Kiện tổng thống

Bài NGUYỄN ĐẠT THỊNH

Hôm thứ Hai, 12 tháng 6, Tổng Trưởng Tư Pháp tiểu bang Maryland, ông Brian Frosh, và Tổng Trưởng Tư Pháp quận Waghington D.C. (District of Columbia), ông Karl Racine, đã tổ chức họp báo để công bố việc hai đơn vị lãnh thổ đó của Liên Bang Hoa Kỳ kiện tổng thống Hoa Kỳ, ông Donald Trump.

Hai viên chức cấp tiểu bang này cho là tổng thống vi phạm Hiến Pháp, vì ông không buông bỏ nhiều cơ sở thương mại, sau ngày tấn phong; tình trạng đó khiến quyền năng của tổng thống Hoa Kỳ trở thành một trị giá thương mại có thể mua bán được.

Hai vị tổng trưởng tư pháp cấp tiểu bang đó cho biết họ đã nạp đơn kiện tại tòa liên bang Maryland; trước họ một tổ chức giám sát tư nhân tại Hoa Thịnh Đốn cũng đã kiện tổng thống với lý do tương tự tại tòa liên bang Nữu Ứớc. Một số chuyên viên tư pháp cho là đơn kiện mới, của chính quyền tiểu bang sẽ có hiệu lực mạnh hơn.

Ông Brian Frosh và ông Karl Racinet

Tối Chủ Nhật, hai viên chức tiểu bang đó gửi cho tờ Washington Post một bản sao đơn họ kiện tổng thống có chữ ký của họ, nội dung đơn kiện, cáo buộc tổng thống vi phạm hiến pháp, vì ông tiếp tục điều hành một hệ thống kinh doanh toàn cầu, có liên quan sâu, xa, với nhiều chính khách và chính phủ nước ngoài; tình trạng đó làm suy yếu tính cương trực, trong sạch của hệ thống chính trị Hoa Kỳ.

Căn bản của vụ kiện là hai vị tổng trưởng tư pháp tiểu bang cáo buộc tổng thống không làm đúng lời tuyên thệ trung thành với Hiến Pháp vào lúc nhậm chức. Lời tuyên thệ đó như sau: “Tôi nghiêm túc tuyên thệ (hoặc khẳng định) rằng tôi sẽ nghiêm chỉnh điều hành Văn Phòng Tổng Thống Hoa Kỳ và sẽ tùy theo khả năng của tôi, duy trì, bảo vệ và bênh vực Hiến Pháp Hoa Kỳ”

"I do solemnly swear (or affirm) that I will faithfully execute the Office of President of the United States, and will to the best of my ability, preserve, protect and defend the Constitution of the United States."

Điều đáng buồn là đơn kiện của nhị vị tổng trưởng tư pháp thiếu chính xác, do đó Tổng Thống Donald Trump có thể vẫn cứ vừa tiếp tục giữ quyền điều hành hệ thống cơ sở thương mại của ông, vừa giải quyết việc nước.
Khoảng 200 thành viên Quốc Hội -quý vị nghị sĩ và dân biểu Dân Chủ- cũng sắp kiện tổng thống với cùng một lý do, là tổng thống không tuân hành quy định của Hiến Pháp.

Điều 1, đoạn 9, khoản 8 Hiến Pháp Hoa Kỳ giới hạn viên chức chính phủ Liên Bang không được nhận tặng phẩm, tiền tài (Emoluments), tước vị của chính phủ nước ngoài mà không được Quốc Hội đồng thuận.
Điều 1 này còn cấm tổng thống không được nhận quyền lợi hoặc “emolument” nào khác của chính phủ liên bang hoặc chính phủ tiểu bang, ngoại trừ lương hàng tháng.

Tuy nhiên từ thuở Hoa Kỳ lập quốc cho đến nay, chưa vị thẩm phán nào diễn dịch bằng một quyết định tư pháp xem chữ “emolument” là cái quái gì.

