Bảo trì xe: Chẩn bệnh điều nhiệt kế

 

Như lần trước đã nói, điều nhiệt kế - bộ phận điều khiển nhiệt độ của luồng coolant – có thể bị hư sau một đời làm việc. Nó không hoạt động điều hòa thì nhiệt độ dòng Coolant sinh hỗn loạn, gây ra tình trạng Overheat (máy quá nóng), hay Underheat (Máy không đủ nóng). Overheat được biết là trường hợp nguy hiểm, nhưng Underheat cũng hiểm nguy không kém. Hôm nay, chúng ta sẽ bàn về cách định bệnh điều nhiệt kế, xem nguyên nhân gây ra tình trạng trên có phải thực sự ở nơi đây không?

Rất may mắn, việc “chẩn bệnh” điều nhiệt kế không phải là khó khăn, người sử dụng xe nên biết qua để có thể hạn chế những lo lắng không cần thiết. Biện pháp an toàn đầu tiên là phải chờ cho đầu máy và két nước nguội hẳn trước khi thực hiện các thử nghiệm sau đây:

- Tìm vị trí điều nhiệt kế: Trong mớ chằng chịt dây nhợ và đường ống ẩn dưới cái nắp đậy (hood), chúng ta sẽ dễ dàng thấy nổi lên 2 đường ống lớn, nối Radiator với lốc máy. Một ống dẫn coolant chảy vào máy, thường là ống nằm dưới (lower hose); và một ống khác dẫn coolant về Radiator, thường là ống nằm trên (upper hose). Lần tay theo đường ống trên từ Radiator về phía máy, chúng ta sẽ thấy hộp đựng điều nhiệt kế nằm ở cuối đường ống đó. Biết vậy thôi, chứ lúc này chúng ta chưa cần làm gì với điều nhiệt kế cả.

- Mở nắp két nước để lát nữa quan sát dòng coolant di chuyển trong đó thế nào.

- Nhờ một người lên xe, mở máy cho máy nổ tại chỗ.

- Quan sát sự di chuyển của dòng coolant: Nếu thấy dòng Coolant chuyển động ngay khi vừa mở máy, đó là dấu hiệu điều nhiệt kế đã bị kẹt mở. Hiện tượng này được cắt nghĩa như sau: Bình thường, trong khoảng 10 phút đầu tiên sau khi mở máy, điều nhiệt kế chưa mở cổng và dòng coolant chưa kịp chuyển mình, dòng nước phải nằm im. Ngược lại, nếu vừa mở máy đã thấy dòng coolant rồng rộc chuyển động, điều đó chứng tỏ điều nhiệt kế đã mở cổng rồi, hay nói đúng hơn, nó đã bị kẹt mở, và không đóng lại được.

- Nhưng nếu máy nổ tới 10 phút, hoặc thậm chí 20 phút, mà vẫn không thấy dòng coolant chuyển động, đó là dấu hiệu điều nhiệt kế đã kẹt đóng, không thể mở ra được. Hiện tượng này được cắt nghĩa như sau: Bình thường sau khi máy nổ khoảng 10 phút, nhiệt trong đầu máy bốc lên tới mức khá cao, đủ để thúc động điều nhiệt kế mở cổng ra cho dòng coolant chảy qua và vào máy làm việc. Đó là lúc chúng ta phải thấy dòng coolant chuyển động khi nhìn xuống qua miệng két nước đã mở nắp. Nay, chờ đợi đã lâu, cây kim trên đồng hồ nhiệt đã lên tới khoảng giữa mà dòng coolant vẫn chưa chuyển động, điều đó chứng tỏ cổng không mở, nó đã bị đóng lại từ hồi nào rồi. Phản ứng tức thời là phải tắt máy ngay để lốc máy đừng nóng thêm nữa, rồi tìm cách thay điều nhiệt kế.

Để ý 2 đường ống dẫn như đã nói trên. Nếu điều nhiệt kế hoạt động bình thường thì đường ống trên (upper), phải nóng trong khi đường ống dưới (lower hose) phải mát hơn chút đỉnh. Lý do là vì, đường ống trên dẫn coolant từ trong máy chảy về két nước nên nó phải nóng hơn; Trong khi đó, đường ống dưới dẫn coolant từ trong két nước đưa vào máy nên đương nhiên nó phải mát hơn. Nếu phát giác bất cứ hiện tượng nào khác, đó là dấu hiệu điều nhiệt kế bị kẹt. Cách chẩn bệnh cụ thể như sau:

- Mở máy cho xe nổ tại chỗ, và chờ đợi khoảng 10 phút cho đầu máy ấm lên và kim nhiệt chỉ tới vạch giữa đồng hồ, rồi tắt máy. Đừng để kim nhiệt chỉ quá vạch giữa đồng hồ. Có thể kiểm tra xem máy có nóng quá không bằng cách mở Hood: nếu thấy hơi nóng nghi ngút bốc ra, thì để máy nguội hẳn rồi làm lại. Lần này đừng để máy chạy lâu như lần trước để khỏi rơi vào tình trạng nóng quá. Sau đó tắt máy.

- Tìm 2 đường ống, và dùng bàn tay để đo lường nhiệt độ trên 2 đường ống.

- Nếu đường ống trên nóng hơn, đường ống dưới mát hơn: Điều nhiệt kế hoạt động bình thường.

- Nếu nhiệt độ giữa 2 đường ống chênh lệch nhau quá nhiều, hoặc không chênh lệch gì cả, đó là dấu chỉ cho thấy điều nhiệt kế bị nghẹt.

Mở cho máy xe chạy tại chỗ khoảng 5 phút, rồi sờ đầu máy và sờ đường ống dẫn ở 2 bên hộp điều nhiệt kế. Nếu thấy nhiệt độ đầu máy và đường ống ngang nhau, đó là dấu chỉ điều nhiệt kế kẹt mở (stuck open) khiến cho coolant chảy ào ạt làm cho nhiệt đầu máy không thể bốc lên được. Còn nếu thấy đầu máy nóng hơn, và đường ống mát hơn, điều đó cho thấy hệ thống hoạt động bình thường, do lúc này coolant chưa được đưa vào đầu máy, nên đương nhiên đầu máy tăng nhiệt và đường ống vẫn còn mát.

Chờ khoảng 15 phút cho đầu máy nóng ấm lên, sau đó tắt máy. Đưa tay sờ vào 2 vị trí trên, nếu thấy nhiệt độ đầu máy nóng lên nhiều và nhiệt độ đường ống không nóng lên bao nhiêu, đó là dấu chỉ điều nhiệt kế kẹt đóng, coolant không thể luân lưu được. Và ngược lại, nếu thấy nhiêt độ đầu máy và nhiệt độ đường ống ngang nhau, thì chúng ta có thể yên tâm hệ thống làm việc điều hòa.

Dù được săn sóc tới đâu, cũng tới lúc điều nhiệt kế mãn … tuổi trời, nó phải hư, phải kẹt. Nhưng nếu coolant dơ bẩn, vì dùng quá lâu và không được thay thế đúng chu kỳ, nó sẽ làm cho điều nhiệt kế đoản thọ với những chất nhầy chất dơ đọng lại, làm cho lò so điều nhiệt kế không còn cảm ứng nhạy bén với hơi nhiệt được nữa.

Cách bảo trì điều nhiệt kế và giúp nó không bị đoản thọ là thay coolant đúng thời biểu. Và khi không còn hoạt động đều đặn nữa, dù là kẹt mở hay kẹt đóng, điều nhiệt kế phải được thay thế ngay.
haosmith@yahoo.com