Cập nhật về thuốc chích ngừa cúm năm nay

BS Nguyễn Thị Nhuận

Cúm là một bệnh nhiễm trùng đường hô hấp có thể gây ra các biến chứng nghiêm trọng, đặc biệt là cho trẻ nhỏ, người lớn tuổi và những người có vài bệnh khác. Thuốc chích ngừa cúm - mặc dù không hiệu quả 100 phần trăm - là cách tốt nhất để ngăn ngừa bệnh cúm và các biến chứng. Trung Tâm Kiểm Soát và Phòng Ngừa Bệnh Tật (CDC) khuyên mọi người từ 6 tháng tuổi trở lên chích ngừa hàng năm chống lại bệnh cúm.
Mũi thuốc chích ngừa cúm năm nay sẽ bảo vệ chống lại ba hoặc bốn virus cúm dự kiến sẽ gây bệnh trong mùa cúm này. Thuốc chích ngừa cúm liều cao cũng sẽ có sẵn cho người lớn từ 65 tuổi trở lên.
Dưới đây là câu trả lời cho các câu hỏi thường thấy về việc chích ngừa cúm:

- Thuốc chích ngừa cúm được sản xuất bởi các nhà sản xuất tư nhân và mất khoảng sáu tháng để sản xuất. Thời gian có thuốc phụ thuộc vào lúc việc sản xuất được hoàn thành, nhưng nói chung, thuốc sẽ có vào khoảng tháng Tám. Các bác sĩ và y tá sẽ bắt đầu chích ngừa cho mọi người ngay khi thuốc chích ngừa cúm có trong khu vực của họ.

- Sau khi chích, phải chờ hai tuần lễ thì cơ thể chúng ta mới có sự miễn dịch nhưng ngay cả khi chờ đến lúc mùa cúm bắt đầu mới chích ngừa thì cũng vẫn có lợi. Tốt hơn hết, nên chích ngừa cúm chậm nhất là cuối tháng Mười. Tuy nhiên, quý vị vẫn có thể được bảo vệ chống lại dịch cúm phát sinh trễ nếu quý vị chích ngừa vào tháng Hai hoặc muộn hơn.

- Vì virus cúm thay đổi rất nhanh, thuốc ngừa năm ngoái có thể không bảo vệ bạn khỏi virus của năm nay. Thuốc ngừa cúm được làm ra mỗi năm để theo kịp với các biến đổi nhanh chóng của virus cúm.
- Khi bạn được chích ngừa, hệ thống miễn dịch của bạn tạo ra các kháng thể để bảo vệ bạn khỏi các loại virus có trong thuốc ngừa. Tuy nhiên, mức độ kháng thể có thể giảm theo thời gian - đó là một lý do khác để phải chích ngừa cúm hàng năm.
- CDC khuyên nên chích ngừa cúm hàng năm cho mọi người từ 6 tháng tuổi trở lên; mũi thuốc chích ngừa đặc biệt quan trọng đối với những người có nguy cơ cao bị biến chứng do cúm, bao gồm: phụ nữ mang thai, người lớn tuổi, trẻ nhỏ
- Trẻ em từ 6 tháng đến 8 tuổi có thể cần hai liều thuốc chích ngừa cúm, cách nhau ít nhất bốn tuần, để được bảo vệ đầy đủ.

- Một nghiên cứu năm 2017 cho thấy rằng thuốc ngừa làm giảm đáng kể nguy cơ tử vong do cúm.
- Các bệnh mãn tính cũng có thể làm tăng nguy cơ biến chứng cúm, thí dụ: bệnh suyễn, đang điều trị ung thư hoặc ung thư, bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính (COPD), bệnh Cystic fibrosis, bệnh tiểu đường, HIV / AIDS, bệnh thận hoặc gan, béo phì

- *Nên hỏi lại bác sĩ trước khi chủng ngừa cúm nếu:
1. Bạn bị dị ứng với trứng. Hầu hết các loại thuốc ngừa cúm đều chứa một lượng nhỏ protein trứng. Nếu bạn bị dị ứng trứng nhẹ - chỉ bị nổi ngứa do ăn trứng - bạn có thể chích ngừa cúm. Nếu bạn bị dị ứng trứng nặng, bạn nên được chích ngừa trong một môi trường y tế và được quan sát bởi một bác sĩ có thể nhận biết và giải quyết các tình trạng dị ứng nghiêm trọng. Cũng có các loại thuốc ngừa cúm không chứa protein trứng, và Cơ quan Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm (FDA) đã cho sử dụng cho những người từ 18 tuổi trở lên. Nên tham khảo ý kiến bác sĩ về các thuốc này.

