Tỉ phú Nga bị bắt, gây lo ngại cho giới đầu tư

MOSCOW – Mặc dù có tư cách là thành viên trong cộng đồng ưu tú thiểu số tài phiệt, được sống biệt lập trong khu sang trọng, điều đó chẳng giúp gì được nhiều để bảo vệ nhà tỷ phú Vladimir Yevtushenkov trước tầm mắt của các viên chức điều tra của chính quyền. Những người này đã tố cáo ông tội rửa tiền, khi tổ hợp công ty AFK Sistema của ông mua lại một trong những công ty dầu khí tư nhân cuối cùng của Nga cách đây 5 năm.
Việc bắt giữ Yevtushenkov đã làm điên đảo thị trường Nga, gây thêm phức tạp cho những mối quan ngại của các nhà đầu tư. Họ vốn đã lo sợ vì chuyện siết chặt các biện pháp trừng phạt của Tây Phương trong tuần qua trên lĩnh vực năng lượng của Nga, vì Moscow ủng hộ phe ly khai ở nước Ukraine láng giềng.
Điều đặc biệt gây lo ngại cho các nhà lãnh đạo kinh doanh của Nga là chuyện ông Yevtushenkov đã tuân thủ các nguyên tắc căn bản do chính ông Vladimir Putin đặt ra cho nhóm thiểu số thế lực này, quy định rằng họ phải xa lánh chính trị. Nếu điện Kremlin có thể nhắm mục tiêu vào một người đứng đầu ngành kỹ nghệ biết tuân thủ như ông Yevtushenkov, thì điều này có nghĩa là không một ai được an toàn ở nước Nga.
Yevtushenkov đã bị bắt giữ vào hôm thứ Ba 16/9, vì bị tình nghi có những hành vi không đứng đắn về tài chánh trong việc ông mua lại Bashneft vào năm 2009. Bashneft là một nhà máy sản xuất dầu hỏa và lọc dầu hạng trung ở Bashkortostan, một nước cộng hòa Nga ở vùng chân đồi thuộc dãy núi Ural miền nam.
Hôm thứ Sáu, một số tin tức Nga cho biết rằng nhà tài phiệt 65 tuổi này đã được thả ra, không còn bị quản thúc tại gia nữa. Nhưng Yevtushenkov và người đứng đầu Ủy Ban Điều Tra Nga phủ nhận chuyện ông đã được trả tự do.
Yevtushenkov nói với thông tấn xã RIA Novosti, “Đừng tin những bản tin ấy, tôi đã không được phóng thích.” Phát ngôn viên Vladimir Markin của ủy ban điều tra cũng phủ nhận chuyện hủy bỏ việc giam giữ Yevtushenkov, nói với hãng tin này rằng cuộc điều tra vẫn đang diễn ra.
Các nhà điều tra đã ra lệnh quản thúc tại gia ông Yevtushenkov cho đến giữa tháng 11, khi họ xem xét vụ Sistema mua lại Bashneft theo nhiều giai đoạn, trong khoảng thời gian từ năm 2006 đến năm 2009. Đây là lần đầu tiên nhóm kinh doanh này bước vào thị trường dầu hỏa. Sistema nói rằng họ không làm điều gì sai trái và cam kết bảo vệ lập trường của mình tại tòa án.
Bị quản thúc trong khu nhà kín cổng cao tường của mình ở Zhukovka, Yevtushenkov bị cấm nói chuyện với bất cứ ai, ngoại trừ gia đình và luật sư của mình, và bị cấm sử dụng Internet. Các nhân viên an ninh Nga đã gắn một chiếc vòng theo dõi điện tử vào mắt cá chân của ông.
Sistema làm chủ các công ty trong các lãnh vực dầu hỏa, viễn thông, bán lẻ, du lịch và chăm sóc y tế. Trị giá của Sistema được ước lượng hơn $45 tỉ Mỹ kim.
Ông Yevtushenkov bị tố cáo có hành động sai trái khi mua lại Bashneft, tội hối lộ là tội rửa tiền. Nếu bị kết tội, ông có thể lãnh án ít nhất 10 năm.
Nhiều quan sát viên chính trị nghi ngờ thủ phạm trong vụ bắt ông Yevtushenkov là ông Igor Sechin, chủ tịch của Rosneft, công ty dầu hỏa quốc doanh hàng đầu của Nga. Ông Sechin không hài lòng về việc Sistema mua được Bashneft. Sechin là một nhân vật rất thân cận với lãnh tụ Putin, thường cố vấn Putin hãy dùng quyền lực để thu tóm hết các lãnh vực quan trọng trong nền kinh tế vào tay chính quyền, mà trong đó dầu hỏa là ngành kỹ nghệ mang lại rất nhiều tiền.