranh chấp này. Ngoài ra, những chủ nợ có một thời gian là 4 tháng, từ lúc họ được thông báo về thủ tục probate, để đòi những món nợ với người quá cố. Người quản nhiệm tài sản là người có trách nhiệm thông báo với những chủ nợ và phúc trình những hoạt động này với những người thừa kế.

Probate có những bất lợi nào?

Phần thủ tục của probate rất rườm rà và mất thời gian, có thể kéo dài từ một đến vài năm, nhất là trong những trường hợp di chúc có vấn đề tranh chấp bởi những người thừa kế. Ngoài ra, lệ phí cho probate có thể sẽ tốn kém, tùy theo trường hợp như: lệ phí của tòa, lệ phí của người thừa phát viên, lệ phí của người định giá tài sản, v.v… Hơn nữa, khi qua thủ tục probate, những chi tiết về cá nhân (như những tài sản nào của mình hoặc mình nợ những ai v.v...) đều có thể bị công bố.

Tôi có thể tránh được probate nếu tôi đặt tài sản dưới dạng chung với một người khác (Joint Tenancy)?

Quyền lợi của một người có tài sản dưới dạng Joint Tenancy sẽ bị hủy bỏ khi họ qua đời, và người Joint Tenant còn sống sẽ được hưởng trọn tài sản, bất kể di chúc được hoạch định thế nào. Nhưng có nhiều trường hợp tài sản joint tenancy vẫn phải qua probate, chẳng hạn người joint tenant còn sống, khi đó quên không lập một joint tenancy thứ nhì, hoặc khi cả hai joint tenants đều qua đời cùng lúc (simultaneous death).

Vậy thì làm thế nào để tránh thủ tục probate?

Bạn có thể làm living trust, tức một loại giấy tờ để phân chia tài sản của bạn ngay cả sau khi bạn qua đời. Không những living trust có thể giúp bạn tránh được thủ tục probate khi bạn mất, mà còn giúp bạn tránh được tòa án quản nhiệm tài sản của bạn, nếu trường hợp chẳng may bạn bị hôn mê hoặc mất trí nhớ (incapacity).

Living Trust có phải là living will hay không?

Hoàn toàn khác. Living trust (còn có tên khác là Advance Healthcare Directive), là một loại giấy tờ dùng để phân chia tài sản cho người thừa kế theo ý bạn muốn. Trong khi, Living will là loại giấy tờ chỉ định và ủy nhiệm quyền quyết định có liên quan đến vấn đề săn sóc y tế, life support trong trường hợp chẳng may bạn bị hôn mê và não bộ ngưng hoạt động.

Living trust có những điều lợi gì?

Khác với di chúc, living trust không cần đến probate, và bạn có thể phân chia  tài sản cho những người kế thừa mà không mất những án phí, nhất là trong những trường hợp người quá cố có bất động sản ởû những tiểu bang khác. Những thủ tục của living trust không rườm rà và được giữ bí mật. Lệ phí thành lập living trust thấp hơn nhiều, nếu so sánh với thủ tục probate. Bạn cũng có thể dùng living trust để chỉ định tài sản của bạn sẽ được người thừa kế sử dụng thế nào. Ngoài ra, tất cả tài sản của người quá cố khi chuyển nhượng đều bị đánh thuế. Trong nhiều trường hợp, thành lập living trust sẽ giúp bạn giảm bớt thuế.

Điều quan trọng nhất là living trust cho bạn quyền du di để bạn có thể thay đổi hay hủy bỏ các điều khoản trong living trust bất cứ lúc nào bạn muốn. Bạn lại có thể chỉ định chính bạn là người quản nhiệm living trust (trustee), được hưởng lợi nhuận của những tài sản trong living trust lúc còn sống, và nếu muốn, tài sản sẽ được tồn tại trong living trust, cho đến lúc nào bạn muốn chia tài sản cho những người thừa kế.

Tôi có cần phải trả hết nợ của căn nhà mới được chuyển vào living trust không?

Không. Bạn có thể chuyển căn nhà của bạn vào trust mà khi bạn vẫn còn thiếu nợ của căn nhà. Khi bạn qua đời và tài sản của bạn chuyển cho người thừa kế, thì họ sẽ vẫn có trách nhiệm tiếp tục trả nợ cho đến khi hết nợ, trừ khi bạn có điều khoản trong living trust là bạn dùng những tài sản khác trong trust để trả dứt nợ cho căn nhà,

Sau khi làm living trust, nếu tôi dọn sang tiểu bang khác thì living trust còn có hiệu lực không?

Những tiểu bang đều công nhận living trust bạn đã thành lập tại tiểu bang khác, dựa theo luật của tiểu bang đó như đã ghi nhận trong trust.

Đây chỉ là một số kiến thức tổng quát về những vấn đề liên quan đến will, probate và living trust, không phải là cố vấn luật pháp. Mọi thắc mắc và tham khảo miễn phí về vấn đề luật pháp, xin liên lạc với văn phòng Luật Sư Trần Khánh Hưng (David K. Tran), số điện thoại (714) 839-4077, hay E-mail tại  davidtran@dktran.com, hay gửi thư đến Law Offices of David K. Tran, 15446 Brookhurst St, Westminster CA  92683.