Thay bố thắng (kỳ 3) - Tìm hiểu Caliper

Thay bố thắng (kỳ 3)

Hao Smith/Viễn Đông

Sử dụng xe, đa số chúng ta chỉ cần làm 2 việc chính: Cho xe chạy và thắng xe lại. Nếu không có giờ học hỏi thêm điều gì khác, thì chỉ biết 2 việc đó là đủ để điều khiển xe một cách an toàn và hợp pháp. Như vậy, nói rằng thắng xe có tầm quan trọng ngang với việc chạy xe cũng không phải là quá đáng. Có người bảo thắng xe còn quan trọng hơn. Là vì, không chạy xe, mình có thể chạy… chân cũng chẳng sao. Nhưng chạy xe mà không thắng xe được thì nguy lắm, mất mạng như chơi. Chính vì thế, có mất giờ nói về thắng xe bao nhiêu cũng không phí. Trong nhiều tuần nay, chúng ta đã đề cập dầu thắng (brake fluid), xả gió (air bleeding), bố thắng, đĩa thắng… Đi vào từng phần thì bố thắng là bộ phận làm phiền chúng ta hơn cả. Bởi vì nó mòn, nên lâu lâu lại phải thay mới.


Thay bố thắng có khó không?
Việc thay mới không khó lắm, nhưng đòi hỏi đôi chút kiên nhẫn. Cho dù không có ý tự làm lấy, bạn cũng nên biết sơ qua về tiến trình thay bố để có thể đánh giá công việc của thợ.
Trước đây, chúng ta đã nói đến việc thay dầu thắng (brake fluid), và cách xả gió (air bleeding) sau khi thay dầu. Nếu bạn không thấy việc đó là khó thì xin nói chắc: Thay bố thắng còn dễ hơn!
Tuy nhiên, trang báo này chủ yếu là trình bầy kiến thức tham khảo, mà chúng tôi nghĩ rằng có ích lợi cho những người sử dụng xe. Sự thực hành dĩ nhiên đòi hỏi nhiều kinh nghiệm tại chỗ.
Thay bố thắng là công việc phải làm với 2 bánh trước, là nơi chúng ta có đĩa (disk hoặc rotor) và bố (brake pad). Với 2 bánh sau, chúng ta có những bộ phận với chức năng tương đương, gọi là Drum (thay cho Disk) và Shoe (thay cho Pad). Thông thường, Pad mau mòn hơn, thay hai lần Pad mới tới một lần thay Shoe.


Tiến trình thay bố thắng – Tìm hiểu Caliper
Lần trước chúng ta đã dùng 2 phương pháp “Thính Thị” (tức là dùng tai nghe, và mắt thấy) để tìm hiểu xem đã đến lúc phải thay bố thắng chưa. Nếu đã đến lúc phải thay rồi, thì sau đây là việc chúng ta phải làm.
1. Tháo bánh: Trước tiên, tháo lỏng các bù loong ở lốp xe, rồi kích xe lên cao. Kích xe lên cao để hở ra một khoảng cách kha khá dưới gầm xe, vừa cho một người chui vào, nhưng hiện chưa có việc gì để phải vào đó lúc này.
Ở đây, cần phân biệt Jack và Jackstand (hình 1): Máy kích xe được gọi là Jack, đưa vào gầm xe để nhấc xe lên cao. Sau đó, chúng ta phải dùng ít nhất là 2 cái đế để giữ xe ở vị trí nâng cao đó trong lúc làm việc, gọi là Jackstand (đế kích). Không bao giờ làm việc dưới gầm khi xe ở trên Jack, mà luôn luôn dùng Jackstand để đỡ xe.


Chống xe trên Jackstand vững vàng rồi, chúng ta mới tiếp tục mở bù loong để tháo hẳn bánh xe ra. Có thể đặt ngay cái bánh vừa tháo ra ở giữa gầm, để nhỡ ra xe có bị sụm xuống bất ngờ trong lúc chúng ta đang nằm dưới đó, thì đã có cái bánh xe đỡ đòn giúp.
2. Tháo Caliper: Tháo bánh xe ra rồi, bạn có thể dễ dàng nhìn thấy thành phần cấu tạo thắng xe, bao gồm: Caliper và Disk. Bố thắng nằm bên trong Caliper (hình 2).
Quan sát Caliper, bạn sẽ nhận thấy nó ngậm vào mặt đĩa bằng 2 con ốc, đúng hơn, một con ốc ở đầu dưới, và một cái ghim ở đầu trên.


Dùng chìa khóa thích hợp (wrench, chìa khóa ống) để tháo ốc ở đầu dưới, và nhấc Caliper ra khỏi trục ghim ở đầu trên. Bây giờ bạn có thể lấy Caliper ra khỏi đĩa (hình 3 và hình 4). Nhưng bạn không thể tháo lìa Caliper ra được là vì, sau khi tháo ốc và nhấc khỏi trục ghim, Caliper vẫn còn dính lủng lẳng với xe bằng đường ống dẫn dầu (brake line). Nhưng đừng để Caliper ở vị trí lơ lửng như thế. Cần phải đặt Caliper trên một cái đế gì đó, hoặc buộc nó lên. Làm sao cho ống dẫn dầu (brake line) đừng bị kéo căng, có thể đưa đến một sự tổn hại khác cần sửa chữa.
Nhìn vào lòng Caliper lúc này, chúng ta thấy một vật tròn giống như cái trục trồi lên. Đây chính là cái piston, có nhiệm vụ đẩy “bố” ép vào đĩa tròn khi tài xế đạp chân trên bàn thắng (hình 5). Thực ra, vị trí nguyên thủy của Piston là nằm sát nền Caliper, chứ không trồi lên như thế. Trong quá trình sử dụng, bố thắng mỗi lúc một hao mòn thì Piston mỗi lúc mỗi vươn tới dài hơn, và trụ lại ở đó: Xem hình Piston. Lát nữa, khi lắp bố thắng mới, chúng ta phải tìm cách đẩy Piston trở về vị trí nguyên thủy, tức là nằm sát nền Caliper. Đẩy bằng cách nào? Dùng tay? Hay phải có dụng cụ gì đặc biệt? Chúng ta sẽ bàn tiếp trong bài lần sau.

Haosmith@yahoo.com