Ông Brian E. Frosh, tổng trưởng tư pháp Maryland nói, nếu vụ kiện đạt đến giai đoạn khám phá, ông và ông Karl Racine sẽ đòi được xem giấy khai thuế của Tổng Thống Trump để hiểu biết tường tận về doanh vụ của tổng thống.

Ông Forsh nói, "Việc chưa có tiền lệ trong lịch sử Hoa Kỳ là ngày ngày mỗi người Mỹ phải băn khoăn không biết việc tổng thống đang làm là có lợi cho Hoa Kỳ, hay chỉ có lợi cho cá nhân ông và gia đình ông."
Bộ Tư Pháp không giải đáp, mặc dù tuần trước, để trả lời vụ kiện tại New York bộ có phổ biến một đoản văn cho là điều “emoluments clauses” không hề cấm tổng thống vừa làm tổng thống vừa là một doanh nhân. Ông có quyền điều hành doanh nghiệp trong lúc vẫn cứ quyết định việc nước.

Bà Lindsay Jancek, một phát ngôn viên của Hiệp Hội Cộng Hòa toàn quốc phê bình những người đang kiện tổng thống là “đần độn,” và “việc họ làm chỉ là để mị cử tri, là đáng bị coi rẻ.”

Bà Jancek đúng trong cách phân tách Hiến Pháp, vì rõ ràng Điều 1, đoạn 9, khoản 8 Hiến Pháp Hoa Kỳ (Emoluments Clause) chỉ viết: “No Title of Nobility shall be granted by the United States: And no Person holding any Office of Profit or Trust under them, shall, without the Consent of the Congress, accept of any present, Emolument, Office, or Title, of any kind whatever, from any King, Prince, or foreign State.”

Dịch là: Không được đem cho tước quyền của Hoa Kỳ; và không viên chức nào nắm giữ địa vị có quyền lợi và tín dụng được nhận tặng phẩm, lợi nhuận, quyền lực hay chức vụ nào do vua, chúa, hoặc chính quyền ngoại quốc trao tặng mà không có sự đồng ý của Quốc Hội.

Không vị chánh án nào có thể xử Tổng Thống Trump về tội nhận bất cứ tặng phẩm, hiện vật hoặc hiện kim của bất cứ vị nguyên thủ, hay bất cứ một quốc gia nào, nếu họ không đút lót thẳng cho ông, mà chỉ cho những công ty do ông làm chủ nhiều quyền lợi.

Một điển hình: mới hôm thứ Ba, 13 tháng Sáu, 2017, Trung Quốc mới chấp thuận thêm sáu thương hiệu mới cộng thêm vào tổng số nhiều thương hiệu mà tổng thống đang nắm giữ tại Trung Quốc; những thương hiệu đó giúp tổng thống bành trướng hoạt động của ông qua các địa hạt kiến trúc, chăn nuôi, ... ; mà không ai có thể chứng minh là ông vi hiến. Ông chỉ mở một quan điểm mới về Hiến Pháp Hoa Kỳ, và ông đang chứng minh là Hiến Pháp chỉ cấm tổng thống nhận đặc ân mà không hề cấm thương vụ của ông nhận ưu đãi.
Tham dự một buổi lễ tại trụ sở tờ Wall Street Journal, Nghị Sĩ John McCain than thở, "Tôi lo là đảng Cộng Hòa không chỉ mất thế đa số tại Thượng Viện thôi, mà còn mất cả Hạ Viện nữa."

Hạ Viện gồm 435 dân biểu, thế kiểm soát thuộc về đảng có trên nửa con số lẻ này -217 người rưỡi, tức là 218 dân biểu. Hiện nay Cộng Hòa có đến 239 dân biểu, và, để có thể mất thế kiểm soát, Cộng Hòa phải có đến 22 dân biểu thất cử. Con số đó quả là khiếp đảm.

Có thể nào một mình Tổng Thống Donalt Trump, cộng thêm gia đình ông, và các công ty của ông gây ra được trận động đất chính trị đó ư? (ndt)