Plovdiv - thành phố cổ nhất Bulgaria

Trên đường xe bus đi từ thủ đô Sofia đến Plovdiv, du khách có thể ngắm những vườn nho, ruộng lúa mì hay cánh đồng hướng dương trải dài, đôi lúc có những ngôi làng nho nhỏ điểm vào khung cảnh. Bulgaria có đất nông nghiệp rộng lớn trù phú nhưng ít dân, đã vậy nông dân phần lớn đang muốn rời bỏ quê nhà để lên thành phố tìm một cuộc sống sôi động hơn.

Ở miền đồng quê, những người nông dân có cách tiêu khiển riêng để quên ngày dài. Đó là những bữa ăn kéo lê thê từ 7 giờ tối đến 3 giờ, có khi là 4 giờ sáng hôm sau. Thức ăn từng đĩa lớn dọn ra thơm phức, rượu rót đều đều, khói thuốc tỏa mù mịt. Đàn ông cũng như phụ nữ trò chuyện rôm rả, khiêu vũ say sưa đến tàn canh mà chẳng biết mệt.

Ở Plovdiv có nhiều cột đồng hồ cổ xưa, trong đó có cái tuổi đời lâu bậc nhất châu Âu mà vẫn chạy tốt đến bây giờ. Plovdiv với 300,000 dân êm đềm ngày nay thật ra đang nằm lọt thỏm giữa thành Philibe rộng lớn, đông đúc, náo nhiệt ngày xưa. Sự phồn hoa đã bắt đầu hình thành từ 6,000 năm trước.
Dưới thời Ottoman, Philibe là thành phố lớn nhất và giàu có nhất trong 10 thành phố của đế chế - ngang ngửa với Istanbul. Trước đó nữa, dưới thời thống trị của La Mã và Hy Lạp, Philibe cũng nổi tiếng là đô thị quan trọng.
Không quan trọng sao được khi từ trước Công nguyên, người Thrace đã ra sức xây dựng thành phố này làm điểm trung chuyển lớn trên con đường từ Á sang Âu, từ Đông sang Tây và từ biển Đen sang biển Adriatic.

Nếu có dịp đi xuyên suốt Balkan, du khách sẽ thấy nhiều tàn tích từ chuỗi mười đô thị cổ huy hoàng của người Thrace - nhóm bộ tộc định cư ở Tây Bắc bán đảo này - ngày nay là một phần của Hy Lạp, Thổ Nhĩ Kỳ và Bulgaria.
Không chỉ được coi trọng nhờ tuổi tác, Plovdiv thu hút nhiều du khách yêu lịch sử bởi thành phố như một bảo tàng sống, mở ra nhiều chương hồi của sử thi các nền văn minh. Từ mùi hương, cảnh vật, người dân, đường phố... tất cả đều có thể kéo người ta trở lại quá khứ.
Ngồi giữa ban công khi nắng đã nhạt, nhấp ly trà thơm pha kiểu Thổ Nhĩ Kỳ rồi nhìn ra những kiến trúc cổ trải dài đến ngút tầm mắt, du khách sẽ cảm thấy như thời gian đã ngừng lại.
Dù cuộc sống hiện đại vẫn đang diễn ra đằng sau bức tường các nhà thờ Chính thống giáo, Công giáo, Hồi giáo..., nhưng khi đặt chân lên những đoạn đường lát đá đã mòn nhẵn bóng, tâm trí du khách sẽ lại lạc vào khúc phim lịch sử sống động cảnh giao thương, truyền giáo, tranh giành ảnh hưởng của các triều đại.

Hai bên đường, từ những dinh thự nhiều cửa sổ kiểu Ottoman hay một giếng nước cũ thời Byzantine đều nhắc người ta nhớ lại những thời kỳ vàng son trước đây.
Plovdiv vốn được hình thành và mở rộng dần trên vùng đất có bảy quả đồi thoai thoải (nay chỉ còn sáu vì một ngọn đồi đã bị san phẳng cách đây chưa lâu). Uốn lượn giữa những ngọn đồi là dòng sông Maritsa mảnh mai màu xanh thẫm.
Đi qua cây cầu có mái che, du khách sẽ thấy quầy hàng lưu niệm bày kín hàng thủ công đẹp mắt, làm theo phong cách Bulgaria, Nga, Thổ Nhĩ Kỳ... tinh xảo lạ lùng.
Tuy nhiên kiến trúc cổ hai bên bờ sông có quá nhiều thứ phải nhìn ngắm trước khi mặt trời lặn. Dấu vết của đô thị Thrace vẫn còn trên đồi với các nền nhà và chân tường bên cạnh bậc thang rải sỏi.
Phố cổ thời Thổ Nhĩ Kỳ dọc theo thung lũng được bảo tồn khá tốt, với các tòa dinh thự pha trộn nhiều phong cách kiến trúc. Không phải nhà nào cũng còn người ở nhưng vẻ hoang tàn chưa chạm đến được Plovdiv.
Hoa vẫn nở đầy, từng ô biệt thự nằm dọc phố dốc thoai thoải vẫn ngay ngắn, gọn gàng. Nhìn kỹ sẽ thấy các ngôi nhà xây kiên cố nhưng cái đẹp luôn được đặt hàng đầu, với hàng cột và lan can chạm khắc tinh xảo, khung cửa và hành lang được chăm chút, đó là chưa kể tượng, phù điêu trang trí sống động.
Trung tâm phố cổ khá tấp nập với khách sạn, quán ăn, quán cà phê... Sau dãy phố cổ là quảng trường Dzhumaya vốn là một đấu trường La Mã cổ đại. Dzhumaya rộng lớn, nằm vắt giữa hai quả đồi, sức chứa lên đến 30,000 người. Dù bị đổ nát và bị chôn vùi khá nhiều, nhưng phần sân và 14 tầng khán đài phía Bắc còn lại vẫn nguyên.
Di sản từ thời La Mã còn phải kể đến nhà hát có sức chứa 7,000 người ở gần đó. Nhà hát cũng có 14 tầng khán đài, sân trình diễn 3 tầng được trang trí bằng những hàng cột, phù điêu và tượng tuyệt đẹp. Vẻ xa hoa thời trước Công nguyên vẫn còn được lưu lại nhờ lớp đá hoa cương trắng óng ánh.
Khi mặt trời lặn, thành phố chợt mát dịu, những con đường lát đá rợp bóng cây trông tươi tỉnh trở lại. Từng vạt nắng nhạt dần trên bức tường cổ xưa.
Thành phố Plovdiv còn có một bãi di vật lớn như bảo tàng lộ thiên. Rất nhiều phù điêu ngàn năm tuổi còn sắc nét, phác họa lại từng mảng đời sống thời Thrace. Điều ngạc nhiên là những di vật quý giá ấy dù được bảo vệ sơ sài nhưng chẳng hề bị trộm cắp. Người dân Plovdiv không cần phải mang những cổ vật này về nhà trưng bày làm gì, bởi vì họ như vẫn còn ôm cả quá khứ trong tay.