Tại sao con rể Bin Laden không bị giam ở nhà tù Guantanamo?

Theo luật pháp, Abu Ghaith lẽ ra phải bị giam trong nhà tù quân sự theo đạo luật Quyền Bảo Vệ Quốc Gia (National Defense Authorization Act - NDAA) năm 2012. Theo đạo luật này, mọi thành viên của al Qaeda hay các nhóm có liên quan đều phải bị giam tại nhà tù quân sự, ít nhất là trong thời gian ngắn. Tuy nhiên, luật NDAA lại có một kẽ hở cho phép vị tổng tư lệnh Hoa Kỳ có thể làm theo ý mình. Tổng thống được quyền hủy bỏ việc giam giữ tù nhân tại nhà tù quân sự, nếu ông bảo đảm với Quốc Hội rằng việc này là điều tốt cho an ninh quốc gia. Và Tổng Thống Obama đã thực hiện quyền này trong trường hợp của nghi can Abu Ghaith sau khi hỏi ý kiến của các cố vấn thân cận. Ông đã quyết định đem Ghaith xét xử tại New York thay vì nhà tù Gitmo. “Các viên chức an ninh quốc gia của tổng thống, bao gồm cả thành viên Bộ Quốc Phòng, Sở Tình Báo, Bộ Nội An, Bộ Ngoại Giao, Bộ Tư Pháp, đều đồng ý rằng xét xử Abu Ghaith tại tòa liên bang sẽ tốt hơn cho an ninh quốc gia,” theo lời một viên chức cao cấp trong chính phủ. Các chính trị gia đứng đầu Quốc Hội cũng đã được thông báo về quyết định này. Mặt khác, chính phủ Obama đang muốn đóng cửa nhà tù Guantanamo, việc giam giữ Abu Ghaith tại đây chẳng khác nào tự làm ngược lại lời hứa của chính mình.

Trong quá khứ, việc quyết định xét xử các thành viên al Qaeda tại tòa dân sự hay tòa quân sự đã từng là những khó khăn chính trị đối với chính phủ Obama. Cuối năm 2009, Bộ Trưởng Tư Pháp Eric Holder thông báo rằng, Hoa Kỳ sẽ đưa kẻ dàn dựng vụ 9/11, Khalid Sheikh Mohammad, đến xét xử tại New York. Sau nhiều tháng tranh cãi tại Quốc Hội, cuối cùng ông Obama đã nhượng bộ và nghi can Mohammad vẫn bị giam tại vịnh Guantanamo. Mặc dù ông Obama đã hứa đóng cửa nhà tù tại căn cứ quân sự này, nhưng việc nơi đây được dùng làm nơi giam giữ tù nhân khủng bố vẫn đang được kéo dài vô thời hạn.
Trong trường hợp của Abu Ghaith, chính phủ Obama đã tránh được cái bẫy chính trị, bằng cách đưa Quốc Hội vào việc đã rồi. Abu Ghaith đã bị Hoa Kỳ truy nã từ khi ông ta trở thành phát ngôn viên của Al Qaeda vào vài ngày sau khi xảy ra vụ tấn công ngày 11 tháng 9, 2001, và ông ta còn thường xuyên xuất hiện trong các đoạn video cùng với Bin Laden và phó thủ lĩnh Ayman al Zawahiri.
Vào năm 2002, sau khi Mỹ tiến vào Afghanistan, Abu Ghaith đã trốn thoát sang Iran, sau đó tiếp tục chạy sang Thổ Nhĩ Kỳ. Đầu tháng 2 năm nay, CIA nhận được tin từ chính phủ Thổ Nhĩ Kỳ rằng, Ghaith đang sống trong một khách sạn sang trọng tại thủ đô Ankara. Cảnh sát Thổ Nhĩ Kỳ đã bắt giữ Ghaith và các nhân viên tình báo đã dàn xếp vụ trao trả Ghaith cho phía Hoa Kỳ. Một tòa án Thổ Nhĩ Kỳ đã thả Abu Ghaith sau 33 ngày tạm giam, với lý do rằng ông ta không phạm tội gì tại nước này. Ankara gọi Ghaith là “người không quốc tịch”, vì ông ta đã từ bỏ quốc tịch Kuwait của mình sau khi xuất hiện trên video kêu gọi chống Mỹ. Sau khi được thả, Abu Ghaith có quyền chọn lựa đi sang Iran hoặc sang một nước khác. Tuy nhiên, sau khi bị Iran từ chối tiếp nhận, Thổ Nhĩ Kỳ quyết định đưa Abu Ghaith sang Kuwait bằng đường đi ngang qua Jordan. Abu Ghaith bị gởi sang Jordan vào ngày 1 tháng 3, cùng thời điểm Ngoại Trưởng John Kerry đến thăm Thổ Nhĩ Kỳ. Tuy nhiên, chuyến đi của ông Kerry chỉ là một sự trùng hợp. Người có công trong việc đưa Abu Ghaith sang Jordan là các nhân viên tình báo Hoa Kỳ. CIA có quan hệ rất thân thiết với tình báo Jordan, nhờ đó việc bắt giữ Abu Ghaith trở nên rất dễ dàng. Sau đó, Ghaith được đưa từ Jordan sang New York, nơi ông ta ra tòa vào Thứ Sáu vừa qua.
Thượng Nghị Sĩ Kelly Ayotte và Lindsey Graham ngay lập tức chỉ trích việc đưa Abu Ghaith đến New York là vi phạm đạo luật năm 2011, và yêu cầu thành viên Al Qaeda phải bị thẩm vấn tại tòa án quân sự. Tuy nhiên, các dân cử Cộng Hòa khác lại yên lặng trước sự việc, và thậm chí, Dân Biểu Peter King của New York còn cho rằng chính phủ Obama đã hành động đúng trong việc xét xử Abu Ghaith tại Hoa Kỳ. (T.L.)