Tai nạn hàng không trên đất Pháp (kỳ 2)

Hai ngày theo dõi tin tức dồn dập xoay quanh tai nạn rớt chiếc Airbus A320, có vài câu hỏi nêu lên trong bài viết trước tôi có đề cập đến chẳng hạn như đi du lịch hàng không giá rẻ có nguy cơ gì không, máy bay rơi vì nó già quá hay sao (trên 20 tuổi), đầu máy cũ rồi chưa được thay. Sau đó chúng ta được biết vấn đề bảo quản dụng cụ tài chánh hàng đầu của các hãng hàng không thế giới là chiếc máy bay đã chẳng hề được đặt ra.

Còn lại là khả năng lèo lái của phi công, tức nhiên là phương diện nhân sự. Họ là ai, đã làm gì đến đỗi tai nạn xảy ra. Chúng ta cùng nhìn lại toàn bộ câu chuyện sau khi dần dần lắng xuống các cảm xúc rất mạnh như hồi hộp chờ tin sau khi chiếc hộp đen thứ nhất được tìm thấy.
Những giả thuyết quan trọng nhất nổi bật hàng đầu là lý do vì sao cánh chim sắt đã rụng rơi như lá mùa thu không định hướng. Các chuyên gia gồm có những phi công đã về hưu, một nữ phi công dân sự (pilote de ligne) còn khá trẻ, nam phi công đang còn hành nghề; đã lần lượt trả lời câu hỏi của ký giả phỏng vấn (vì sao máy bay gặp tai nạn như vậy) trên đài truyền hình. Một điểm chính nổi bật trong sự rối rắm, hoang mang của dân chúng không thông hiểu vấn đề dù đa số người lấy máy bay đi như đi chợ hàng ngày. Đó là sự kiện khi các phi công không đánh tín hiệu bị nguy cấp trầm trọng mà máy bay lại rơi trong vòng 8 phút ngắn ngủi. Các giả thuyết tượng hình như sau dựa trên bằng chứng thu nhận được tạm thời ngay lúc ấy do chuyên gia phát biểu :
1. Các phi công đã ngất xỉu, không còn biết gì nữa. Máy bay sẽ rơi khi không người điều khiển. Điều này có thể xảy ra khi máy bay bị hư hại nặng gây nên trạng thái mất áp suất không khí, dù có mặt nạ thở dưỡng khí cũng có thể không kịp đối phó.
2. Họ bị lâm vào hoàn cảnh không tặc trấn áp không cho nói.
3. Một tình thế máy móc hiện đại (máy điện toán và các dụng cụ tối tân khác) bị hư hỏng bất ngờ.
4. Phi công tự sát, điều này đã xảy ra rồi.
Tin tức lập đi lập lại xoay quanh các điều này trong khi ngôi làng nhỏ xíu khoảng gần 200 người dân đang bận rộn chuẩn bị đón tiếp các gia đình nạn nhân lần lượt đến nơi. Họ rất tử tế và sẵn sàng mở cửa nhà riêng phụ giúp cơ quan công quyền vì thiếu chỗ trọ. Một vị chủ nông trại kể lại đã nhìn thấy máy bay rơi và chỉ dẫn cho nhân viên điều tra đến đúng chỗ, ông thật sự xúc động vừa nói vừa lau nước mắt sau khi hay tin không còn ai sống sót. Một người khác chứng kiến từ đầu đến cuối cũng vô cùng sửng sốt vì quả thật chúng ta hay thấy máy bay lên xuống bình thường nhưng cảnh tượng lạ lùng này khiến nhân chứng hiểu ngay là máy bay có vấn đề "chết người."
Trưa chiều hôm nay, ngày thứ năm; viên Chưởng Lý toàn quyền tỉnh Marseille đã tổ chức họp báo thông tin chính thức về nguyên nhân gây tai nạn khiến 150 người thiệt mạng. Trước đó, trời vừa sáng bửng thì tờ New York Time đã loan tin sốt dẻo về các tài liệu cung cấp bởi chiếc hộp đen (trong hình chúng ta thấy nó có màu đỏ). Đó là một trong hai phi công đã cố tình gây tai nạn. Điểm lấp lửng là chưa rõ phi công chính hay phụ, một già một trẻ, ai là thủ phạm. Khi viên chưởng lý giải thích, kèm theo bình luận của chuyên gia ; tấm màn bí mật từ từ được vén lên sáng tỏ. Cuối cùng, giả thuyết tự tử là đúng. Nữ thủ tướng Đức Angela Merkel kết án viên phi công phụ trẻ tuổi (28, tên Andreas Lubitz) là tên tội phạm giết người.