2. Bạn đã có một phản ứng nghiêm trọng với một loại thuốc chích ngừa cúm trước đó. Thuốc chích ngừa cúm không nên được dùng cho bất cứ ai từng có phản ứng nặng với thuốc chích ngừa cúm trước đó. Hỏi ý kiến bác sĩ của bạn đầu tiên. Một số phản ứng có thể không liên quan đến thuốc ngừa.
- Thuốc chích ngừa cúm năm nay sẽ có dưới dạng chích hoặc xịt mũi. Trong hai mùa cúm vừa qua, có lo ngại rằng thuốc xịt mũi không hiệu quả chống lại một số loại cúm. Thuốc ngừa xịt mũi dự kiến sẽ có hiệu quả hơn trong mùa cúm 2018-2019.

- Thuốc ngừa xịt mũi được chấp thuận cho những người từ 2 đến 49 tuổi.
- *Thuốc ngừa cúm xịt mũi không nên dùng cho:
/Trẻ em dưới 2 tuổi
/Người lớn từ 50 tuổi trở lên
/Phụ nữ mang thai
/Trẻ em từ 2 đến 17 tuổi đang dùng aspirin hoặc thuốc có chứa salicylate
/Những người có hệ miễn dịch suy yếu
/Trẻ em từ 2 đến 4 tuổi bị hen suyễn hoặc thở khò khè trong 12 tháng qua
Cũng có vài nhóm khác được khuyên nên thận trọng về việc dùng thuốc ngừa cúm xịt mũi. Hỏi bác sĩ của bạn để xem bạn có thuộc một trong những nhóm này hay không.
- Thuốc ngừa cúm thường được chích vào bắp thịt ở cánh tay. Người lớn dưới 65 tuổi có thể chọn chích vào trong da hoặc chích bằng máy chích dùng áp suất cao bắn một tia thuốc nhỏ xíu vào da thay vì một cây kim.

- *Thuốc chích ngừa cúm không thể gây bệnh cúm nhưng bạn có thể bị các triệu chứng giống như cúm vì nhiều lý do:
/Phản ứng với thuốc chích. Một số người bị đau bắp thịt và sốt trong một hoặc hai ngày sau khi chích ngừa cúm. Đây có thể là một tác dụng phụ của việc sản xuất kháng thể bảo vệ của cơ thể.

/Phải chờ hai tuần mới có hiệu quả. Phải mất khoảng hai tuần để việc chích ngừa cúm có tác dụng đầy đủ. Nếu bạn tiếp xúc với siêu vi trùng cúm ngay trước hoặc trong khoảng thời gian đó, bạn có thể bị cúm.
/Không đúng loại virus. Trong một vài năm trước đây, virus cúm được sử dụng làm thuốc ngừa không đúng là loại virus đang gây bệnh trong mùa cúm. Nếu điều này xảy ra, việc chích ngừa cúm sẽ kém hiệu quả hơn, nhưng vẫn có thể bảo vệ phần nào.

/Các bệnh khác. Nhiều bệnh khác, chẳng hạn như cảm lạnh thông thường, cũng tạo ra các triệu chứng giống như cúm. Vì vậy, bạn có thể nghĩ rằng bạn bị cúm khi bạn thực sự không.

/Cách thuốc ngừa hoạt động có thể khác nhau. Thuốc chích ngừa cúm thường hiệu quả hơn ở những người dưới 65 tuổi. Một số người lớn tuổi và những người có một số bệnh có thể làm ra ít kháng thể hơn sau khi chích ngừa cúm. Việc xem lại các nghiên cứu trước đây cho thấy trung bình, thuốc ngừa cúm có hiệu quả khoảng 60% cho người lớn từ 18 đến 64 tuổi. Thuốc chích đôi khi có thể kém hiệu quả hơn, nhưng cũng có thể có nhiều hiệu quả hơn. Trong một số năm, nó có thể có hiệu quả lên đến 90 phần trăm trong việc ngăn ngừa bệnh cúm. Ngay cả khi thuốc ngừa không ngăn ngừa hoàn toàn bệnh cúm, nó cũng có thể làm giảm bớt mức độ nghiêm trọng của bệnh và giảm nguy cơ bị biến chứng nghiêm trọng.

- *Thuốc ngừa cúm là cách bảo vệ chống cúm tốt nhất cho bạn, nhưng có thêm các cách khác mà bạn có thể thực hiện để giúp bảo vệ bản thân khỏi bệnh cúm và các loại virus khác. Các cách này bao gồm:
/Rửa tay thường xuyên và kỹ lưỡng bằng xà bông và nước.
/Sử dụng chất sát trùng có cồn để rửa tay nếu không có xà bông và nước.
/Tránh chạm vào mắt, mũi hoặc miệng của bạn bất cứ khi nào.
/Tránh đám đông khi cúm đang xảy ra trong khu vực của bạn.
/Thực hành thói quen sức khỏe tốt.
/Ngủ nhiều, tập thể dục thường xuyên, uống nhiều nước, ăn uống bổ dưỡng và kiểm soát căng thẳng.
/Bạn cũng có thể giúp ngăn ngừa sự lây lan của bệnh cúm bằng cách ở nhà nếu bạn bị bệnh.