Pháp luật và lương tâm

Bài NGUYỄN ĐẠT THỊNH

Thông thường thì pháp luật đi đôi với lương tâm, vì pháp luật do con người đặt ra để điều hành xã hội sinh hoạt trong đường hướng lương thiện; pháp luật lại do những người tốt nhất trong xã hội được dân chúng tuyển chọn vào quốc hội để viết luật.

Tôi dài dòng như vậy là để giới thiệu một luật gia phạm pháp: bà Teresa L. Todd; không chỉ phạm pháp, mà sau khi bị bắt quả tang, bà vẫn tin là bà làm đúng.

Bà Todd nói, “Tôi hoàn toàn tin là ngừng xe lại để giúp đỡ ba người hoạn nạn, không thể nào là một hành động phạm pháp được.”


Bà Teresa L. Todd

Bà Todd, 53 tuổi, là công tố viên của thị xã Marfa, Texas, và của quận Jeff Davis; chức vụ của bà là một chức vụ dân cử.

Bà than thở, “Suốt đời phục vụ xã hội bằng cách truy tố những người phạm pháp, tôi quả ngỡ ngàng khi bị bắt đứng nghe đọc luật Miranda, để tôi hiểu là tôi có quyền im lặng không trả lời viên chức thi hành pháp luật.”

Có thể người lính biên phòng không biết chức vụ của bà, nên cứ tiếp tục đọc, "Bà có quyền im lặng. Mọi điều bà nói có thể được dùng để buộc tội bà trước tòa án. Bà có quyền có luật sư, nếu bà không có khả năng mướn luật sư, một luật sư sẽ được cung cấp miễn phí cho bà. Bà có hiểu điều luật tôi vừa đọc cho bà nghe đó không? Sau khi đã nghe rồi, hiểu rồi, bà có muốn trả lời tôi không?"

(You have the right to remain silent. Anything you say can and will be used against you in a court of law. You have the right to an attorney. If you cannot afford an attorney, one will be provided for you. Do you understand the rights I have just read to you? With these rights in mind, do you wish to speak to me.)
Bà Teresa L. Todd bị bắt về đồn biên phòng; sau này bà kể lại, “Tôi quả là ngỡ ngàng, bị bắt chỉ vì vòng xe lại tìm cách giúp đỡ ba thiếu niên hoạn nạn.”

Trong bóng đêm, bà không nhận ra là cô bé chạy ra đường vẫy xe xin bà ngừng lại cũng đã 18 tuổi -cô Esmeralda, hai người kia là cậu Francisco, 20 tuổi, và cậu Carlos, 22. Họ là ba anh em ruột; họ không còn là những thiếu niên nữa, mà cả ba đều đã trưởng thành.

Ngày hôm đó -27 tháng Hai 2019- bà Tood đi họp tại thị xã Marfa với những viên chức hội đồng thành phố, và vì buổi họp kéo dài nên sau khi họp xong, mọi người rủ nhau đi ăn, và đến 10 giờ tối bà Todd mới lái xe về nhà; trên đường về bà thấy cô Esmeralda chạy ra đường, đón xe bà, nhưng bà chạy vuột đi, rồi mới kịp thắng xe, chạy vòng lại để thấy cô Esmeralda trong tình trạng mệt đuối, ngồi bên vệ đường.
Bà hỏi cô bằng thứ tiếng Spanish mà sau khi ra trường, bà đã bỏ lại đó một phần lớn; sau này, bà mô tả, “Con bé đói lả, mệt mỏi trả lời tôi bằng tiếng khóc và cặp mắt van xin, cầu khẩn; tôi bảo nó lên xe ngay, trước khi nó gục chết vì đói và lạnh. Nó bảo tôi, nó còn hai thằng anh đang trốn trong bụi, tôi quay vào lề đường gọi tất cả ra, và mở của xe cho chúng lên.”

Bà Todd giải thích, “Tôi cũng có hai đứa con, phản ứng của tôi là phản ứng tự động của một người mẹ, xót xa thấy con đói khổ, tìm cách cho chúng ăn no, ngủ ấm. Tôi không kịp nghĩ gì xa hơn nữa.
“Đúng lúc đó thì một chiếc xe biên phòng trờ tới, ngừng lại, những người lính biên phòng nhảy xuống xe, và ra lệnh cho mọi người ra khỏi xe.

Sau khi đọc luật Miranda cho tôi nghe, người lính biên phòng bào tôi, Bà phạm tội chở người di dân bất hợp pháp.”

Về đến đồn biên phòng, bà Todd bị giam 45 phút, trong lúc giới chức biên phòng xin án tòa cho phép mở nghe cái điện thoại di động của bà ra nghe.

Bà Todd phạm tội giúp đỡ người tị nạn, cái tội mà hàng ngàn cư dân sống ven biên vi phạm bằng cách lén lút để hàng chục ngàn gói tặng phẩm đơn giản gồm vài chai nước, vài hộp đồ ăn, trên những con đường mòn mà người tị nạn thường đi qua.

Mục đích của họ là cứu những người đói khát, không chết đói, chết khát trên con đường tìm sống. Lính biên phòng lo đối phó với đám đông vài chục ngàn người công khai đến trình diện tại các đồn biên giới, trong lúc nhiều toán nhỏ lẻn qua những khoảng trống của bức tường biên giới dài gần ngàn dặm để lén lút tìm vào lãnh thổ Hoa Kỳ an ninh, giầu có.

Bà Todd cho biết chuyện bà phạm pháp xảy ra vào lúc 10 giờ đêm 27 tháng Hai, 2019, gần khu nhà bên ven sa mạc Marfa. Sau bữa ăn tối tại khách sạn Saint George, bà lái xe về nhà -nhà bà ở trong khu Fort Davis, cũng gần đó.

Thấy ánh đèn xe của bà, cô Esmeralda, từ trong ven đường phóng ra vẫy tay gọi bà ngừng xe. Bà Todd nói với phóng viên truyền thông, “Tôi có hai đứa con trai, thằng anh 17, thằng em 15; ba người hoạn nạn cũng trang lứa với chúng nó.”

Bà Todd vẫn chưa biết số phận của bà như thế nào, mặc dù bà là công tố viên cấp quận, trên bình diện pháp lý bà chưa bị truy tố, và hy vọng sẽ không bị truy tố, nhưng điều đó không có nghĩa là tai đã qua, nạn đã khỏi,

Chưa yên thân, nhưng bà vẫn tìm hỏi thăm về ba anh em người tị nạn Salvador mà bà toan cứu giúp. Một viên chức biên phòng cho bà biết cô Esmeralda đã bình phục.

Ông viên chức này bảo bà, “Nếu bà không vòng xe lại thì chỉ ngày hôm sau cô ta đã trở thành một xác chết mà mỗi ngày xe chúng tôi phải đi lục tìm và chôn cất.”

Bà Todd -một luật gia- cho là việc bà ngừng xe, giúp ba người hoạn nạn không phải là một cái tội, hoặc ít nhất bà cũng chưa phạm tội gì; có thể bà đưa ba người Salvadoran tới một tiệm ăn, cho họ ăn uống, rồi khuyên họ ra trình diện với chính quyền; hoặc bà cho họ tá túc một đêm rồi gọi cảnh sát quận giao cho cảnh sát trách nhiệm hành xử đúng luật với họ.'

Dù sao thì việc bà làm -giúp ba kẻ phạm pháp không chết đói, chết lạnh trong một đêm- cũng vẫn chưa phạm vào tội che chở giúp đỡ người di dân bất hợp pháp.
Nhưng bà Todd vẫn mừng, nếu thật sự tổng thống không trừng phạt bà.