Từ các tiếng động thu được trong hộp đen, cảnh tượng đã xảy ra thật ngắn ngủi nhưng vô cùng tượng hình. Một chiếc ghế ngồi của phi công chính, bên tay trái buồng lái, bị kéo đẩy để ông đứng dậy đi ra ngoài. Có thể là ông vào phòng vệ sinh. Một lúc sau, ông trở lại và gõ cửa. Đây là một cánh cửa bọc thép kiên cố không ai có thể đột nhập vào được từ sau biến cố 11 tháng Chín tại Mỹ (phi công bị không tặc chui vào khoang lái đẩy họ ra và chúng lái lấy máy bay để phá hoại). Mặc cho ông gõ mấy lần và lên tiếng yêu cầu mở, bên trong không ai trả lời. Phi công chính (có 6,000 giờ bay trong 10 năm kinh nghiệm) lo lắng và húc mạnh vào cửa, vô ích. Bên trong, phi công phụ (600 giờ bay) vẫn im thin thít. Không ai ngờ rằng lúc đó, chính xác là 10 giờ 41 phút, máy bay bị bấm nút điều khiển cho đáp xuống tà tà khoảng cả ngàn mét trong vòng 1 giây. Những tiếng thét kinh hoàng của nạn nhân vào phút cuối khi họ nhận ra máy bay đâm đầu vào núi khiến các chuyên gia điều tra cũng bàng hoàng vì mọi sự diễn ra chắc đã quá nhanh nhưng có vẻ êm thấm đến khi hành khách ý thức được điều gì đang xảy ra. Trong vòng 8 phút, máy bay đụng núi.
Hãng Lufthansa phát biểu là họ hoàn toàn không biết vì sao phi công phụ lại có hành động điên rồ như vậy. Tin đồn dậy lên là anh chàng trẻ tuổi chụp hình ngồi cạnh chiếc cầu Golden Gate trên Facebook mỗi tháng lãnh lương gần 5,000 Âu kim đã bị bịnh suy nhược thần kinh từ vài tháng nay mà không ai để ý. Chuyên gia hàng không cho biết họ (phi công) bị kiểm tra sức khoẻ hàng năm, và nếu nặng hơn thì mỗi 6 tháng mà thôi. Riêng về trường hợp cá nhân bị suy sụp tinh thần, không ai biết đối phó ra sao, không ai biết phải làm gì nếu đồng đội nổi khùng muốn tự sát mà còn đem theo tính mạng vô giá của hàng trăm người khác!
Hãng máy bay nhỏ Easyjet vội lên tiếng cho hay từ ngày mai trong buồng lái luôn luôn có hai phi công thường trực, dù gì đi nữa xảy ra, sẽ không bao giờ có chỉ riêng một người để tha hồ làm ... bậy. Máy thu âm còn cho thấy tiếng thở của kẻ sát nhân cho đến phút cuối chứng tỏ hắn vẫn tỉnh thức hoàn toàn và không hề hoảng loạn như hành khách bên ngoài. Đây là ca thứ sáu do phi công lái máy bay tự sát và mang trách nhiệm nặng nề đối với hành khách vô tội cùng với thân nhân đắm chìm trong đau khổ vĩnh viễn khó phai mờ. Pháp lý chưa bao giờ đặt ra hình phạt cho "tội nhân tự sát" vì vượt quá phạm vi thông thường của đời sống. Những trắc nghiệm tâm lý hay kiểm tra sức khoẻ đều tốt đẹp cho đến ngày đó giờ đó. Thật vô cùng khó khăn cho hành khách từ đây với mối lo gặp phải phi công "mất trí" hay "cố ý" giết người bằng chính mạng sống của họ.
Tuy nhiên vấn đề thật tế nhị, người viết bài đã có dịp theo dõi vài chương trình truyền hình nói về phi công bị bắt buộc làm việc quá sức khiến họ bị mệt mỏi, căng thẳng quá độ vì thiếu ngủ và gây tai nạn chết người ngoài ý muốn mà họ cũng ra đi luôn theo. Đó là câu chuyện những phi công lái máy bay nhỏ nội địa bên Mỹ đi từ tiểu bang này sang tiểu bang khác. Nam cũng như nữ. Dù khoẻ như voi hay sư tử nhưng sức người có hạn, đến một lúc nào đó bộ máy quá căng thẳng sẽ đổ vỡ từ đầu não.
Những phi công đã tự sát như trên không ai biết thật sự họ bị hoảng loạn tinh thần đến mức nào và có phải vì làm việc quá sức chịu đựng đến đỗi tự quyết định chấm dứt mối đau khổ tại chỗ làm mà không cần biết đến người khác. Cũng có trường hợp phi công bị bịnh tâm thần nhưng họ qua khỏi các bài thi trắc nghiệm hay kiểm soát tâm trí bởi bác sĩ chuyên môn và phát bệnh bất ngờ khi điều kiện làm việc hay tình cảm cá nhân bị xáo trộn, thật là rắc rối và khó phòng ngừa trước.
Trong tương lai, câu chuyện sẽ còn nhiều hậu quả chúng ta chờ đợi các vị chuyên gia còn lao đầu vào công việc điều tra lâu dài với những khám phá thật kinh ngạc từ các máy móc ghi nhận tưởng như vô hồn nhưng đã báo cáo trung thực lại gần hết mọi sự kiện.
Ảnh chụp 2 chiếc hộp đen và điều kiện chịu đựng cao cường của chúng về nhiệt độ, chiều sâu biển cả, sức chấn động mạnh. (Ntnd)